Phẫu thuật bắc cầu động mạch nách và động mạch đùi

1. Phẫu thuật bắc cầu động mạch

Ngày nay, hội chứng thiếu máu mạn tính chi là một tình trạng bệnh lý đang ngày càng diễn ra nhiều hơn với những bệnh nhân lớn tuổi và mắc những bệnh về rối loạn chuyển hóa. Tình trạng này được giải thích là do khi bệnh nhân gặp phải những bệnh lý như tiểu đường, rối loạn lipid máu, cao huyết áp... thì sẽ gây hậu quả làm hẹp và tắc một số động mạch có chức năng cung cấp máu cho các chi của cơ thể. Thiếu máu mạn tính chi dưới thường diễn biến chậm, từ giai đoạn lòng mạch hẹp dần đến giai đoạn mạch máu bị tắc nghẽn hoàn toàn.

Nguyên nhân chính dẫn đến thiếu máu mạn tính chi là do xơ vữa động mạch. Tình trạng xơ vữa động mạch thường dẫn đến viêm tắc động mạch ở các chi, từ đó gây nên thiếu máu chi, nhất là các chi dưới nên được gọi là thiếu máu mạn tính chi dưới. Các yếu tố nguy cơ của thiếu máu mạn tính chi dưới bao gồm hút thuốc lá, căng thẳng stress, người có tiền sử bệnh xơ vữa mạch máu, béo phì, người bị huyết áp cao, người gặp phải vấn đề về chuyển hóa Lipid trong cơ thể, người mắc bệnh đái tháo đường, người bị tăng acid uric máu... Một số triệu chứng lâm sàng của bệnh thiếu máu mạn tính chi dưới đó là :

• Đau bắp chân, khi đi thì hay có cảm giác đau và bó chặt vùng chân nên phải dừng lại nghỉ rồi mới có thể đi tiếp và cứ lặp lại tình trạng này gọi là đau cách hồi, cảm giác đau chân tăng dần lên, đau vào buổi tối khuya hoặc sáng sớm, đau kể cả khi làm việc và nghỉ ngơi, đau không đáp ứng với thuốc giảm đau.
• Đau háng, khi đi lên xuống cầu thang có cảm giác đau.
• Chi bị tổn thương có thường có màu xanh hoặc tím và sờ thấy lạnh hơn so với chi còn lại.
• Khi làm nghiệm pháp Buerger thì da bệnh nhân nhợt nhạt khi chân giơ cao, sau đó hồng hào trở lại khi ngồi xuống.
• Lông và móng ở chi bị tổn thương chậm phát triển, thậm chí rụng lông.
• Các chi tê bì, yếu.
• Mạch ở cổ chân và bàn chân bắt rất yếu, thậm chí không bắt được mạch ở những vùng này.
• Nếu ở giai đoạn nặng thì bệnh nhân có thể có những vết loét và hoại tử ở các phần xa của chi.

Một số kỹ thuật cận lâm sàng hỗ trợ cho việc chẩn đoán thiếu máu mãn tính chi dưới đó là:

• Siêu âm Doppler mạch máu để xác định vị trí mạch máu bị xơ vữa cũng như mức độ tắc nghẽn mạch máu.
• Chụp động mạch số hóa để khảo sát tình trạng của lòng mạch.
• Siêu âm tim
• Chụp mạch vành
• Chụp cắt lớp vi tính động mạch chủ
• Chụp cộng hưởng từ động mạch chủ

Sau khi đã áp dụng thăm khám lâm sàng và cận lâm sàng thì bác sĩ điều trị sẽ xác định được mức độ và vị trí của thương tổn, từ đó sẽ lựa chọn biện pháp điều trị phù hợp. Bên cạnh việc điều trị nội khoa bằng thuốc giãn mạch, thuốc chống đông, ức chế giao cảm... thì phẫu thuật bắc cầu động mạch qua vị trí bị hẹp hoặc bị tắc nghẽn được xem là biện pháp điều trị tối ưu nhất. Phẫu thuật bắc cầu động mạch có thể sử dụng vật liệu lấy từ chính bệnh nhân như tĩnh mạch hiển lớn hoặc dùng vật liệu nhân tạo như các loại mạch máu nhân tạo để hình thành cầu nối bắc qua chỗ bị tắc nghẽn để dòng máu được lưu thông trở lại.

