Nguyên nhân buồng trứng đa nang xuất phát từ nhiều yếu tố khác nhau. Bệnh gây ra nhiều triệu chứng như chu kỳ kinh nguyệt không đều, vô kinh, biến chứng tim mạch và tiểu đường,...Bài viết này sẽ cung cấp thông tin chi tiết hơn về buồng trứng đa nang và những dấu hiệu mà bệnh nhân không nên bỏ qua.
Bài viết này được viết dưới sự hướng dẫn chuyên môn của các bác sỹ Phạm Thị Kim Yến - Trung tâm Hỗ trợ sinh sản và Sức khoẻ phụ nữ Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec.
1. Buồng trứng đa nang là gì?
Hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS - Polycystic Ovary Syndrome) là một loại rối loạn nội tiết phổ biến ở phụ nữ trong độ tuổi sinh sản. Bệnh ảnh hưởng đến buồng trứng, khiến chu kỳ kinh nguyệt không đều, tăng hàm lượng nội tiết tố nam và hình thành nhiều nang nhỏ bên trong buồng trứng.
Các số liệu thống kê cho thấy, có khoảng từ 2,2 đến 26,7% phụ nữ trong độ tuổi sinh sản (15-44 tuổi) mắc PCOS. Nhiều người trong số họ không nhận ra mình bị bệnh, điều này dẫn đến việc không điều trị kịp thời và gây ra nhiều biến chứng.
2. Những nguyên nhân buồng trứng đa nang
2.1. Di truyền
Người phụ nữ có mẹ hoặc chị em gái mắc hội chứng buồng trứng đa nang có nguy cơ mắc phải tình trạng này cao hơn. Nhiều nhà khoa học hiện đang nghiên cứu sự liên quan giữa các đột biến gen và hội chứng buồng trứng đa nang.
2.2. Kháng insulin
Kháng insulin được coi là nguyên nhân buồng trứng đa nang cơ bản. Kháng insulin thường sẽ ảnh hưởng và gây ra tình trạng này theo 2 cách.
Kháng insulin làm giảm độ nhạy insulin của các tế bào
Trong cơ thể, insulin thúc đẩy quá trình chuyển hóa glucose thành năng lượng bên trong tế bào. Tuy nhiên, khi các tế bào trở nên ít nhạy cảm với insulin, quá trình này không hoạt động hiệu quả. Điều này dẫn đến việc glucose không được hấp thụ bởi tế bào mà thay vào đó cứ tích tụ trong máu.
Đường máu tăng cao và glucose dư thừa được đưa vào gan, nơi chúng được chuyển đổi thành chất béo và lưu trữ trong cơ thể, gây ra tăng cân và béo phì. Đây chính là nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng buồng trứng đa nang.
Kháng insulin làm tăng mức độ insulin trong máu
Khi kết hợp chế độ ăn uống và lối sống không lành mạnh và yếu tố di truyền, tuyến tụy sẽ sản xuất insulin ở mức độ dư thừa. Khi các tế bào trở nên ít nhạy và bị áp đảo bởi insulin dư thừa, gây ra sự mất cân bằng trong hormone.
Sự dư thừa insulin sẽ kích thích cơ thể sản xuất nhiều hormone nam testosterone hơn, ngăn chặn quá trình rụng trứng và gây ra vô sinh. Ngoài ra, sự sản xuất quá mức insulin cũng tăng cường chuyển đổi các hormone nam androgen và hormone nữ estrogen, làm rối loạn cân bằng giữa hai loại hormone này và ảnh hưởng trực tiếp đến việc hình thành nang nhỏ trong buồng trứng.
2.3. Chế độ ăn uống
Một chế độ ăn chứa quá nhiều tinh bột và carbohydrate có thể góp phần vào việc thừa cân và béo phì, là một trong những nguyên nhân buồng trứng đa nang. Hầu hết những người mắc bệnh này thường là những người có vấn đề thừa cân, tuy nhiên, nguy cơ cũng có thể ảnh hưởng đến những người gầy nếu cơ thể họ không cân đối, đặc biệt là béo vòng bụng.
