Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi ThS, BS. Đặng Mạnh Cường - Bác sĩ Chẩn đoán hình ảnh - Khoa Chẩn đoán hình ảnh - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Central Park. Bác sĩ có trên 18 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực siêu âm – chẩn đoán hình ảnh.
Mặc dù hình ảnh siêu âm thường được coi là an toàn khi được sử dụng thận trọng bởi các nhà cung cấp dịch vụ trong nhiêu năm nay. Siêu âm dựa trên bức xạ không ion hóa, có nhiều lợi thế hơn, và không có rủi ro giống như tia X hoặc các loại hệ thống hình ảnh khác.
1. Lợi ích của siêu âm
Siêu âm là phương pháp sử dụng sóng âm có tần số cao để ghi lại hình ảnh trực tiếp từ bên trong cơ thể. Cơ chế hoạt động của siêu âm tương tự như radar sử dụng trong quân đội đều là quá trình phát và nhận lại sóng âm phản hồi sau đó phân tích và đưa ra các đặc điểm của vật mà sóng âm hướng tới.
Lợi ích của siêu âm là giúp bác sĩ nhận ra những tổn thương của các mô, cơ quan hay nội tạng của người bệnh để đưa ra những chẩn đoán và phương pháp điều trị chính xác mà không cần phẫu thuật. Ngoài ra, không giống như các kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh khác như chụp X-quang, siêu âm không sử dụng tia bức xạ vì thế nếu làm đúng kỹ thuật, siêu âm không gây tác hại với cơ thể, đặc biệt phù hợp cho các bậc cha mẹ muốn theo dõi tình trạng phát triển của thai nhi.
Hiện nay, hình thức siêu âm phổ biến nhất là siêu âm theo dõi thai kỳ giúp đưa ra những đánh giá bước đầu về sự phát triển của thai hoặc tìm ra những bất thường có thể xuất hiện nhằm đưa ra phương pháp xử lý nhanh chóng và hiệu quả nhất. Tuy nhiên siêu âm còn có nhiều tác dụng khác, đặc biệt là trong chẩn đoán và điều trị. Khi thăm khám cho bệnh nhân, dựa vào những biểu hiện bệnh, bác sĩ có thể đưa ra những chẩn đoán sơ bộ và đề nghị bệnh nhân thực hiện siêu âm nếu nguyên nhân gây ra bệnh xuất phát từ các mô, cơ quan, hệ cơ quan, nội tạng bên trong cơ thể. Một lợi ích khác của siêu âm là có thể phát hiện những bất thường ở cả các mô mềm hay những khu vực dễ bị tổn thương do bức xạ như não. Hình ảnh siêu âm có thể cung cấp cho các bác sĩ thông tin để chẩn đoán về:
- Bàng quang
- Não (trẻ sơ sinh)
- Mắt
- Túi mật
- Thận
- Gan
- Buồng trứng
- Tụy
- Lách
- Tuyến giáp
- Tinh hoàn
- Tử cung
- Các mạch máu
Siêu âm cũng là một cách hữu hiệu giúp các bác sĩ phẫu thuật thực hiện chính xác các thao tác trong một số công đoạn nhất định chẳng hạn như sinh thiết.
2. Ưu điểm của siêu âm
Siêu âm là một trong các công cụ giúp chẩn đoán bệnh an toàn, không xâm lấn với nhiều ứng dụng rộng rãi trong vấn đề chăm sóc sức khỏe. Tuy nhiên siêu âm không phải là không có những hạn chế riêng của nó. Dưới đây là một số ưu, cũng như nhược điểm của siêu âm mà chúng ta cần quan tâm:
| Ưu điểm | Nhược điểm |
| Siêu âm an toàn và thường không gây đau hoặc khó chịu (trừ trường hợp siêu âm nội soi) | Hình ảnh siêu âm tốt hay không dựa nhiều vào khả năng đọc của bác sĩ cũng như trình độ của kỹ thuật viên siêu âm |
| Không sử dụng đến dao, kéo hay các thủ thuật trong phẫu thuật | Siêu âm thường không hiệu quả với các tạng hay cơ quan rỗng như não hoặc các xương rỗng |
| Bệnh nhân không tiếp xúc với các bức xạ ion hóa như đối với chụp X-quang hoặc CT nên siêu âm an toàn hơn 2 phương pháp kể trên | Đối với những người béo phì, độ xuyên thấu của sóng âm sẽ giảm do đó rất khó trong siêu âm đặc biệt đối với những cấu trúc ở sâu trong cơ thể. |
| Trên thực tế, nếu kỹ thuật viên áp dụng đúng và đầy đủ các bước trong quy trình, siêu âm hoàn toàn không có hại | Đầu dò của siêu âm thường được che phủ bởi nhựa hoặc latex do đó có thể gây hiện tượng dị ứng latex. |
| Siêu âm có thể ghi lại rõ ràng hình ảnh các mô, cơ quan hay tạng mềm, điều mà tia X trong chụp X-quang hay CT không làm được | |
| Một ưu điểm khác là siêu âm có thể được thực hiện dễ dàng, nhanh chóng và ít tốn kém hơn các phương pháp khác. | |
| Siêu âm có khả năng chẩn đoán hình ảnh các cấu trúc khác nhau như động mạch chủ, tụy, gan... hoặc xác định các biến chứng như thủng, viêm phổi, áp xe... |
Siêu âm là một trong những công cụ hữu hiệu giúp bác sĩ chẩn đoán và đưa ra các phác đồ điều trị bệnh. Ngoài ra siêu âm còn mang lại rất nhiều ứng dụng khác như siêu âm trị liệu hay siêu âm trong giai đoạn thai kỳ để theo dõi sự phát triển của thai nhi. Bên cạnh một số ưu điểm như an toàn, không gây đau hay khó chịu, thực hiện nhanh chóng, dễ dàng, chi phí thấp, không sử dụng các bức xạ ion hóa... siêu âm cũng có những hạn chế riêng như phụ thuộc nhiều vào trình độ của kỹ thuật viên cũng như bác sĩ, ít hiệu quả đối với các tạng rỗng...
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
Nguồn tham khảo: webmd.com; medscape.com; ncbi.nlm.nih.gov; the-hospitalist.org; healthline.com
