Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Bác sĩ chuyên khoa II Lê Nghiêm Bảo - Khoa Ngoại tổng hợp - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Đà Nẵng.
Phẫu thuật nội soi cắt bản sống giải ép trong hẹp sống thắt lưng là một phương pháp phẫu thuật, làm rộng ống sống giải ép tủy rễ thần kinh ống sống thắt lưng bằng kênh nội soi. Phương pháp này ít gây xâm lấn, giảm đau và phục hồi nhanh.
1. Hẹp ống sống thắt lưng là gì?
Vị trí giải phẫu của cột sống thắt lưng nằm ở đoạn thấp của cột sống, gồm có năm đốt sống ở giữa các xương sườn và xương chậu. Tình trạng hẹp ống sống thắt lưng gây ra chèn ép vào các dây thần kinh đi xuống phía dưới đến hai chân. Do tình trạng thoái hóa nên bệnh thường xảy ra ở người từ 60 tuổi trở lên. Tuy nhiên, hẹp ống sống vẫn xuất hiện ở người trẻ tuổi do một số nguyên nhân trong quá trình phát triển.
Hẹp ống sống thắt lưng thường diễn biến chậm trong nhiều năm. Theo độ tuổi đĩa đệm trở nên giảm đàn hồi, làm giảm chiều cao đĩa đệm và có thể gây lồi nhân nhầy đĩa đệm vào ống sống. Đồng thời có thể có gai xương và dày dây chằng.
Hẹp ống sống thắt lưng có xuất hiện những triệu chứng như:
- Đau yếu hoặc tê ở mông, chân hay bắp chân.
- Đau lan đến cẳng chân hoặc đùi, giống như đau dây thần kinh tọa.
- Mất vận động của chân, rối loạn trung đại tiện, tuy nhiên trường hợp này thường hiếm gặp hơn.
2. Điều trị hẹp ống sống thắt lưng
Có nhiều phương pháp điều trị hẹp ống sống thắt lưng như điều trị bảo tồn và phương pháp phẫu thuật.
2.1 Điều trị bảo tồn
Điều trị bảo tồn, người bệnh kết hợp sử dụng thuốc và tập phục hồi chức năng, vật lý trị liệu. Ngoài ra, người bệnh cần giảm cân, bỏ thuốc lá và các chất kích thích để giúp xương chắc khỏe.
2.2 Phương pháp phẫu thuật
Phẫu thuật nội soi cắt bản sống giải ép trong hẹp ống sống thắt lưng là phương pháp phẫu thuật là rộng ống sống giải ép tủy rễ thần kinh ống sống thắt lưng, bằng kênh nội soi dưới sự dẫn đường bằng X-quang.
Phẫu thuật nội soi cắt bản sống giải ép là phương pháp ít xâm lấn, giảm đau lưng sau mổ. Người bệnh nhanh hồi phục lại và giảm chi phí nằm viện. Hơn nữa, phương pháp này để lại sẹo nhỏ, tính thẩm mỹ cao.
Phẫu thuật nội soi cắt bản sống giải ép trong hẹp ống sống thắt lưng được chỉ định đối với những trường hợp sau:
- Thoát vị đĩa đệm đơn thuần, hoặc thoát vị đĩa đệm không đơn thuần
- Thoát vị đĩa đệm tái phát sau phẫu thuật nội soi hoặc điều trị bảo tồn thất bại
- Hẹp ống sống do dây chằng vàng hoặc bao khớp III
Chống chỉ định với những trường hợp như:
- Hẹp ống sống nặng
- Hẹp ống sống có kết hợp mất vững cột sống một hoặc nhiều tầng mà nội soi không can thiệp được bằng đường sau
- Hội chứng chùm đuôi ngựa
3. Phẫu thuật nội soi cắt bản ống sống giải ép
3.1 Chuẩn bị
Trước khi tiến hành phẫu thuật, cần chuẩn bị phương tiện bao gồm:
- Bộ dụng cụ phẫu thuật nội soi
- Bộ que nong
- Ống thao tác có đường kính 8mm và có mặt vát
- Ống soi với góc nhìn thẳng và chếch
- Bàn phẫu thuật xuyên tia
- Máy đốt điện sóng cao tầng, có nguồn sáng và màn hình
- Máy C-arm chụp X-quang ngay tại bàn phẫu thuật
Ngoài ra người bệnh cần được tiêm kháng sinh phòng ngừa trước khi rạch da khoảng 30 phút. Chuẩn bị tư thế nằm sấp cho người bệnh, gây mê nội khí quản. Tư thế này thuận lợi trong trường hợp phẫu thuật nội soi thất bại cần chuyển phẫu thuật hở sẽ không cần kê lại tư thế người bệnh.
