Bài viết bởi Bác sĩ Nguyễn Thu Hương - Khoa Chẩn đoán hình ảnh và Y học hạt nhân - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City.
Ung thư vú thỉnh thoảng có phát hiện triệu chứng, nhưng có rất nhiều phụ nữ mắc ung thư vú nhưng không có triệu chứng, do vậy sàng lọc để phát hiện ung thư vú là hết sức quan trọng.
1. Các test sàng lọc ung thư vú là gì?
Phát hiện và chẩn đoán sớm ung thư vú là điều quan trọng nhất để ngăn chặn tỷ lệ tử vong. Phát hiện ung thư vú giai đoạn sớm, khi khối u còn rất nhỏ và chưa lan tràn thì điều trị sẽ dễ dàng và thành công. Các quy trình sàng lọc tại Việt Nam và trên thế giới được sử dụng cho các phụ nữ có yếu tố nguy cơ cao và nguy cơ trung bình.
Mục đích của các test sàng lọc ung thư vú là để tìm các ung thư trước khi gây ra các triệu chứng (ví dụ như khối u lớn có thể sờ thấy). Sàng lọc nghĩa là các test hoặc thăm khám sử dụng để phát hiện bệnh tật ở những người không có triệu chứng. Chẩn đoán sớm có nghĩa là chẩn đoán và tìm thấy bệnh lý sớm hơn khi bệnh chưa biểu hiện ra triệu chứng.
Các ung thư vú tìm thấy qua các test sàng lọc thường có kích thước nhỏ và giới hạn tại vú. Kích thước của khối và xâm lấn tại chỗ hay di căn xa là một trong những yếu tố rất quan trọng trong tiên lượng bệnh cho người mắc ung thư vú.
2. Các khuyến cáo sàng lọc của Hiệp hội ung thư Hoa Kỳ ở phụ nữ có yếu tố nguy cơ trung bình
Những hướng dẫn sàng lọc cho phụ nữ có yếu tố nguy cơ trung bình, là những người không có tiền sử bản thân hay gia đình mắc bệnh ung thư vú, không có đột biến gen, không bị chiếu tia xạ vùng ngực từ năm 10 đến 30 tuổi.
- Phụ nữ từ 40-44 tuổi: có thể lựa chọn để bắt đầu sàng lọc bằng X- quang vú hàng năm
- Phụ nữ từ 45-54 tuổi: nên sàng lọc bằng X-quang vú hàng năm
- Phụ nữ từ 55 tuổi và già hơn: có thể sử dụng sàng lọc hàng năm bằng X-quang vú, sàng lọc được kéo dài càng lâu càng tốt đối với phụ nữ khỏe mạnh và mong muốn được sống trên 10 năm tiếp theo.
Tất cả các phụ nữ cần phải hiểu được vì sao cần phải sàng lọc, test sàng lọc này có thể làm hoặc có thể không làm được những gì.
Thăm khám lâm sàng không được khuyến cáo sử dụng cho phụ nữ có nguy cơ trung bình ở bất kỳ lứa tuổi nào.
3. Chụp X-quang vú ( Mammograms)
Sử dụng tia X liều thấp để ghi hình cấu trúc tuyến vú. Chụp X quang định kỳ hàng năm có thể giúp phát hiện ung thư vú giai đoạn sớm, khi mà điều trị có khả năng thành công cao. Phim Xquang có thể giúp phát hiện ung thư vú sớm hơn hàng năm trước khi triệu chứng xuất hiện. Kết quả của những nghiên cứu qua các thập kỷ chỉ ra rõ ràng rằng phụ nữ sàng lọc định kỳ có nhiều khả năng sẽ được phát hiện ung thư vú sớm hơn hàng năm so với khi triệu chứng xuất hiện, do đó điều trị tối thiểu, ít cần phải cắt bỏ vú hoàn toàn, ít cần phải điều trị hóa chất và có nhiều khả năng được cứu sống.
Tuy vậy, Xquang vú cũng không phải là phương pháp hoàn hảo phát hiện được hết ung thư vú, một vài ca có thể bị bỏ sót. Đôi khi người phụ nữ còn phải cần thêm các thăm khám khác khi trên Xquang vú có nghi ngờ. Đôi khi có những tổn thương mà nghi ngờ là ung thư nhưng không gây triệu chứng gì và sau đó cũng không tiến triển thành ung thư (gọi là trường hợp chẩn đoán dương tính giả hay chẩn đoán quá mức). Do vậy điều quan trọng là người phụ nữ tham gia sàng lọc hiểu được lợi ích và giới hạn của phương pháp sàng lọc.
Trong những năm gần đây, chụp Xquang vú 3D ngày càng trở nên phổ biến, tuy nhiên không phải cơ sở nào cũng có được phương pháp này. Nhiều nghiên cứu đã thấy rằng Xquang 3D làm giảm tỷ lệ gọi lại. Phương pháp này cũng phát hiện thêm nhiều ung thư vú. Có nhiều nghiên cứu đã so sánh và thấy được ưu điểm của phương pháp Xquang 3D so với phương pháp xquang 2D.
