Không chỉ là bệnh hay gặp ở người già, bệnh đau thần kinh tọa đang có xu hướng phổ biến hơn ở người trẻ. Đau dây thần kinh tọa ở người trẻ chủ yếu do các nguyên nhân như lao động nặng, bị chấn thương, ngồi - nằm không đúng tư thế,...
1. Đau thần kinh tọa là gì?
Dây thần kinh tọa (còn gọi là dây thần kinh ngồi, dây thần kinh hông) là dây thần kinh lớn nhất và dài nhất ở người, chạy từ chậu hông xuống giữa đùi sau, tiếp tục đi xuống khoeo chân rồi chia làm 2 nhánh chạy xuống bàn chân. Đau thần kinh tọa (còn gọi là đau dây thần kinh hông to) là tình trạng dây thần kinh bị chèn ép, gây đau vùng thắt lưng mạn tính, sau đó lan dần xuống chân theo đường đi dây thần kinh tọa. Bệnh có thể đi kèm các rối loạn cảm giác, tê bì hoặc teo cơ.
2. Nguyên nhân đau dây thần kinh tọa ở người trẻ tuổi
Đau thần kinh tọa thường gặp ở người thuộc độ tuổi 30 - 50. Tuy nhiên, bệnh đang có xu hướng phổ biến dần ở nhóm người trẻ tuổi. Các nguyên nhân gây đau dây thần kinh tọa ở người trẻ gồm:
- Viêm dây thần kinh tọa do các bệnh giang mai giai đoạn III, thấp tim, thương hàn, lậu, sốt rét (ít gặp);
- Thoát vị đĩa đệm cấp tính sau các động tác gắng sức không đúng tư thế của cột sống (cúi xuống nâng vật nặng sai tư thế hoặc cử động đột ngột phần thân) gây đau thắt lưng hông cấp tính;
- Đặc thù nghề nghiệp: Công nhân bốc vác, nghệ sĩ xiếc, vận động viên cử tạ,... thường xuyên phải lao động nặng, tác động nhiều lên vùng lưng - hông;
- Trượt cột sống: Đốt sống bị trượt ra phía trước hoặc phía sau trên 1 đốt sống khác do bẩm sinh hoặc chấn thương;
- Viêm cột sống dính khớp: Tiến triển âm thầm với triệu chứng đau thắt lưng hông và mông, cứng khớp cột sống vào buổi sáng, thường gặp ở nam giới dưới 40 tuổi;
- Nhiễm trùng cột sống: Viêm cột sống do tụ cầu khuẩn, viêm cột sống do lao,... gây đau dây thần kinh tọa;
- Chấn thương: Các chấn thương trực tiếp vào dây thần kinh tọa, gãy xương chậu, gãy xương cột sống thắt lưng, phẫu thuật áp xe mông, tiêm trực tiếp vào dây thần kinh tọa hoặc tiêm thuốc dạng dầu ở mông lan tới dây thần kinh tọa,...;
- Khối u: Gồm u nguyên phát (u đốt sống, u màng tủy, u thần kinh) và u di căn (di căn từ tuyến tiền liệt, phổi, vú, thận, đường tiêu hóa, bệnh đa u tủy xương, u lympho);
- Nguyên nhân khác: Hẹp ống sống thắt lưng, phì đại diện khớp, viêm màng nhện dày dính vùng thắt lưng - cùng, phụ nữ mang thai,...
3. Triệu chứng đau thần kinh tọa ở người trẻ
- Đau lưng giữa hoặc lệch 1 bên, đau nhiều hơn khi cúi người hoặc ho, hắt hơi;
- Đau lan từ lưng xuống, lệch sang một bên mông, xuống đùi, khoeo chân, gót chân hoặc lan ngược lại từ gót chân lên lưng;
- Teo cơ bên chân đau;
- Cột sống bị cứng, đau khi nghiêng người;
- Ngày càng khó trở mình, cúi người xuống.
4. Điều trị đau dây thần kinh tọa ở người trẻ
Tùy nguyên nhân, tình trạng nặng - nhẹ của bệnh đau thần kinh tọa, bác sĩ sẽ có chỉ định điều trị thích hợp. Một số lựa chọn điều trị gồm:
- Thay đổi chế độ sinh hoạt: Nghỉ ngơi tuyệt đối nếu bị đau dây thần kinh tọa nặng, nên nằm giường cứng (tránh nằm võng hoặc ngồi ghế xích đu), tránh vận động mạnh hoặc tác động mạnh lên vùng thắt lưng - hông như chạy nhảy, xoay người đột ngột, cúi gập người;
- Vật lý trị liệu: Tác động cơ học để điều trị bệnh bằng cách nắn cột sống, kéo giãn cột sống, bấm huyệt, châm cứu dùng tia hồng ngoại, thể dục trị liệu, đắp sáp nến,...;
- Dùng thuốc: Sử dụng thuốc giảm đau, thuốc giãn cơ, thuốc an thần, vitamin nhóm B liều cao hoặc dùng kháng sinh trong trường hợp bị đau thần kinh tọa do nhiễm trùng;
- Điều trị ngoại khoa: Phẫu thuật trong một số trường hợp theo chỉ định của bác sĩ. Có thể phẫu thuật hở hoặc sử dụng tia laser.
5. Biện pháp phòng ngừa đau thần kinh tọa ở người trẻ
- Không ngồi cong lưng liên tục trong thời gian dài;
- Khi cần đứng lên nên đứng một cách từ từ để cột sống không bị thay đổi tư thế đột ngột;
- Nên thường xuyên vận động, tập luyện thể thao để giúp xương khớp được dẻo dai, chắc khỏe. Các khóa học yoga hoặc bơi lội rất tốt với những người có đặc thù công việc là ngồi nhiều hoặc lao động nặng;
- Tập luyện cải thiện sức khỏe cột sống: Bài tập thực hiện như sau: Bám chặt tay vào thanh xà, giữ cho chân không chạm đất, thả lòng người trong khoảng 3 phút;
- Ở văn phòng nơi làm việc: Nên thỉnh thoảng đứng lên đi lại, chống 2 tay lên mép bàn, nâng người 2 - 3 phút để rèn luyện sức khỏe;
- Không mang, vác vật nặng quá sức;
- Duy trì chế độ ăn uống lành mạnh, khoa học, không ăn thực phẩm chế biến sẵn (có nhiều dầu mỡ và chất bảo quản) mà nên ăn thực phẩm tươi sống, rau quả, các loại ngũ cốc. Đồng thời, nên uống nhiều nước lọc và nước trái cây mỗi ngày để thanh lọc cơ thể, tăng cường sức đề kháng.
Khi thấy cơ thể có các dấu hiệu bất thường cảnh báo đau dây thần kinh tọa, người bệnh nên đi thăm khám ngay để phát hiện bệnh và điều trị sớm, tránh được nguy cơ biến chứng sau này.
