Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Thạc sĩ, Bác sĩ Bùi Ngọc Phương Hòa - Bác sĩ Nội đa khoa - Khoa Khám bệnh & Nội khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Đà Nẵng.
Thanh thiếu niên là lứa tuổi đang phát triển về thể chất, tinh thần. Khoa học đã chứng minh rượu, bia có tác động tiêu cực đến quá trình hình thành và phát triển của não, làm thay đổi cấu trúc của hồi hải mã, khiến cho quá trình học tập sa sút, giảm trí nhớ và giảm khả năng tập trung của não bộ...
1. Nguyên nhân của sự gia tăng sử dụng rượu, bia ở thanh thiếu niên
Theo nghiên cứu, nguyên nhân của sự gia tăng sử dụng rượu, bia đối với thanh thiếu niên là do sự tác động của quảng cáo, khuyến mãi hấp dẫn, thách thức của bạn bè hoặc tiếp xúc với phim ảnh nhiều nên tò mò muốn thử.
Tại Việt Nam, để tránh làm tăng nguy cơ sử dụng rượu bia đối với thanh thiếu niên, một số quy định đã được ban hành như:
- Cấm quảng cáo rượu có cồn từ 15 độ trở lên: trường hợp quảng cáo rượu, bia có độ cồn dưới 5,5 độ thì không được có thông tin, hình ảnh nhằm khuyến khích uống rượu, bia. Không được hướng sản phẩm đến trẻ em, học sinh, sinh viên, thanh niên, phụ nữ mang thai.
- Không sử dụng vật dụng, hình ảnh, biểu tượng, âm nhạc, nhân vật trong phim, nhãn hiệu sản phẩm dành cho trẻ em, học sinh, sinh viên... để quảng cáo bia rượu.
- Không được sử dụng người chưa đủ 18 tuổi hoặc hình ảnh của người chưa đủ 18 tuổi để quảng cáo rượu, bia. Đồng thời cũng nghiêm cấm sử dụng lao động là người chưa đủ 18 tuổi trực tiếp tham gia vào việc sản xuất, mua bán rượu bia.
- Không quảng cáo rượu bia trên báo nói, truyền hình trong thời gian từ 18-21 giờ hằng ngày, trừ trường hợp quảng cáo có sẵn trong các chương trình thể thao mua bản quyền tiếp sóng trực tiếp từ nước ngoài...
- Không quảng cáo rượu bia trên truyền hình và báo nói ngay trước, trong và sau các chương trình dành cho trẻ em.
2. Tác hại của rượu bia đối với thanh thiếu niên
Theo Tổ chức Y tế thế giới, rượu bia là nguyên nhân gián tiếp gây ra nhiều vấn đề sức khỏe và trật tự an toàn xã hội, đặc biệt là đối với thanh thiếu niên. Bởi các hormone dậy thì của giai đoạn này kích hoạt các vùng đảm nhiệm chức năng cảm xúc, tâm lý của bộ não đang phát triển, thúc đẩy hành vi của người trẻ tuổi... Lạm dụng rượu bia trong ở lứa tuổi thanh thiếu niên có thể làm ảnh hưởng đến sự hình thành tính cách, năng lực và hành vi xã hội.
Các bằng chứng khoa học cũng cho thấy, rượu bia tác động đến quá trình hình thành và phát triển trí não, có thể dẫn đến việc thay đổi cấu trúc của hồi hải mã (đây được xem là vùng não có vai trò quan trọng trong quá trình học tập của trẻ). Nếu vùng này bị ảnh hưởng thì khiến cho trẻ bị suy giảm trí nhớ, giảm khả năng tập trung của não bộ... Bên cạnh đó, một số tác hại của việc uống rượu bia gây ra cho thanh thiếu niên còn có thể là:
- Say rượu dẫn đến các triệu chứng ngộ độc rượu, bạo lực, quan hệ tình dục không an toàn, tai nạn khi điều khiển phương tiện giao thông, ...