3.2 Các bước tiến hành
Các bước tiến hành phẫu thuật nội soi cắt bản sống giải ép trong hẹp ống sống thắt lưng bao gồm:
- Chụp X-quang nhằm kiểm tra tầng thoát vị và định hướng đường vào. Trên X-quang ở tư thế trước và sau, điểm vào nằm tại bờ dưới bản sống trên tại tầng thoát vị, ở cạnh đường giữa, có hướng về bờ dưới của bản sống và bờ trong của khối khớp bên.
- Rạch da khoảng 7mm sát đường giữa, cắt cân cơ cạnh sống. Đưa que nong vào tách cơ sát mỏm gai sau của bên thoát vị, đến khoảng liên bản sống, ra sát khối khớp bên, sau đó đưa ống thao tác qua que.
- Đưa ống soi qua ống thao tác vào xác định vị trí bản sống, dây chằng vàng và bờ trong khối khớp bên trên màn hình. Phẫu trường được bơm rửa liên tục bằng nước muối sinh lý 0,9%. Cắt phần dây chằng vàng cạnh khối khớp bên, bộc lộ khối mỡ ngoài màng cứng. Đưa ống thao tác vào ống sống, xác định vị trí bao màng cứng và rễ thần kinh bị chèn ép. Dùng kềm hoặc ống khoan mài để cắt rộng dần mô xương và dây chằng vàng cho đến khi giải phóng màng cứng đủ rộng.
- Kiểm tra xem có thoát vị đĩa đệm: Nếu có thoát vị đĩa đệm cần lấy phần thoát vị mảnh rời. Sau đó qua vị trí rách bao sợi là bên trong khoang đĩa đệm lấy nhân đệm, nếu cần tạo đường vào khoang đĩa đệm có thể tách và cắt thêm một phần bao sợi.
- Kiểm tra sự giải phóng rễ thần kinh: Có thể đốt quanh chỗ khuyết trên bao sợi và cầm máu bằng đốt điện sóng cao tần nếu cần. Hiệu quả đem lại khi đốt bao sợi là: Bao sợi giàu collagen, nhiệt độ làm cho collagen biến chất, co lại tại chỗ và dày lên. Nhiệt độ gây tổn thương các sợi thần kinh dẫn truyền cảm giác đau quanh bao.
- Kiểm tra chảy máu trước khi rút ống nội soi. Cuối cùng là đóng da bằng 1 mũi khâu.
3.3 Theo dõi và xử trí tai biến
Theo dõi sau phẫu thuật như dấu hiệu sinh tồn, tri giác và triệu chứng thần kinh. Theo dõi tình trạng ổ bụng và tình trạng vết mổ
Một số tai biến có thể xảy ra sau mổ như:
- Tổn thương cấu trúc phía trước thân sống: Rách mạch máu lớn hay xảy ra ở tầng L4L5 và có tỉ lệ tử vong cao. Một số trường hợp có thể tổn thương ruột và niệu quản.
- Hội chứng chùm đuôi ngựa, rách màng cứng, yếu chi sau phẫu thuật, thường gặp trong các trường hợp phẫu thuật lại, tổn thương rễ thần kinh. Tùy thuộc vào mức độ, cân nhắc mổ mở sớm.
- Sai tầng: Nếu phát hiện ngay trong lúc mổ cần định vị và phẫu thuật lại đúng tầng.
- Nhiễm trùng: Viêm màng não, nhiễm trùng nông hoặc nhiễm trùng sâu như: viêm thân sống đĩa đệm, áp xe ngoài màng cứng.
- Biến chứng muộn như: Trượt đốt sống sau phẫu thuật, thoát vị đĩa đệm tái phát, sẹo xơ gây triệu chứng đau theo rễ thần kinh.
Tóm lại, phẫu thuật nội soi cắt bản sống giải ép trong hẹp ống sống thắt lưng là một trong những phương pháp điều trị hẹp ống sống trường hợp nặng, hoặc điều trị bảo tồn không có hiệu quả.
Phương pháp phẫu thuật nội soi mang lại nhiều ưu điểm như: ít xâm lấn, giúp cho người bệnh phục hồi nhanh và tính thẩm mỹ cao. Tuy nhiên, sau phẫu thuật có thể xảy ra một số biến chứng, do đó người bệnh cần được theo dõi. Khi thấy có bất kỳ dấu hiệu nào cần thông báo ngay với bác sĩ để được can thiệp kịp thời.
