Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi ThS.BS Vũ Văn Quân - Phó trưởng khoa ngoại - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Hải Phòng. Bác sĩ đã có hơn 10 kinh nghiệm làm việc trong chuyên ngành Ngoại Tiêu Hóa Tổng Hợp.
Con người có thể bị thương vì rất nhiều những lý do khác nhau, từ một vết cắt nhỏ khi cạo râu, bỏng khi nấu ăn cho đến vết thương lớn như phẫu thuật. Mối quan tâm lớn nhất đó là làm thế nào để liền vết thương nhanh.
1. Quá trình liền vết thương trải qua mấy giai đoạn?
Quá trình liền vết thương thông thường sẽ trải qua 3 giai đoạn chính:
- Giai đoạn 1: Giai đoạn chống lại sự xâm nhập của vi khuẩn vào bên trong vết thương.
- Giai đoạn 2: Giai đoạn hình thành mô hạt để làm đầy vết thương.
- Giai đoạn 3: Giai đoạn tái tạo biểu bì, đây là giai đoạn cuối cùng để vết thương lành lặn hoàn toàn.
2. Các yếu tố tác động đến quá trình liền vết thương và tạo sẹo
- Bản chất của vết thương: Ví dụ vết thương nhỏ hay vết thương lớn, vết thương nông hay vết thương sâu. Trên thực tế, vết thương nông thường dễ lành và có ít khả năng để lại sẹo hơn so với vết thương sâu.
- Mức độ tổn thương cũng là một yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến quá trình liền thương. Trên thực tế, vết thương bị bầm dập nhiều sẽ dễ có nguy cơ bị nhiễm trùng hơn so với vết thương ít bị tổn thương bầm dập, vết thương nặng có thể mưng mủ, kéo dài thời gian lành và có khả năng cao để lại sẹo xấu.
- Phương pháp xử lý vết thương: Cách xử lý ban đầu đúng và kịp thời là một yếu tố rất quan trọng góp phần giúp vết thương nhanh lành hơn, tránh được hiện tượng nhiễm trùng vết thương và mưng mủ kéo dài.
3. Các yếu tố góp phần làm chậm quá trình liền thương
- Chế độ ăn/uống không đủ hoặc ăn/uống không đa dạng dẫn đến tình trạng thiếu hụt chất đạm, thiếu hụt vitamin, selen, kẽm và các khoáng chất thiết yếu. Đây là yếu tố có thể thay đổi được và cho tác động tích cực lên quá trình liền vết thương của người bệnh.
- Người cao tuổi thường có quá trình liền thương chậm hơn so với người trẻ tuổi. Yếu tố tuổi tác được xem là yếu tố không thay đổi được.
- Người mắc bệnh đái tháo đường.
- Người đang điều trị bằng thuốc ức chế miễn dịch - Corticoid
- Người đang thực hiện hóa trị liệu ung thư...
4. Làm gì để liền vết thương nhanh?
- Giảm stress - Căng thẳng
Rất nhiều nghiên cứu cho kết quả rằng stress có thể làm chậm quá trình liền vết thương ở bệnh nhân sau phẫu thuật, thậm chí stress có thể khiến bệnh nhân phải nằm viện lâu hơn. Nên thử những cách thư giãn, thả lỏng và tập luyện để kiểm soát stress, giúp vết thương lành nhanh hơn.
- Tăng cường vitamin C
Hấp thu axit ascorbic hay còn gọi là vitamin C sẽ giúp vết thương liền nhanh hơn. Các loại rau giàu Vitamin C như ớt chuông, súp lơ xanh, bắp cải, nước chanh và cam... nên được thêm vào chế độ ăn của người đang có vết thương chưa lành.
- Lô hội - Nha đam
Nếu bệnh nhân chỉ bị bỏng nhẹ, sau khi chạm vào vật nóng hoặc bị bỏng lửa, lô hội có thể làm dịu vết thương và giảm đau hiệu quả, làm lành nhanh các vết bỏng nông trên bề mặt da.
- Mật ong
Mật ong là một bài thuốc tự nhiên,sử dụng để điều trị vết thương, tổn thương do bỏng và loét da. Có thể sử dụng mật ong khi bị bỏng trên bề mặt, ban da hoặc trị chắp, lẹo mắt.
- Bổ sung kẽm
Kẽm là một yếu tố vi lượng quan trọng trong cơ thể. Các nghiên cứu khác nhau đã chỉ ra rằng khi cơ thể bị thiếu kẽm có thể làm chậm liền vết thương. Tuy nhiên, thay vì bổ sung kẽm qua đường uống, bác sĩ thấy rằng bôi oxit kẽm tại chỗ có thể giúp vết thương lành nhanh hơn.
