Bài viết được tư vấn chuyên môn ThS.BS Vũ Văn Quân - Phó Trưởng khoa Ngoại tổng hợp - Khoa Ngoại Tổng hợp & Gây mê - Bệnh viện đa khoa Quốc tế Vinmec Hải Phòng
Mạc treo là một bộ phận thuộc hệ tiêu hóa và thực hiện nhiều chức năng quan trọng trong cơ thể người. Đây là một bộ phận mới được tìm ra, nâng tổng số bộ phận trong cơ thể con người lên con số 79.
1. Định nghĩa về mạc treo
Mạc treo (mesentery) hay màng treo ruột trở thành bộ phận mới trong cơ thể. Qua nghiên cứu giải phẫu và kết cấu của màng treo cho thấy nó là một bộ phận liền khối và thực hiện nhiều chức năng quan trọng.
Mạc treo là một phần của phúc mạc, niêm mạc khoang bụng, gắn ruột vào thành bụng và giữ cố định ruột. Một số ý kiến là cho rằng mạc treo là một cơ quan riêng biệt, có tầm quan trọng như các bộ phận cấu thành khác của cơ thể.
Mạc treo gắn nối ruột với khoang bụng. Nó cũng giúp nhu động của ruột theo phạm vi nhất định trong ổ bụng. Nếu không có mạc treo, ruột có khả năng sẽ thường xuyên xoay xoắn vặn và gây tắc nghẽn.
2. Các loại mạc treo ruột
Các mạc treo là những phần phúc mạc trung gian (gồm hai lá) nằm giữa phúc mạc bọc một số đoạn ruột và phúc mạc thành bụng sau, là phương tiện treo các đoạn ruột này vào thành bụng đồng thời tạo nên đường để mạch và thần kinh đi tới các đoạn ruột. Có bốn mạc treo ruột: mạc treo ruột non, mạc treo đại tràng ngang, mạc treo đại tràng sigma và mạc treo ruột thừa.
- Mạc treo ruột non giống như một cái quạt giấy gấp nếp. Nó có một rễ dài khoảng 15cm bám vào thành bụng sau dọc theo một đường chạy chếch từ sườn trái thân đốt sống thắt lưng II tới khớp cùng - chậu phải, bắt chéo lần lượt: phần ngang của tá tràng, động mạch chủ bụng, tĩnh mạch chủ dưới, niệu quản phải và cơ thắt lưng lớn phải. Bề rộng trung bình từ rễ mạc treo tới bờ ruột của nó vào khoảng 20cm nhưng ở mức giữa hai đầu thì lớn hơn. Các cấu trúc nằm giữa hai lá của mạc treo ruột non bao gồm: các nhánh hỗng tràng và hồi tràng của các mạch mạc treo tràng trên, các thần kinh, các mạch nhũ trấp và các hạch bạch huyết cùng với một lượng mỡ thay đổi.
- Mạc treo ruột thừa: Là nếp phúc mạc hình tam giác bao quanh ruột thừa, bám vào mặt sau của đầu dưới mạc treo ruột non ở sát chỗ tiếp nối hồi - manh tràng. Nó thường đi tới đỉnh ruột thừa nhưng đôi khi không tới được 1⁄3 ngoài. Nó bao bọc các mạch máu, các thần kinh, các mạch bạch huyết của ruột thừa.
- Mạc treo đại tràng ngang: là một nếp phúc mạc rộng nối đại tràng ngang với thành bụng sau, hai lá của mạc treo đại tràng ngang đi từ mặt trước của đầu tụy và bờ trước thân tụy tới mặt sau có thể tách rời được khỏi mạc nối lớn. Ở phía sau, lá dưới lật xuống phủ mặt dưới của tụy và chạy trước các phần ngang và lên của tá tràng. Ở giữa hai lá là các mạch máu, các thần kinh, các mạch bạch huyết của đại tràng ngang.
- Mạc treo đại tràng sigma: Đây là một nếp phúc mạc nối đại tràng sigma với thành chậu hông, rễ bám của nó là một hình chữ V lộn ngược với một đỉnh ở gần chỗ chia của động mạch chậu chung trái; nét bên trái của chữ V ngược đi xuống ở trong cơ thắt lưng lớn trái và nét bên phải chạy vào chậu hông để tận cùng tại đường giữa ở ngang mức đốt sống cùng III. Các mạch sigma và trực tràng trên chạy giữa các lá của nó và niệu quản trái đi xuống vào chậu hông ở đỉnh sau chữ V.
