Hướng dẫn đọc cho bé nghe

Bài viết được tham vấn chuyên môn cùng Thạc sĩ, Bác sĩ Phan Ngọc Hải - Bác sĩ Nhi - Sơ sinh - Khoa Nhi - Sơ sinh - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Đà Nẵng. Thạc sĩ, bác sĩ Phan Ngọc Hải tốt nghiệp Bác sĩ đa khoa tạo Huế năm 2012. Hoàn thành chương trình Bác sĩ nội trú, Thạc sĩ Nhi Khoa vào năm 2015. Ths. BS Phan Ngọc Hải có hơn 10 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực Nhi khoa, đã tham gia nhiều khóa đào tạo chuyên sâu trong chuyên ngành nhi, đặc biệt trong thăm khám và điều trị bệnh lý nhi khoa tổng quát, nhi sơ sinh và hồi sức, cấp cứu nhi.

Đọc sách cho bé nghe có thực sự quan trọng không? Và làm sao để trẻ thích đọc ? Câu trả lời có thể sẽ khiến bạn ngạc nhiên. Tìm hiểu tầm quan trọng và lợi ích của việc đọc sách cho trẻ là cách giúp bé về giao tiếp, giới thiệu các khái niệm như số, chữ cái, màu sắc và xây dựng kỹ năng nghe, ghi nhớ và cung cấp cho trẻ sơ sinh thông tin về thế giới xung quanh. Đọc sách cùng trẻ giúp trẻ học được tất cả các âm thanh cần thiết để nói ngôn ngữ mẹ đẻ. Nghe các từ giúp xây dựng một mạng lưới từ ngữ phong phú trong não của trẻ. Trong bài viết này chúng tôi cung cấp những thông tin hữu ích để giúp hướng dẫn cha mẹ và người chăm sóc trẻ cách đọc sách cho bé nghe hiệu quả.

1. Khi nào nên bắt đầu đọc cho bé nghe

Không bao giờ là quá sớm để bắt đầu đọc cho trẻ nghe. Trẻ sơ sinh nhận ra giọng nói của cha mẹ mình thậm chí ngay từ khi còn trong bụng mẹ, vậy tại sao không biến việc đọc cho bé nghe thành thói quen khi còn đang mang thai? Và một khi em bé chào đời, đọc sách cho trẻ sơ sinh nghe là điều bắt buộc. Bé sẽ không hiểu lời cha mẹ nói, nhưng nghe giọng nói của họ có thể sẽ kích thích sự quan tâm đến âm thanh và giúp bé phát triển kỹ năng nghe. Thêm vào đó, dù bé ở độ tuổi nào, đọc sách cùng nhau là cơ hội tuyệt vời để tăng cường sự gắn kết, tình cảm giữa cha mẹ và con cái. Bằng cách phát triển thói quen đọc sách thường xuyên ngay từ đầu, sách trở thành một phần tự nhiên trong ngày của trẻ, một thứ mà có thể trẻ sẽ tìm thấy niềm vui từ sách.

2. Tại sao đọc sách cho trẻ nghe lại tốt cho bé?

Đọc sách cho trẻ nghe sẽ giúp bé xây dựng và tích lũy vốn từ vựng, kích thích trí tưởng tượng và cải thiện kỹ năng giao tiếp của trẻ. Cha mẹ càng nói nhiều với con mình ngay từ sớm thì càng tốt cho sự tăng trưởng và phát triển của trẻ.

Đưa ra những lời bình luận đơn giản về tình trạng của khu phố trong khi đi dạo hoặc gọi tên và chỉ vào các bộ phận cơ thể của trẻ khi tắm cho con là những cách tốt để trò chuyện với con mình. Đọc sách là một cách khác giúp tăng tương tác bằng lời nói giữa cha mẹ và những đứa con của mình. Đọc sách cho bé nghe giới thiệu cho bé các khái niệm trong các câu chuyện, con số, chữ cái, màu sắc và hình dạng, đồng thời cung cấp cho bé thông tin về thế giới xung quanh. Nó cũng xây dựng các kỹ năng ghi nhớ và nâng cao vốn từ vựng. Khi được một tuổi, con bạn đã học được tất cả các âm cần thiết để nói ngôn ngữ mẹ đẻ của mình. Càng nghe nhiều từ, cô ấy càng có thể nói chuyện tốt hơn.

3. Nên đọc gì cho trẻ nghe

Trong vài tháng đầu tiên, trẻ sơ sinh chỉ có bắt kịp nhịp điệu của ngôn ngữ hơn là nội dung khi nghe cha mẹ chúng nói. Lặp đi lặp lại một câu chuyện có thể là phương pháp tốt vì nó giúp bé hình thành các kỹ năng ngôn ngữ. Và để giữ cho việc đọc sách thú vị, hãy thay đổi cao độ giọng nói của mình hoặc sử dụng các giọng nói khác nhau cho các nhân vật khác nhau. Nhưng thực sự, khi nói đến việc đọc cho trẻ nghe, thì bất cứ thứ gì từ tạp chí, hoặc thậm chí cuốn tiểu thuyết mà cha mẹ trẻ đang đọc cũng có thể là một sự lựa chọn tốt.

