Bài viết được thực hiện bởi Thạc sĩ, Bác sĩ Tôn Nữ Trà My - Khoa Chẩn đoán hình ảnh - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Central Park.
Chụp nhũ ảnh là hình ảnh X quang của nhu mô vú. Đây là một trong những phương tiện có thể được sử dụng để kiểm tra ung thư vú ở những phụ nữ không có dấu hiệu hoặc triệu chứng của bệnh. Đồng thời, chụp nhũ ảnh cũng có thể được sử dụng nếu người phụ nữ có một khối u hoặc dấu hiệu đang nghi ngờ của ung thư vú.
1. Chụp nhũ ảnh là gì?
Chụp nhũ ảnh là kỹ thuật sử dụng X quang liều thấp để khảo sát hình ảnh về tuyến vú.
Kỹ thuật này được sử dụng trong sàng lọc nhằm phát hiện sớm ung thư vú ở những phụ nữ không có triệu chứng hoặc dùng để chẩn đoán ung thư vú ở những phụ nữ có có các dấu hiệu nghi ngờ ung thư vú như sờ thấy khối, đau, chảy dịch núm vú, viêm da vú.
Là kỹ thuật không xâm lấn.
2. Khi nào nên chụp nhũ ảnh?
Chụp nhũ ảnh là một phương tiện hình ảnh đơn giản, an toàn và không xâm lấn nên không có chống chỉ định.
Nếu người phụ nữ ở độ tuổi 40 đến 74 có người thân như mẹ, con gái, em gái ruột đã bị ung thư vú, nên được chụp nhũ ảnh mỗi năm một lần. Các đối tượng này có nguy cơ mắc ung thư vú cao gấp gần hai lần so với người bình thường.
Nếu người phụ nữ ở độ tuổi 40 đến 49 mà không có tiền sử gia đình mắc bệnh ung thư vú, việc chụp nhũ ảnh cần có sự chỉ định của bác sỹ, cân nhắc giữa những lợi ích và nguy cơ. Nếu có chỉ định, chụp nhũ ảnh cần thực hiện hai năm một lần.
Nếu người phụ nữ ở độ tuổi 50 đến 74 mà không có tiền sử gia đình mắc bệnh ung thư vú: nên đi chụp nhũ ảnh hai năm một lần.
Nếu người phụ nữ trên 75 tuổi: những lợi ích và hạn chế của chụp nhũ ảnh tiếp tục lại cần phải cân nhắc. Nếu chụp nhũ ảnh được chỉ định, nên làm mỗi từ hai đến ba năm một lần.
Nếu bản thân người phụ nữ có nguy cơ cao bị ung thư vú: chụp nhũ ảnh được khuyến nghị hàng năm cho phụ nữ ở độ tuổi 30-74 nếu có ít nhất một trong những điều sau đây:
- Có gen BRCA1 hoặc BCRA2
- Có người thân mẹ, chị gái, con gái, dì, có gen BRCA1 hoặc BRCA 2
- Có tiền sử gia đình rất mạnh về ung thư vú như đã có mẹ, chị gái, con gái, dì, bà ngoại đã được chẩn đoán ung thư vú trước 50 tuổi
- Đã có bức xạ thành ngực trước.
Những trường hợp này cần phải trao đổi trực tiếp với bác sĩ về chỉ định chụp nhũ ảnh và các phương tiện khác trong vấn đề tầm soát ung thư vú.
3. Cách thức chụp nhũ ảnh như thế nào?
Kỹ thuật viên sẽ yêu cầu đo chiều cao và cân nặng trước khi chụp nhũ ảnh.
Bạn cần hoàn thành bảng kiểm do kỹ thuật viên đưa ra gồm những câu hỏi liên quan đến bệnh lý tuyến vú.
Sau đó, kỹ thuật viên sẽ kiểm tra máy chụp nhũ ảnh trước khi chụp. Bạn sẽ được yêu cầu đặt hai vú của mình vào vị trí thích hợp của máy chụp X quang vú chuyên biệt, một tấm nhựa sẽ được ấn từ từ để nén vú lại và cố định tại chỗ trong vài giây.