Tại sao bị đa nang buồng trứng vẫn là câu hỏi mơ hồ và chưa được xác định rõ, nhưng nhận thức về các yếu tố nguy cơ như đã đề cập ở trên sẽ giúp phụ nữ, đặc biệt là những người có nguy cơ cao, có cái nhìn đúng đắn về những nguyên nhân có thể gây ra bệnh và từ đó nhanh chóng thay đổi thói quen luyện tập cùng chế độ dinh dưỡng để phòng tránh bệnh hiệu quả.
3. Những dấu hiệu nhận biết bị đa nang buồng trứng
Ngoài việc xác định nguyên nhân buồng trứng đa nang, bệnh nhân cần nhận biết các triệu chứng khi mắc bệnh. Ở một số trường hợp, các dấu hiệu của hội chứng buồng trứng đa nang có thể xuất hiện ngay từ kỳ kinh nguyệt đầu tiên. Tuy nhiên, ở phần lớn các trường hợp, triệu chứng của bệnh thường chỉ được nhận biết khi họ gặp khó khăn trong vấn đề sinh sản.
Các biểu hiện phổ biến của bệnh bao gồm:
- Chu kỳ kinh nguyệt không đều: Chu kỳ kinh nguyệt không đều và kéo dài bất thường là một trong những dấu hiệu phổ biến nhất của hội chứng buồng trứng đa nang. Điều này do sự rối loạn trong quá trình rụng trứng, dẫn đến niêm mạc tử cung không bong ra hàng tháng. Đồng thời, việc phát triển niêm mạc tử cung bất thường cũng góp phần làm tăng lượng máu trong mỗi chu kỳ kinh.
- Tăng sự phát triển lông: Hơn 70% phụ nữ mắc hội chứng đa nang buồng trứng trải qua tình trạng mọc lông mạnh ở khuôn mặt, lưng, bụng và ngực. Ngoài ra, nhiều người cũng gặp phải tình trạng tóc yếu, rụng nhiều và thưa dần, cũng như tình trạng hói đầu. Cả hai vấn đề này đều liên quan đến sự tăng nồng độ hormone nam trong cơ thể.
- Béo phì: Khoảng 80% phụ nữ mắc hội chứng đa nang buồng trứng gặp phải tình trạng thừa cân hoặc béo phì.
- Da nhờn và mụn trứng cá: Sự tăng nồng độ hormone nam khiến cho da sản xuất dầu nhiều hơn bình thường, dẫn đến việc xuất hiện mụn trứng cá trên khuôn mặt, lưng và ngực.
- Sạm da: Da có thể xuất hiện các vùng sạm màu ở các khu vực có nếp gấp như cổ, bẹn và dưới vú.
- Đau đầu: Một số phụ nữ có thể trải qua đau đầu do sự biến đổi hormone.
- Thay đổi tâm trạng: Phụ nữ mắc hội chứng đa nang buồng trứng thường gặp căng thẳng và lo lắng, có thể dẫn đến trầm cảm nếu kéo dài.
- Đau và khó chịu ở vùng chậu: Các cơn đau từ nhẹ đến nặng ở vùng bụng và chậu rất phổ biến ở phụ nữ mắc hội chứng đa nang buồng trứng.
4. Phương pháp điều trị đa nang buồng trứng
4.1. Giảm cân
Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng việc giảm 5 - 10% cân nặng có thể điều chỉnh chu kỳ kinh nguyệt và cải thiện các triệu chứng của hội chứng buồng trứng đa nang. Hơn nữa, việc giảm cân còn có thể cải thiện mức cholesterol, giảm insulin và giảm nguy cơ mắc bệnh tim mạch, tiểu đường.
4.2. Ăn kiêng
Carbohydrate là nguyên nhân buồng trứng đa nang ở phụ nữ. Một chế độ ăn ít carbohydrate đã được chứng minh là hiệu quả trong việc giảm cân và giảm mức insulin trong cơ thể của những người mắc hội chứng buồng trứng đa nang.
Ngoài ra, việc duy trì một chế độ ăn kiêng có chỉ số đường huyết (GI) thấp cũng đã được chứng minh là giúp điều chỉnh chu kỳ kinh nguyệt tốt hơn so với việc duy trì chế độ ăn thông thường.
