Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi ThS, BS. Đặng Mạnh Cường - Bác sĩ Chẩn đoán hình ảnh - Khoa Chẩn đoán hình ảnh - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Central Park.
Siêu âm là kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh an toàn và được sử dụng phổ biến hiện nay. Trong đó siêu âm Duplex là một dạng kết hợp giữa siêu âm bình thường và Doppler, rất hiệu quả trong chẩn đoán các bệnh lý tim mạch nói chung, cũng như bệnh tĩnh mạch nói riêng.
1. Siêu âm Duplex là gì?
Siêu âm Duplex được xem là một kỹ thuật đặc biệt kết hợp siêu âm cơ bản với siêu âm Doppler. Kỹ thuật siêu âm này vừa cho phép khảo sát hình thái, cấu trúc mạch máu, vừa đánh giá được sự chuyển động của dòng máu trong cơ thể.
Trong đó, bệnh tim mạch là những bệnh liên quan đến các mạch máu như tĩnh mạch, động mạch và mao mạch. Vì thế, siêu âm Duplex rất hiệu quả trong chẩn đoán các bệnh lý tim mạch nói chung, cũng như bệnh tĩnh mạch nói riêng.
2. Siêu âm Duplex được dùng để làm gì?
Kỹ thuật Siêu âm Duplex thường được sử dụng để đánh giá lưu lượng máu trong những động mạch và tĩnh mạch khác nhau.
2.1 Bệnh lý suy giãn tĩnh mạch chi dưới
Kỹ thuật siêu âm sẽ giúp đánh giá dòng chảy ngược trong các tĩnh mạch nông, các tĩnh mạch sâu nằm giữa các lớp cơ cẳng chân và ngay cả các tĩnh mạch xuyên, nối giữa tĩnh mạch nông và sâu.
Khi làm các nghiệm pháp có dòng chảy ngược bệnh lý nếu như dòng chảy ngược ở một đoạn tĩnh mạch nào đó kéo dài hơn thời gian bình thường. Dựa vào kết quả siêu âm Duplex và một số dấu hiệu khác các bác sĩ sẽ có một hướng điều trị phù hợp.
Bên cạnh đó, siêu âm còn có khả năng đo kích thước của các tĩnh mạch nông bị giãn, các bác sĩ sẽ đánh dấu trên bề mặt da tương ứng với vị trí các tĩnh mạch bị suy giãn, qua đó các bác sĩ tiến hành phẫu thuật mạch máu có thể loại bỏ các tĩnh mạch bệnh lý này bằng các phương pháp can thiệp khác nhau.
2.2 Bệnh huyết khối tĩnh mạch sâu
- Bệnh huyết khối tĩnh mạch sâu là tình trạng hình thành cục máu đông trong lòng tĩnh mạch. Những cục máu đông này theo thời gian sẽ lớn dần, gây ra hiện tượng tắc dòng chảy tĩnh mạch gây phù chân và có thể trôi lên phổi gây thuyên tắc động mạch phổi. Sau đó, các cục máu đông sẽ dần co nhỏ lại, xơ hóa và dính vào thành tĩnh mạch, làm cho thành tĩnh mạch dày lên, các van có thể bị hư hỏng, mất chức năng... Cuối cùng là gây ra tình trạng suy tĩnh mạch hậu huyết khối.
- Trong giai đoạn cấp, siêu âm Duplex sẽ giúp chẩn đoán qua hình ảnh các tĩnh mạch giãn, máu đông trong lòng tĩnh mạch, hay cung cấp những hình ảnh tĩnh mạch không thể đè xẹp như bình thường.
- Trong giai đoạn mạn tính, siêu âm Duplex sẽ thấy thành tĩnh mạch dày hơn, xơ hóa nhiều, tình trạng tắc lòng tĩnh mạch, tĩnh mạch đè xẹp không hoàn toàn, có dòng chảy ngược kéo dài ở các tĩnh mạch sâu.
- Ngoài ra, siêu âm Duplex còn là kỹ thuật giúp các bác sĩ chẩn đoán một số bệnh tĩnh mạch ít gặp khác như: Bệnh phình tĩnh mạch, biến đổi phần tĩnh mạch, chèn ép tĩnh mạch, u thành tĩnh mạch...
2.3 Hỗ trợ của siêu âm trong điều trị ít xâm lấn
Siêu âm Duplex còn hỗ trợ các thủ thuật điều trị tĩnh mạch. Siêu âm Duplex sẽ giúp nhận diện các tĩnh mạch cần can thiệp, giúp kiểm tra sự chính xác của các thao tác kỹ thuật qua hình ảnh tương ứng và kiểm tra hiệu quả sau thủ thuật.
3. Quy trình siêu âm Duplex diễn ra như thế nào?
- Bạn nằm trên giường và kỹ thuật viên siêu âm sẽ tiến hành đặt đầu dò siêu âm trên da bạn tại bộ phận cơ thể cần được kiểm tra.
- Chất bôi trơn được áp trên da bạn giúp đầu dò có thể tiếp xúc tốt với cơ thể. Đầu dò được nối trực tiếp với máy bởi dây truyền qua đó chuyển thông tin nhanh lên màn hình.
- Thiết bị đầu dò phát ra các sóng siêu âm, xuyên qua da, đi vào cơ thể của bạn. Sau đó, các sóng siêu âm được phản hồi lại từ các cấu trúc khác nhau trong cơ thể được thu bởi đầu dò, truyền qua dây và đi vào máy siêu âm. Chúng được nhìn thấy dưới dạng hình ảnh trên màn hình.
- Hình ảnh này được cập nhật liên tục vì vậy siêu âm Duplex có thể cho thấy sự chuyển động của các cấu trúc. Ví dụ các van tim mở và đóng trong lúc siêu âm tim. Kỹ thuật viên siêu âm có thể di chuyển đầu dò trên bề mặt da để có nhiều góc nhìn khác nhau.
Quy trình siêu âm không gây đau đớn và có thể mất khoảng 15-45 phút, tuỳ thuộc vào các bộ phận cần được kiểm tra. Hình ảnh siêu âm thu được có thể được lưu lại bằng từng hình chụp hoặc bằng video.
4. Xét nghiệm bằng siêu âm có tác dụng phụ hay biến chứng gì không?
Siêu âm hoàn toàn an toàn và không gây đau. Không giống như kỹ thuật chụp X-quang và các kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh khác, siêu âm không sử dụng bức xạ. Trước giờ không tìm thấy bất kỳ vấn đề hay biến chứng nào do siêu âm.
Siêu âm Duplex là một chẩn đoán hình ảnh tin cậy, an toàn, dễ thực hiện trong chẩn đoán và điều trị các bệnh về tĩnh mạch. Tuy nhiên, đây là một kỹ thuật chẩn đoán mà kết quả của nó tùy thuộc lớn vào trình độ và kinh nghiệm của người thực hiện. Nếu một bác sĩ siêu âm được đào tạo tốt, có kinh nghiệm thì bạn sẽ có một kết quả siêu âm đáng tin cậy hơn.
