Đau thắt ngực không ổn định là biểu hiện lâm sàng của tình trạng suy động mạch vành. Cơn đau diễn ra ngay cả khi nghỉ ngơi, đau thắt ngực không ổn định có thể dẫn đến nhồi máu cơ tim và đe dọa nghiêm trọng tính mạng bệnh nhân.
1. Đau thắt ngực không ổn định là gì?
Bệnh tim thiếu máu cục bộ hay bệnh động mạch vành là một tình trạng gây ra do động mạch vành bị hẹp làm hạn chế cung cấp máu, oxy và các chất dinh dưỡng cho tim. Bệnh tim thiếu máu cục bộ có thể diễn tiến mạn tính hay cấp tính. Biểu hiện lâm sàng của suy động mạch vành là cơn đau thắt ngực.
- Suy động mạch vành mạn tính có thể biểu hiện dưới các dạng sau:
- Cơn đau thắt ngực ổn định
- Cơn đau thắt ngực thay đổi
- Thiếu máu cơ tim yên lặng
- Suy động mạch vành cấp tính bao gồm:
Cơn đau thắt ngực không ổn định xuất hiện do sự giảm đột ngột của dòng máu mạch vành nuôi cơ tim, thường do xơ vữa động mạch dẫn đến tắc nghẽn một phần hoặc toàn bộ lòng mạch.
Đau thắt ngực ổn định thường gặp khi bệnh nhân gắng sức, còn đau thắt ngực không ổn định thường xảy ra ngay cả khi nghỉ ngơi hoặc sinh hoạt bình thường. Triệu chứng của đau thắt ngực không ổn định thường dữ dội hơn, kéo dài hơn. Các cơn đau có xu hướng xuất hiện ngày càng nhiều, cường độ đau tăng dần. Đau thắt ngực không ổn định có thể dẫn đến nhồi máu cơ tim và đe dọa nghiêm trọng tính mạng bệnh nhân.
2. Triệu chứng của đau thắt ngực không ổn định
Các triệu chứng kinh điển của đau thắt ngực bao gồm nặng ngực hoặc đau ngực, đôi khi đau kiểu siết chặt, đau lan ra hàm hoặc cánh tay trái.
Nhiều bệnh nhân bị đau thắt ngực không có triệu chứng điển hình. Sự khó chịu của họ có thể rất nhẹ và có thể khu trú ở lưng, bụng, vai hoặc một hoặc cả hai cánh tay. Buồn nôn, khó thở hoặc chỉ đơn thuần là cảm giác ợ nóng có thể là triệu chứng duy nhất.
Cơn đau hoặc khó chịu:
- Thường xảy ra trong khi bạn có thể đang nghỉ ngơi, ngủ hoặc ít gắng sức
- Xảy ra bất ngờ
- Có thể kéo dài hơn đau thắt ngực ổn định
- Nghỉ ngơi hoặc uống thuốc thường không giúp giảm bớt cơn đau hay sự khó chịu
- Cường độ đau tăng dần theo thời gian
- Có thể dẫn đến nhồi máu cơ tim
- Có thể không hoặc ít đáp ứng với Nitrates
3. Nguyên nhân gây đau thắt ngực không ổn định
Đau thắt ngực không ổn định xuất hiện do sự vỡ của một mảng xơ vữa trong động mạch vành, làm cho động mạch bị tắc nghẽn, tạo ra cơn đau thắt ngực xuất hiện và biến mất theo một cách khó lường.
Những yếu tố làm tăng nguy cơ mắc bệnh đau thắt ngực không ổn định bao gồm:
- Hút thuốc
- Xơ vữa động mạch
- Tăng huyết áp, nồng độ cholesterol trong máu cao, đái tháo đường
- Tiền sử gia đình có người mắc bệnh
- Người cao tuổi có nguy cơ mắc đau thắt ngực không ổn định cao hơn
4. Chẩn đoán đau thắt ngực không ổn định
4.1. Khám lâm sàng
Các triệu chứng rất quan trọng trong việc chẩn đoán đau thắt ngực không ổn định, hoặc bất kỳ dạng hội chứng mạch vành cấp nào. Triệu chứng đau ngực trong đau thắt ngực không ổn định tính chất dữ dội hơn, kéo dài hơn, có thể xảy ra cả trong khi nghỉ, có thể không hoặc ít đáp ứng với Nitrates.
4.2. Các xét nghiệm chẩn đoán
5. Phác đồ điều trị đau thắt ngực không ổn định
Các phương pháp điều trị đau thắt ngực không ổn định được sử dụng hiện nay gồm điều trị nội khoa và điều trị ngoại khoa như phẫu thuật nong mạch vành bằng bóng và đặt stent, hay phẫu thuật bắc cầu mạch vành.
Đối với điều trị nội khoa, mục tiêu của phương pháp này là nhanh chóng dùng thuốc chống ngưng kết tiểu cầu, làm giảm đau ngực, nếu bệnh nhân không đáp ứng điều trị nội khoa cần được can thiệp cấp cứu.
Các nhóm thuốc được sử dụng trong phác đồ điều trị đau thắt ngực không ổn định như:
- Thuốc chống ngưng kết tiểu cầu đường uống: Aspirin, Ticlopidine, Clopidogrel
- Các thuốc chống đông: Heparin
- Các thuốc ức chế thụ thể Glycoprotein IIb/IIIa của tiểu cầu: Abciximab, Eptifibatide, Tirofiban, Lamifiban, Nitroglycerin.
- Các thuốc chẹn bêta giao cảm: Metoprolol, Atenolol...
- Các thuốc chẹn kênh canxi
- Các thuốc ức chế men chuyển
Điều trị ngoại khoa:
- Điều trị can thiệp động mạch vành (nong hoặc đặt Stent): Các tổn thương động mạch vành phù hợp cho can thiệp là: tổn thương ngắn, không vôi hoá, tổn thương ít mạch, không phải thân chung, chức năng thất trái còn tốt... Khi can thiệp động mạch vành, việc dùng phối hợp các thuốc là rất quan trọng.
- Mổ làm cầu nối chủ-vành được chỉ định trong các trường hợp:
- Tổn thương nhiều thân động mạch vành mà đoạn xa còn tốt.
- Tổn thương thân chung động mạch vành.
- Các tổn thương quá phức tạp (vôi hoá, xoắn vặn, gập góc, chỗ chia nhánh...) không thể can thiệp nong hoặc đặt stent được.
- Thất bại khi can thiệp.
6. Phòng ngừa đau thắt ngực không ổn định
Để phòng ngừa đau thắt ngực không ổn định cũng như các bệnh mạch vành nói chung, bạn nên:
- Xây dựng lối sống lành mạnh, không sử dụng rượu bia, thuốc lá và chất kích thích;
- Có chế độ nghỉ ngơi hợp lý, tránh căng thẳng, stress;
- Thực hiện chế độ ăn uống phù hợp;
- Tập thể dục thường xuyên;
- Duy trì cân nặng ở mức cho phép;
- Khám sức khỏe định kỳ;
Nếu thấy dấu hiệu của đau thắt ngực không ổn định kể trên, tốt nhất nên đến bệnh viện ngay lập tức.