- Về lâu dài, thanh thiếu niên uống rượu bia nhiều lần sẽ gây lệ thuộc, mắc các bệnh mạn tính, từ đó ảnh hưởng đến sự phát triển về thể chất lẫn tinh thần khi trưởng thành.
- Ngoài việc ảnh hưởng tới não, tác hại của rượu bia đối với thanh thiếu niên còn có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến chức năng các bộ phận khác trong cơ thể như cơ quan tiêu hóa, gan và thận. Các độc tính của cồn công nghiệp khi đi vào cơ thể sẽ chuyển hóa thành formaldehyde. Sau đó chất này sẽ tiếp tục được oxy hóa thành axitfomic tấn công nhãn cầu, dây thần kinh thị giác và các bộ phận bằng mô mềm như thận và gan. Đối với hệ tiêu hóa, cồn còn kích thích dạ dày tiết ra một lượng lớn dịch toan lâu ngày tiêu hóa kém thậm chí dẫn đến viêm hoặc loét dạ dày. Các mao mạch sẽ giãn nở sau khi uống bia rượu. Sức tản nhiệt tăng lên khiến trẻ dễ bị cảm và viêm phổi.
- Rượu bia cũng có thể gây ra các rối loạn tuổi dậy thì và quá trình phát dục không bình thường, hậu quả là ảnh hưởng đến chức năng sinh sản khi trưởng thành.
- Đặc biệt, hệ miễn dịch ở trẻ sẽ bị suy giảm do tác hại của việc uống rượu bia, từ đó phá vỡ rào chắn an toàn của cơ thể và khiến cho trẻ dễ bị nhiễm trùng cũng như mắc các bệnh tật khác.
3. Hạn chế thanh thiếu niên tiếp xúc với rượu bia
Theo các chuyên gia và bác sĩ, mặc dù có rất nhiều Luật cấm bán rượu cho trẻ dưới 18 tuổi. Tuy nhiên, tại Việt Nam thì 1 đứa trẻ được bố mẹ sai đi mua bia rượu là chuyện bình thường và việc mọi người bán rượu bia cho 1 đứa trẻ cũng không quá lạ lẫm. Ngoài ra, do tính sẵn có của rượu bia và giá lại rẻ nên rất nhiều gia đình có thói quen tích trữ sẵn. Điều này vô hình chung lại khiến trẻ tiếp xúc với rượu bia sớm và có thể gây ra những hệ lụy khôn lường.
Các bác sĩ vẫn luôn khuyến cáo gia đình là tiền thân để giúp trẻ hạn chế tối đa việc tiếp xúc với bia rượu. Để thực hiện được điều này, cần phải:
- Không nên sai bảo trẻ mua bia rượu, tránh để gây sự tò mò, tiếp xúc sớm;
- Không nên dự trữ rượu bia trong nhà, trường hợp muốn để tại nhà thì phải để nơi trẻ không thể thấy hoặc lấy được;
- Không nên có quan niệm sai lệch về vai trò của rượu bia, cho rằng đàn ông phải biết uống;
- Nếu đứa trẻ lớn lên trong môi trường mà người lớn, bố mẹ thường xuyên uống rượu, bia thì chúng sẽ coi đó là điều bình thường, học tập và hướng đến trong tương lai. Do đó, cách tốt nhất là người lớn trong gia đình không nên uống rượu bia.
- Không cho trẻ thử nhấp môi rượu bia, dù chỉ là 1 chút. Nó sẽ tác động tiêu cực cho những lần sau.
Hiện nay, Việt Nam là 1 trong các quốc gia có mức tiêu thụ rượu bia lớn. Đối với thanh thiếu niên, tình hình tiêu thụ rượu bia cũng ở mức đáng báo động. Do đó, các chuyên gia, bác sĩ khuyến cáo, việc kiểm soát quảng cáo khuyến mại rượu bia rất quan trọng trong việc hạn chế sử dụng rượu bia đối với thanh thiếu niên. Đồng thời, cần tạo một môi trường lành mạnh, bao gồm các chế tài để bảo vệ thanh thiếu niên trước việc sử dụng rượu bia ngoài ý muốn.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