Việc đè ép mô vú là rất cần thiết để dàn trải mô vú giúp phát hiện được ung thư vú. Tuy nhiên đè ép có thể khiến bạn cảm thấy hơi khó chịu. Nhưng hãy yên tâm vì điều này chỉ kéo dài trong vài giây. Hãy cho kỹ thuật viên biết nếu bạn cảm giác quá đau hoặc quá khó chịu. Tiếp theo, kỹ thuật viên sẽ thu nhân các hình ảnh tuyến vú, thông thường 4 hình ảnh, hai hình cho mỗi bên vú sẽ được ghi nhận. Kỹ thuật viên sẽ kiểm tra chất lượng hình ảnh; nếu chưa đạt thì có thể chụp thêm ảnh bổ sung.
4. Những lưu ý trước khi đến chụp nhũ ảnh
Không sử dụng chất khử mùi, bột hút ẩm hoặc kem dưỡng da vào ngày đi chụp nhũ ảnh. Những sản phẩm này có thể gây khó khăn cho việc đọc hình ảnh tuyến vú.
Thời điểm đi chụp nhũ ảnh là lúc vú ít nhạy cảm nhất, tốt nhất là trong vòng 7-10 ngày kể từ lúc sạch kinh. Một số phụ nữ cũng cảm thấy dễ chịu hơn nếu không sử dụng caffeine vài ngày trước khi đi chụp nhũ ảnh.
Không dùng nước hoa trước khi vào phòng chụp nhũ ảnh.
5. Lợi ích khi chụp nhũ ảnh
5.1 Chụp nhũ ảnh cải thiện tiên lượng sống lâu dài
Phát hiện sớm ung thư có nghĩa là việc điều trị có thể được bắt đầu sớm hơn, cho tiên lượng khả quan hơn trong quá trình diễn tiến bệnh.
5.2 Chụp nhũ ảnh có tính hiệu quả cao
Sàng lọc bằng nhũ ảnh đã được chứng minh từ lâu là một phương pháp tốt để phát hiện sớm ung thư vú. Thậm chí, X quang tuyến vú có thể tìm thấy khối u từ hai hoặc ba năm trước khi người phụ nữ hoặc bác sĩ có thể cảm thấy hay thăm khám thấy dấu hiệu của ung thư.
Từ đó, nhiều nghiên cứu đã cho thấy chụp nhũ ảnh giúp giảm khoảng 25% số lượng tử vong do ung thư vú ở những phụ nữ được sàng lọc thường xuyên.
5.3 Nguy cơ ung thư vú tăng theo tuổi
Nguy cơ ung thư vú tăng đối với nhóm phụ nữ trên 50 tuổi. Hơn 80% các ca ung thư vú mới được chẩn đoán mỗi năm là ở phụ nữ từ 50 tuổi trở lên.
6. Chụp nhũ ảnh có điểm hạn chế gì không?
Chụp nhũ ảnh không phải luôn phát hiện được tất cả các trường hợp ung thư vú. Điều này có thể bị ảnh hưởng do vị trí của ung thư hoặc mật độ của mô vú. Khoảng 25% trường hợp ung thư ở phụ nữ trong độ tuổi 40-49 tuổi không thể phát hiện được bằng chụp nhũ ảnh so với tỷ lệ 10% ở phụ nữ trên 50 tuổi. Do đó, sự chỉ định của các xét nghiệm hình ảnh bổ sung như siêu âm tuyến vú, cộng hưởng từ vú là cần thiết.
Tóm lại, chụp nhũ ảnh là một phương tiện an toàn và hiệu quả để phát hiện sớm ung thư vú trước khi bệnh nhân có triệu chứng ung thư vú. Vì nguy cơ ung thư vú tăng theo tuổi nên chụp nhũ ảnh là xét nghiệm hình ảnh cần thiết khi khám sức khỏe tổng quát định kỳ ở tất cả các phụ nữ từ trên 50 tuổi nói chung, nhất là người đã có tiền sử gia đình mắc bệnh ung thư vú nói riêng nhằm phát hiện sớm ung thư vú.