4.3. Rèn luyện thể dục thể thao
Các nghiên cứu đã chứng minh rằng việc tập thể dục với mức độ vừa phải trong khoảng 30 phút mỗi ngày, ít nhất là 3 ngày mỗi tuần, có thể giúp phụ nữ mắc hội chứng buồng trứng đa nang giảm cân. Đồng thời, việc tập thể dục cũng đã được chứng minh là cải thiện quá trình rụng trứng và mức độ insulin trong cơ thể của phụ nữ.
4.4. Sử dụng thuốc để điều trị buồng trứng đa nang
Sau khi biết rõ nguyên nhân buồng trứng đa nang thì bệnh nhân đừng quá lo lắng. Có một số phương pháp điều trị cho hội chứng đa nang buồng trứng bằng thuốc bao gồm:
- Thuốc tránh thai: Việc sử dụng thuốc tránh thai kết hợp estrogen và progestin hàng ngày giúp cân bằng hormone trong cơ thể, điều chỉnh quá trình rụng trứng và làm giảm các triệu chứng. Ngoài ra, thuốc tránh thai cũng có thể ngăn ngừa ung thư nội mạc tử cung. Các dạng thuốc như miếng dán tránh thai hoặc vòng âm đạo có thể được sử dụng thay thế cho việc sử dụng thuốc uống.
- Metformin (Glucophage, Fortamet): Loại thuốc này giúp điều trị hội chứng đa nang buồng trứng bằng cách cải thiện mức độ insulin trong cơ thể. Nghiên cứu đã chỉ ra rằng sử dụng Metformin kết hợp với tập thể dục và thay đổi chế độ ăn uống có thể giúp giảm cân, làm giảm đường huyết và cải thiện rối loạn kinh nguyệt ở người bệnh hơn so với việc không sử dụng thuốc.
- Clomiphene (Clomid): Thuốc này được sử dụng để hỗ trợ sinh sản bằng cách kích thích phóng noãn, giúp bệnh nhân có khả năng mang thai.
- Phương pháp tẩy lông: Một số phương pháp này giúp ngăn ngừa sự mọc lông quá mức hoặc loại bỏ vùng lông phát triển mạnh do hội chứng đa nang buồng trứng. Sử dụng kem Eflornithine (Vaniqa) là một phương pháp để làm chậm sự phát triển của lông. Ngoài ra, có thể tham khảo phương pháp tẩy lông bằng laser hoặc điện phân để loại bỏ vùng lông không mong muốn trên khuôn mặt và cơ thể.
4.5. Phẫu thuật nội soi
Trong một số tình huống cụ thể, đa nang buồng trứng có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe của bệnh nhân. Bác sĩ có thể đề xuất phẫu thuật nhằm cải thiện khả năng sinh sản cho bệnh nhân khi các phương pháp điều trị khác không mang lại kết quả.
Quá trình này bao gồm việc sử dụng nội soi để thăm dò bên trong bụng. Bác sĩ có thể cắt góc của buồng trứng để tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình rụng trứng, hoặc tạo ra các lỗ nhỏ trong buồng trứng thông qua phẫu thuật đốt điểm buồng trứng. Mục tiêu của phẫu thuật là giảm nồng độ hormone nam giới và kích thích quá trình rụng trứng.
4.6. Hỗ trợ sinh sản
Bệnh nhân buồng trứng đa nang có thể tìm tới các biện pháp hỗ trợ sinh sản nếu gặp vấn đề về hiếm muộn. Các bác sỹ sẽ thăm khám, lựa chọn phương pháp điều trị và liệu trình diều trị phù hợp, có hoặc không sử dụng các thuốc kích thích buòng trứng. Người bệnh có thể được hỗ trợ bằng bơm tinh trùng vào buồng tử cung (IUI) hoăc thụ tinh trong ống nghiệm (IVF).
Có nhiều nguyên nhân buồng trứng đa nang. Đồng thời, người bệnh nếu muốn hạn chế biến chứng và điều trị đa nang buồng trứng bệnh nhân cần có chế độ dinh dưỡng lành mạnh, tập thể dục thường xuyên và thăm khám bác sĩ để nhận được sự tư vấn tốt nhất về tình trạng sức khỏe của mình.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
