Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Cử nhân Trần Huệ Trân - Chuyên Viên IVF - Trung tâm Hỗ trợ sinh sản - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City.
Phân tích tinh dịch (xét nghiệm tinh dịch đồ) là một xét nghiệm quan trọng trong khám sức khỏe sinh sản nam giới. Xét nghiệm này cho biết số lượng tinh trùng và chất lượng của tinh trùng. Thông qua đó bác sĩ có thể đánh giá khả năng thụ thai khi quan hệ tình dục bình thường của người đàn ông.
1. Phân tích tinh dịch
1.1. Phân tích tinh dịch là gì?
Phân tích tinh dịch là xét nghiệm nhằm đánh giá chất lượng của tinh trùng, thông qua các chỉ số như số lượng, khả năng di động, hình dạng bình thường...
Bạn cũng nên nói với bác sĩ về bất kỳ loại thuốc hoặc thảo dược bổ sung nào bạn đang dùng. Các loại thuốc có thể ảnh hưởng đến kết quả xét nghiệm của bạn bao gồm:
- Testosterone: Các chất bổ sung, tăng cường hormone này có thể gửi tín hiệu sai đến cơ thể của bạn và khiến cơ thể bạn ngừng sản xuất testosterone và tinh trùng tự nhiên. Nó có thể dẫn đến số lượng tinh trùng ít.
- Steroid đồng hóa: chất này được sử dụng để tăng cường cơ bắp, những loại thuốc này có thể ảnh hưởng đến việc cơ thể bạn sản xuất tinh trùng.
- Cần sa: THC (tetrahydrocannabinol) trong cần sa có thể làm giảm ham muốn tình dục của bạn và khiến cho cơ thể không tạo ra testosterone và tinh trùng như bình thường.
- Thuốc phiện: Những chất này có thể làm giảm số lượng tinh trùng và ảnh hưởng đến quá trình sản xuất testosterone.
Để có được kết quả chính xác nhất, bác sĩ sẽ đề nghị bạn làm xét nghiệm này từ 2 lần trở lên. Bạn sẽ cần cung cấp một mẫu khác trong vòng 2 đến 3 tuần sau lần xét nghiệm đầu tiên. Điều này là do các mẫu tinh dịch của cùng một người đàn ông có thể khác nhau. Bạn thậm chí có thể cần cung cấp hai đến ba mẫu trong khoảng thời gian 3 tháng.
1.2. Tại sao phải phân tích tinh dịch?
Nếu bạn và bạn tình của bạn gặp khó khăn trong việc mang thai, một trong những xét nghiệm đầu tiên mà bác sĩ có thể sẽ yêu cầu là phân tích tinh dịch.
Vô sinh nam chiếm khoảng 30% các nguyên nhân gây vô sinh, trong đó hơn 90% là do bất thường tinh trùng. Tinh trùng bất thường về số lượng sản xuất hay hoạt động chức năng.
Một lý do khác mà bạn có thể cần phân tích tinh dịch là để đảm bảo rằng việc thắt ống dẫn tinh (một thủ thuật để tránh thai) đã thành công. Điều này thường được thực hiện từ 8 đến 16 tuần sau khi phẫu thuật để xem liệu có còn có tinh trùng khỏe mạnh trong tinh dịch của bạn hay không.
1.3. Chuẩn bị cho phân tích tinh dịch
Trước khi kiểm tra tinh dịch của bạn, bác sĩ sẽ hướng dẫn đầy đủ và chi tiết để có thể thu được mẫu tinh trùng tốt:
- Thời gian kiêng xuất tinh trước khi lấy mẫu là 2 – 7 ngày.
- Lấy tinh dịch bằng cách thủ dâm (trường hợp không thể thủ dâm, có thể sử dụng bao cao su chuyên dụng để giao hợp)
- Xuất tinh trực tiếp vào lọ đựng mẫu chuyên dụng.
- Trường hợp không lấy mẫu tại bệnh viện được, có thể lấy mẫu tại nhà. Mẫu phải được ghi giờ xuất tinh, bảo quản ở nhiệt độ khoảng 20 – 37oC và chuyển ngay đến phòng xét nghiệm không quá 1 giờ kể từ lúc xuất tinh.