Cần phải lưu ý là Xquang 3D thì có chi phí cao hơn so với phương pháp 2D, và phần chi phí này nhiều khi không được bảo hiểm chi trả.
Khuyến cáo của hiệp hội Ung thư Hoa kỳ đang cân nhắc sử dụng cả Xquang 2D và 3D trong sàng lọc ung thư vú. Theo hiệp hội này thì phụ nữ nên lựa chọn một trong 2 phương pháp này khi thảo luận với bác sỹ của mình và lựa chọn phương pháp thích hợp và tránh để yếu tố tài chính làm ảnh hưởng.
4. Khám lâm sàng
Các nghiên cứu không chỉ ra được lợi ích của việc tự khám vú hay do những thăm khám lâm sàng hay do yếu tố tự khám vú. Rất ít bằng chứng cho thấy thăm khám lâm sàng có thể giúp sàng lọc ung thư vú giai đoạn sớm. Hầu hết là phát hiện khi có triệu chứng như sờ thấy khối khi tắm hoặc khi mặc đồ. Phụ nữ cần phải thấy quen thuộc với khuôn ngực của mình khi quan sát và khi sờ thấy, nên thông báo với bác sỹ khi có bất kỳ thay đổi gì.
Tuy vậy không có nghĩa là sẽ không bao giờ tự khám vú, trong một số trường hợp, đặc biệt ở những phụ nữ có nguy cơ cao, cần phải tự thăm khám vú hàng tháng trong khi vẫn sử dụng sàng lọc bằng chẩn đoán hình ảnh.
5. Các khuyến cáo sàng lọc của Hiệp hội ung thư Hoa kỳ ở phụ nữ có yếu tố nguy cơ cao
Là những người có nguy cơ cao mắc ung thư vú và nên chụp MRI vú và Xquang vú hàng năm, thường bắt đầu từ tuổi 30, bao gồm những phụ nữ:
- Có nguy cơ mắc ung thư vú trong vòng đời từ 20-25 phần trăm, theo các công cụ đánh giá yếu tố nguy cơ dựa chủ yếu vào tiền sử gia đình.
- Có mang gen đột biến BRCA1 hoặc BRCA2
- Có gia đình trực hệ mang gen đột biến (bố mẹ, anh chị em ruột, con cái) mang gen đột biến mà bản thân mình chưa làm xét nghiệm gen
- Có điều trị chiếu tia xạ tại vùng ngực độ tuổi từ 10-30 tuổi
- Có các hội chứng di truyền hiếm gặp như Li-Fraumeni syndrome, Cowden syndrome, or Bannayan-Riley-Ruvalcaba syndrome, hoặc gia đình trực hệ có người có
Nếu là những người có yếu tố nguy cơ chỉ từ 15 phần trăm thì không cần phải chụp MRI sàng lọc hàng năm, bao gồm những người: vú rất đặc, đã từng có ung thư biểu mô ống tuyến và tiểu thùy tại chỗ, tăng sản ống tuyến hay tiểu thùy không điển hình.
Hầu hết phụ nữ có yếu tố nguy cơ cao nên sàng lọc hàng năm với MRI và Xquang vú bắt đầu từ khi họ 30 tuổi, tuy vậy cần cân nhắc với từng trường hợp cụ thể.
Phòng khám Vú - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec là địa chỉ thăm khám các bệnh tuyến vú, sàng lọc ung thư vú với các kỹ thuật chẩn đoán và can thiệp hiện đại, được thực hiện bởi đội ngũ bác sĩ giàu kinh nghiệm:
- Tiến sĩ. Bác sĩ Nguyễn Thu Hương - Phó trưởng Chẩn đoán hình ảnh và là Giám đốc chương trình sàng lọc ung thư vú - Bệnh viện Vinmec Times City. Bác sĩ đã có 13 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực chẩn đoán hình ảnh nói chung và chẩn đoán hình ảnh vú nói riêng.
- Bác sĩ Chuyên khoa I Nguyễn Tiến Phú đã có 12 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực Chẩn đoán hình ảnh lĩnh vực chuyên sâu là Chẩn đoán hình ảnh và can thiệp các bệnh lý tuyến vú, tập trung vào các kỹ thuật phát hiện sớm và hỗ trợ điều trị ung thư vú.
- Bác sĩ Chuyên khoa I Trần Thị Thanh Hương đã có hơn 30 năm kinh nghiệm làm trong lĩnh vực sản phụ khoa.
Quý khách có biểu hiện bất thường về vú hoặc mong muốn tầm soát, sàng lọc ung thư vú để phát hiện bệnh kịp thời có thể liên hệ Phòng khám Vú - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec theo Hotline: 0243 9743 558 hoặc địa chỉ: 458 Minh Khai, Q. Hai Bà Trưng. Hà Nội.
Nguồn: American Cancer Society