2. Phẫu thuật bắc cầu động mạch nách- đùi

Trong những phẫu thuật bắc cầu động mạch, những bệnh thiếu máu mạn tính chi dưới trong giai đoạn IIB hoặc sau giai đoạn này, tức là khi bệnh nhân có cảm giác đau bắp chân cả khi hoạt động và nghỉ ngơi hoặc xuất hiệu những dấu hiệu nặng như ổ loét ở chân, hoại tử ở chân..., và bệnh nhân bị tắc nghẽn mạch máu ngay tại vị trí ngã ba chủ chậu, tắc động mạch chậu trái và phải, cùng với việc tổng trạng bệnh nhân không phù hợp để tạo cầu nối chủ đùi thì phương pháp tốt nhất trong những trường hợp này là phẫu thuật bắc cầu động mạch nách- đùi. Tuy nhiên, với những trường hợp bệnh nhân bị thiếu máu mạn tính chi dưới đã có dấu hiệu hoại tử và cắt cụt chi rồi, cũng như bệnh nhân mắc phải đồng thời quá nhiều bệnh lý khác kèm theo thì không được áp dụng phương pháp phẫu thuật bắc cầu động mạch nách- đùi.

Những điều cần chuẩn bị trước khi tiến hành phẫu thuật bao gồm:

• Giải thích và thông báo cho bệnh nhân và gia đinh về phương pháp chuẩn bị áp dụng trên bệnh nhân.
• Chuẩn bị phòng mổ tim mạch- lồng ngực theo quy định.
• Chuẩn bị vật liệu là mạch nhân tạo số 8

Các bước tiến hành phẫu thuật bắc cầu động mạch nách- đùi như sau:

• Đặt bệnh nhân ở tư thế nằm ngửa, 2 tay khép lại, kê gối ngay dưới vai.
• Gây mê bằng phương pháp gây mê nội khí quản toàn thân
• Tiến hành rạch da tại vị trí rãnh Delta ngực để bộc lộ động mạch nách đoạn II
• Tiếp theo, bộc lộ phần động mạch đùi ngang ở ngã ba giữa động mạch đùi nông và động mạch đùi sâu
• Thiết lập một đường hầm ngay dưới da bắt đầu từ nách đến đùi, đi dọc theo đường đi của nách trước.
• Dùng mạch nhân tạo số 8 luồn vào theo đường hầm trên.
• Tạo cầu nối giữa phần trên động mạch nách và mạch nhân tạo bằng chỉ Prolene 5.0
• Tạo cầu nối giữa phần dưới mạch nhân tạo số 8 và động mạch đùi ở ngã ba, có thể kèm theo động tác bóc nội mạc.
• Tiến hành đặt dẫn lưu theo đường hầm và hút dịch liên tục
• Đóng vết mổ theo đúng trình tự các lớp giải phẫu.

Sau phẫu thuật bắc cầu động mạch nách- đùi thì bệnh nhân cần được theo dõi một số vấn đề như:

• Theo dõi dấu hiệu sinh tồn bao gồm mạch, nhiệt độ, nhịp thở, huyết áp.
• Tình trạng chảy máu sau mổ, có thể do ống thông gây ra, nếu sau 1 thời gian không tự cầm máu được thì cần mở vết mổ kiểm tra
• Có máu tụ phần đường hầm, cần dùng thuốc chống đông cho bệnh nhân kèm theo băng ép và dẫn lưu hiệu quả.
• Nếu bệnh nhân có tình trạng thiếu máu, biểu hiện bằng triệu chứng choáng, da nhợt nhạt, nhiệt độ cơ thể giảm... thì cần báo ngay với bác sĩ điều trị để kiểm tra xem cầu nối giữa động mạch nách và động mạch đùi có bị tắc nghẽn hay không.

Phẫu thuật bắc cầu động mạch nách- đùi là biện pháp điều trị ngoại khoa được áp dụng với một số bệnh lý thiếu máu mãn tính chi dưới nguyên nhân do xơ vữa động mạch chi dưới. Đây là một kỹ thuật hiện đại, tuy có xâm lấn vào cơ thể người bệnh nhưng có thể giúp dòng máu giữa động mạch nách và động mạch đùi lưu thông, rất hiệu quả trong việc điều trị thiếu máu mãn tính chi dưới.

Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec với hệ thống cơ sở vật chất, trang thiết bị y tế hiện đại cùng đội ngũ chuyên gia, bác sĩ nhiều năm kinh nghiệm trong khám điều trị bệnh lý thần kinh, người bệnh hoàn toàn có thể yên tâm thăm khám và điều trị tại Bệnh viện.

Để đăng ký khám và điều trị tại Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec, Quý Khách có thể liên hệ Hệ thống Y tế Vinmec trên toàn quốc, hoặc đăng ký khám trực tuyến TẠI ĐÂY.

XEM THÊM

• Điều trị hẹp mạch vành bằng phẫu thuật bắc cầu động mạch chủ - động mạch vành tại Vinmec
• Chế độ dinh dưỡng sau phẫu thuật bệnh mạch vành để tránh tái hẹp mạch vành
• Bệnh mạch vành: Biểu hiện, nguyên nhân và cách điều trị ở Vinmec