- Không được sử dụng chất bôi trơn vì chất bôi trơn thường có chứa chất diệt tinh trùng, có thể ảnh hưởng đến kết quả.
- Phân tích tinh dịch (xét nghiệm tinh dịch đồ) là một xét nghiệm quan trọng trong khám sức khỏe sinh sản nam giới. Xét nghiệm này cho biết số lượng tinh trùng và chất lượng của tinh trùng. Thông qua đó bác sĩ có thể đánh giá khả năng thụ thai khi quan hệ tình dục bình thường của người đàn ông.
2. Số lượng tinh trùng bình thường
Số lượng tinh trùng bình thường: ≥ 15 triệu tinh trùng trong mỗi mililit (mL) tinh dịch và tổng số tinh trùng ≥ 39 triệu. Nếu số lượng tinh trùng nhỏ hơn 15 triệu trên mỗi mililit, hoặc dưới 39 triệu tinh trùng mỗi lần xuất tinh, được coi là thấp và được gọi là oligospermia.
Phân tích tinh dịch ngoài việc kiểm tra số lượng tinh trùng, còn cho biết hình dạng của tinh trùng và chuyển động của tinh trùng hoặc khả năng di chuyển của tinh trùng.
Số lượng, hình dạng và khả năng di chuyển của tinh trùng rất quan trọng để đánh giá tình trạng vô sinh do yếu tố nam. Bác sĩ có thể đề nghị xét nghiệm tối đa ba mẫu tinh trùng ở các lần khám khác nhau để có kết quả phân tích chính xác.
Bảng kết quả phân tích tinh dịch theo tiêu chuẩn tối thiểu của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), 2010.
3. Tại sao số lượng tinh trùng lại quan trọng?
Nếu bạn đang cố gắng để thụ thai tự nhiên, số lượng tinh trùng khỏe mạnh thường là điều cần thiết. Mặc dù chỉ có một tinh trùng thụ tinh với một trứng để hình thành phôi thai, nhưng có càng nhiều tinh trùng khỏe mạnh sẽ giúp tăng khả năng mang thai của bạn trong mỗi tháng.
Ngay cả khi bạn không cố gắng để thụ thai, thì số lượng tinh trùng của bạn có thể là một thước đo sức khỏe tổng thể quan trọng. Một nghiên cứu cho thấy những người đàn ông có số lượng tinh trùng thấp có nhiều khả năng gặp phải các vấn đề sau cao hơn những người có số lượng tinh trùng cao hơn:
- Tỷ lệ mỡ cơ thể cao hơn với vòng eo lớn hơn và chỉ số BMI cao hơn.
- Huyết áp cao hơn.
- Nguy cơ mắc hội chứng chuyển hóa cao
- Bệnh tiểu đường.
- Bệnh tim.
- Đột quỵ
Chính vì vậy nếu bạn được chẩn đoán có số lượng tinh trùng thấp, bác sĩ có thể muốn đánh giá mức độ testosterone, lối sống và sức khỏe tổng thể của bạn.
4. Số lượng tinh trùng ảnh hưởng đến khả năng sinh sản như thế nào?
Số lượng tinh trùng có thể ảnh hưởng đến khả năng thụ thai, vì cơ hội mang thai của bạn tình giảm khi số lượng tinh trùng thấp hơn. Các vấn đề về chất lượng tinh trùng cũng có thể ảnh hưởng đến khả năng thụ thai.
Yếu tố vô sinh nam thường đến từ việc số lượng tinh trùng ít, đây cũng là lý do phổ biến khiến nhiều cặp vợ chồng gặp khó khăn trong việc thụ thai. Nhưng các cặp vợ chồng cũng có thể gặp các vấn đề sức khỏe khác ảnh hưởng đến khả năng sinh sản.
- Dự trữ buồng trứng thấp
- Một ống dẫn trứng bị tắc
- Lạc nội mạc tử cung
Thụ thai không thành cũng có thể là kết quả của việc không cố gắng thụ thai đủ lâu. Trong nhiều trường hợp, có thể mất sáu tháng đến một năm để mang thai khi không có trở ngại về khả năng sinh sản.
Nếu bạn trên 35 tuổi và bạn đã cố gắng thụ thai trong sáu tháng, bác sĩ có thể giới thiệu bạn đến một chuyên gia sinh sản. Nếu bạn đã cố gắng thụ thai được hơn một năm và cả bạn và đối tác của bạn dưới 35 tuổi, hãy đến gặp bác sĩ để được tư vấn.