- Chế độ ăn giàu protein
Cơ thể vẫn đang phục hồi sau phẫu thuật, cần cung cấp một chế độ ăn đầy đủ protein để vết thương nhanh lành. Lượng axit amin có ảnh hưởng nhiều đến việc phục hồi vết thương và hoạt động miễn dịch. Mục tiêu nạ vào khoảng 20 -30g protein mỗi bữa ăn chính và từ 10 -15g protein vào mỗi bữa ăn nhẹ.
- Bổ sung vitamin K thông qua chế độ ăn uống
Quá trình đông máu là giai đoạn quan trọng đầu tiên trong quá trình liền thương. Trong đó, thrombin là một yếu tố chính thúc đẩy quá trình đông máu. Vitamin K cùng với canxi là những chất giúp sản xuất ra thrombin. Vì vậy, có thể thấy vitamin K đóng một vai trò đắc lực cho sự đông máu diễn ra bình thường. Vitamin K có thể được cung cấp thông qua thực phẩm. Nguồn cung cấp vitamin K bao gồm các loại rau có lá màu xanh đậm, bông cải trắng, bông cải xanh, cải bắp, nho, bơ, kiwi...
- Tăng cường bổ sung vitamin A cho cơ thể
Vitamin A kích thích sự tổng hợp collagen và sự đa dạng hóa của các nguyên bào sợi, kiểm soát tình trạng viêm nhiễm. Nguồn cung cấp vitamin A dồi dào là từ các loại rau có lá màu xanh đậm, trái cây, rau màu vàng hoặc cam, các sản phẩm từ sữa và gan động vật.
- Tăng hấp thu chất sắt
Tương tự như vitamin A, sắt đóng vai trò là một nguyên liệu quan trong trong quá trình tổng hợp collagen. Những người bị thiếu hụt chất sắt (điển hình là các bệnh nhân thiếu máu) sẽ dẫn đến tình trạng hạn chế lưu thông máu và tăng sự oxi hóa khiến việc làm lành vết thương bị chậm lại. Vì vậy, bổ sung chất sắt cũng là một trong những cách giúp vết thương nhanh lành. Nguồn cung cấp sắt có trong thực phẩm bào gồm: thịt thăn bò, củ nghệ, cải củ, đậu lăng, đậu tây, đậu hũ, măng tây, húng tây, tỏi tây, nấm, rau bina, mật mía, bông cải xanh, tảo bẹ...
- Bổ sung khoáng chất đồng
Cơ thể chúng ta sản xuất ra lysyl oxidase, đây là một enzyme rất cần thiết cho sự hình thành liên kết chéo giữa collagen và elastin – những chất giúp tăng cường sức mạnh và sự đàn hồi cho thành mạch máu, xương và khớp. Khoáng chất đồng là một trợ thủ đắc lực cho enzyme lysyl oxidase trong quá trình sản xuất ra collagen và elastin. Vì vậy đồng gián tiếp giúp vết thương mau liền lại hơn. Nguồn cung cấp khoáng chất đồng dồi dào từ thực phẩm gồm: cà chua, cà tím, khoai tây, măng tây, hạt hướng dương, đậu ve, gừng, mù tạt xanh, bạc hà, cải củ...
5. Những thực phẩm nên kiêng cữ
Một số quan niệm cho rằng trong thời gian vết thương lành sẹo hoặc đang bị nhiễm trùng - mưng mủ, bệnh nhân không nên ăn tôm, cua, cá biển, rau muống, thịt bò... do lo ngại vết thương tấy lên, chảy nước và tạo mủ nhiều hơn.
Nhưng trên thực chất, khi vết thương chưa liền hoặc đang bị nhiễm trùng - mưng mủ, người bệnh chỉ nên kiêng các loại thực phẩm mà cơ địa của bệnh nhân khi ăn vào sẽ bị dị ứng (ngứa ,nổi mề đay , sưng tay, chân, sưng mí mắt, thậm chí khó thở hoặc lên cơn hen suyễn).
Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec với hệ thống cơ sở vật chất, trang thiết bị y tế hiện đại cùng đội ngũ chuyên gia, bác sĩ nhiều năm kinh nghiệm trong khám điều trị bệnh lý thần kinh, người bệnh hoàn toàn có thể yên tâm thăm khám và điều trị tại Bệnh viện.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