Có nhiều yếu tố liên quan đến sinh sản, và số lượng tinh trùng trong tinh dịch của bạn chỉ có một phần trong số đó. Một số nam giới có số lượng tinh trùng thấp nhưng vẫn làm cha bình thường. Trong khi đó, một số nam giới có số lượng tinh trùng bình thường nhưng không thể làm cha được. Ngay cả khi bạn có số lượng tinh trùng thì các yếu tố khác cũng rất quan trọng để mang thai, bao gồm cả sự di chuyển bình thường của tinh trùng.
Tùy thuộc vào những kết quả thăm khám và xét nghiệm ban đầu, bác sĩ có thể đề nghị các xét nghiệm bổ sung để tìm nguyên nhân khiến số lượng tinh trùng thấp và các nguyên nhân có thể gây vô sinh nam khác. Chúng có thể bao gồm:
- Siêu âm tinh hoàn: xét nghiệm này sử dụng sóng âm tần số cao để xem xét tinh hoàn và các cấu trúc hỗ trợ.
- Xét nghiệm nội tiết tố: bác sĩ có thể đề nghị xét nghiệm mức độ hormone được sản xuất bởi tuyến yên và tinh hoàn, đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển tình dục và sản xuất tinh trùng.
- Phân tích nước tiểu sau xuất tinh: việc có tinh trùng trong nước tiểu có thể cho thấy tinh trùng của bạn đang đi ngược vào bàng quang thay vì ra ngoài qua dương vật trong quá trình xuất tinh.
- Các xét nghiệm di truyền: khi nồng độ tinh trùng cực thấp, có thể nguyên nhân là yếu tố di truyền. Xét nghiệm máu có thể cho biết liệu có những thay đổi nhỏ trong nhiễm sắc thể Y dấu hiệu của bất thường di truyền. Xét nghiệm này cũng có thể được chỉ định để chẩn đoán các hội chứng bẩm sinh hoặc di truyền khác nhau.
- Sinh thiết tinh hoàn: xét nghiệm này bao gồm việc lấy mẫu xét nghiệm từ tinh hoàn bằng kim. Xét nghiệm này có thể cho biết việc sản xuất tinh trùng có bình thường hay không. Nếu việc sản xuất tinh trùng bình thường thì vấn đề của bạn có thể do tắc nghẽn hoặc một vấn đề khác trong việc vận chuyển tinh trùng. Tuy nhiên, xét nghiệm này thường chỉ được sử dụng trong một số trường hợp nhất định và không được sử dụng phổ biến để chẩn đoán nguyên nhân gây vô sinh.
- Các xét nghiệm kháng thể chống tinh trùng: Xét nghiệm này thực chất không quá phổ biến. Các xét nghiệm này được sử dụng để kiểm tra các tế bào miễn dịch (kháng thể) tấn công tinh trùng và ảnh hưởng đến khả năng hoạt động.
- Xét nghiệm chức năng tinh trùng chuyên biệt: Ở một số xét nghiệm có thể được sử dụng để kiểm tra xem tinh trùng tồn tại tốt như thế nào sau khi xuất tinh. Các xét nghiệm này có thể đánh giá khả năng tinh trùng xâm nhập vào trứng tốt như thế nào và liệu có vấn đề gì khi gắn vào trứng hay không.
- Siêu âm qua trực tràng: một đầu dò siêu âm nhỏ được bôi trơn được đưa vào trực tràng để kiểm tra tuyến tiền liệt và sự tắc nghẽn của các ống dẫn tinh dịch.
5. Có phương pháp điều trị nào cho số lượng tinh trùng thấp không?
Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng, số lượng tinh trùng thấp có thể do một số yếu tố, bao gồm:
- Yếu tố di truyền
- Phẫu thuật trong quá khứ
- Sức khỏe tổng thể
- Bệnh lây truyền qua đường tình dục
Các lựa chọn điều trị cho tình trạng số lượng tinh trùng thấp có thể bao gồm:
- Phẫu thuật: nếu bạn bị giãn tĩnh mạch thừng tinh hoặc ống dẫn tinh bị tắc nghẽn, bạn nên phẫu thuật để sửa chữa các tình trạng này.
- Thuốc kháng sinh: nếu tình trạng nhiễm trùng do vi khuẩn ảnh hưởng đến số lượng tinh trùng hoặc khả năng sinh sản, bác sĩ có thể kê đơn thuốc kháng sinh cho bạn.
- Thuốc hoặc liệu pháp tâm lý trị liệu: chúng có thể được sử dụng cho các vấn đề quan hệ tình dục như rối loạn cương dương hoặc xuất tinh sớm.
- Thuốc và phương pháp điều trị hormone: đối với những trường hợp nồng độ hormone cao hoặc thấp ảnh hưởng đến vô sinh, các phương pháp điều trị hormone có thể hữu ích.
6. Cải thiện số lượng tinh trùng
Ngoài một vài nguyên nhân gây ra tình trạng tinh trùng thấp bắt buộc phải can thiệp biện pháp y tế, bạn hoàn toàn có thể tự cải thiện chất lượng tinh trùng của chính mình bằng việc thay đổi lối sống. Những điều sau đây có thể cải thiện số lượng tinh trùng:
- Giảm cân: nếu bạn bị béo phì hoặc thừa cân có thể gây ra số lượng tinh trùng thấp. Cố gắng duy trì một lối sống lành mạnh thông qua chế độ ăn uống và tập thể dục có thể giúp làm tăng số lượng tinh trùng.
- Uống bổ sung vitamin: bác sĩ có thể đề nghị bạn làm xét nghiệm máu để kiểm tra sự thiếu hụt vitamin. Bác sĩ có thể khuyên bạn nên thêm thực phẩm mới vào chế độ ăn uống hoặc dùng chất bổ sung để giúp khôi phục mức vitamin và khoáng chất cần thiết.
- Không sử dụng chất kích thích, bao gồm uống nhiều rượu và sử dụng ma túy hoặc thuốc lá.
- Mặc quần áo thoải mái
Có nhiều yếu tố ảnh hưởng đến số lượng tinh trùng của bạn, trong đó bao gồm cả lối sống hoặc các tình trạng bệnh lý cơ bản. Nếu bạn có số lượng tinh trùng thấp, bác sĩ có thể đề xuất các lựa chọn để bạn tăng số lượng tinh trùng của mình, hoặc tư vấn bạn đến gặp bác sĩ tiết niệu hay chuyên gia sinh sản, nếu cần.
Nếu bạn có số lượng tinh trùng thấp và bạn đang mong muốn thụ thai, có nhiều lựa chọn về giúp bạn có thể thụ thai hiện nay, bao gồm một loạt các phương pháp điều trị như:
- Thụ tinh trong tử cung (IUI)
- Thụ tinh trong ống nghiệm (IVF)
- IVF với tiêm tinh trùng vào bào tương (ICSI)
Điều quan trọng nhất, bạn và bạn tình cần tới gặp bác sĩ chuyên khoa để được tư vấn và có những chỉ định về việc ăn uống, dùng thuốc sao cho phù hợp nhất cho tình trạng sức khỏe hiện tại.
Hiện nay Trung tâm Hỗ trợ sinh sản - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec là địa chỉ uy tín cho các cặp vợ chồng tìm đến khi có bất kỳ vấn đề gì về sức khỏe sinh sản.
Trung tâm hiện quy tụ đội ngũ chuyên gia trong lĩnh vực sản phụ khoa, nam khoa trong nước và quốc tế có khả năng triển khai đồng bộ và toàn diện các kỹ thuật hỗ trợ sinh sản tiên tiến nhất hiện nay. Bên cạnh đó Trung tâm có hệ thống cơ sở vật chất và trang thiết bị hiện đại, đảm bảo điều kiện tốt nuôi cấy phôi như Hệ thống phòng sạch cấp I chuẩn quốc tế ISO 14644-1, Labo được thiết kế một chiều, áp lực dương thổi khí sạch và hệ thống tủ cấy phôi mini.
Nhờ có chất lượng thăm khám tốt cùng điều kiện cơ sở vật chất hiện đại, bệnh viện đã giúp nhiều cặp vợ chồng thực hiện được ước mơ trở thành cha mẹ trong thời gian gần nhất.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
Nguồn tham khảo: healthline.com - webmd.com - mayoclinic.org