Trẻ cũng có thể bị thu hút bởi những bức tranh có màu sắc tươi sáng và độ tương phản rõ nét, vì vậy hãy mua một số cuốn sách có nhiều bảng và sách tranh. Điều quan trọng nhất là bé đang tạo ra mối liên hệ giữa những điều bé yêu thích nhất đó là sự gần gũi và giọng nói của cha mẹ chúng và sách. Điều này sẽ giúp trẻ thấy rằng việc đọc sách rất thú vị và quan trọng. Bạn cũng không cần phải đọc hết một cuốn sách. Chỉ cần dành vài phút đọc to cho bé nghe để có thể tạo ra sự khác biệt.

4. Những loại sách tốt nhất cho trẻ mới biết đi hoặc lớn hơn

Hãy để trẻ tham gia vào quá trình lựa chọn những cuốn sách mà chúng mong muốn được cha mẹ đọc cho nghe. Bé có thể sẽ có biến một vài thứ sẽ trở thành danh mục sách yêu thích và sẽ thể hiện sự phấn khích mỗi khi cha mẹ lấy chúng ra để đọc. Sách với hình vẽ đầy màu sắc và những câu nói hấp dẫn chắc chắn sẽ làm trẻ cảm thấy hài lòng. Một số trẻ thích những cuốn sách chứa nhiều hình ảnh, trong khi những trẻ khác thích các cuốn sách có các hoạt động được cài sẵn chẳng hạn như những bức ảnh được gài ẩn dưới các trang sách hoặc gáy sách. Những đứa trẻ cũng có thể thích nhịp điệu và cách diễn đạt vui tươi của các bài đồng dao mẫu giáo. Chúng rất dễ nhớ, vì vậy cha mẹ có thể hát cho trẻ nghe trong khi cả hai thực hiện những công việc hàng ngày. Khi trẻ đã quá quen thuộc với một loại sách yêu thích, hãy thử một loại sách khác. Thi thoảng, trẻ có thể sẽ thích một thứ gì đó hoàn toàn khác biệt. Tuy nhiên, đừng chọn những cuốn sách chứa những từ ngữ quá phức tạp. Ngoài ra, trẻ sơ sinh thích lấy và ngậm mọi thứ mà chúng có thể với tới, vì vậy, những cuốn sách dạng bảng hoặc những loại sách có giấy dày có thể chịu đựng nhiều sự hao mòn nhất.

5. Sách nói có phải sự lựa chọn hợp lý cho trẻ?

Trẻ sơ sinh cần cảm nhận được sự kết nối cảm xúc với những từ được nói hoặc đơn giản là thứ ngôn ngữ mà chúng nghe được, vì vậy hãy tránh xa sách nói cũng như sử dụng các thiết bị điện tử như TV hoặc điện thoại thông minh. Betty Hart, giáo sư danh dự về phát triển con người tại Đại học Kansas Lawrence, cho biết: “Như với tất cả các hoạt động mà cha mẹ làm với con cái, việc cha mẹ chú ý đến phản ứng của con cái họ là điều rất quan trọng. Các chuyên gia cho rằng thời điểm hợp lý để trẻ có thể sử dụng thiết bị tốt nhất là khi trẻ bước qua sinh nhật lần thứ 2.

Eveline Craftsman, biên tập viên của Bản tin Đánh giá Trẻ em, cho biết: “Đặt trẻ trước một cái máy là một việc làm không nên được khuyến khích. Theo quan điểm của cô, các chương trình và ứng dụng nhắm đến trẻ nhỏ không có nội dung xứng đáng để bù đắp cho việc trẻ sơ sinh không được người lớn quan tâm. Ngay cả các chương trình truyền hình giáo dục hoặc các ứng dụng tương tác cũng không phong phú bằng chơi trò chơi, tìm hiểu cách hoạt động xung quanh hoặc dành thời gian kể chuyện cho trẻ nghe.

6. Có nên dạy trẻ chữ cái và cách phát âm không?

Khi cha mẹ đọc cho con mình nghe, hãy tập trung vào niềm vui khi được gần gũi với bé chứ không phải trải nghiệm học bảng chữ cái. Việc chú trọng sớm vào quá trình dạy chữ cái, âm thanh và âm tiết có thể làm mất đi sự thích thú ngay từ thời điểm bắt đầu. Khi các bậc cha mẹ đã đọc cho con mình nghe đủ nhiều, cũng sẽ đến lúc trẻ sẵn sàng tạo ra mối liên hệ giữa âm thanh của các từ và các chữ cái trên các trang sách. Trong khi đó, hình thành cho bé thói quen thích đọc sách là một bài học quý giá hơn nhiều so với việc học ngữ âm ngay từ khi còn nhỏ.

7. Làm thế nào để trẻ đọc được nhiều nhất?

Cách giao tiếp và sự tương tác giữa cha mẹ với con mình là chìa khóa để tận dụng tối đa việc đọc. Giúp trẻ tạo mối liên hệ trong câu chuyện và liên tưởng chúng vào trong cuộc sống đời thực. Ví dụ, nếu có một quả bóng màu vàng trong cuốn sách mà bạn đang đọc, hãy chỉ vào quả bóng màu đỏ mà bé thích chơi và hỏi bé một câu: "Con thích quả bóng màu vàng hay quả bóng màu đỏ nhất?" Hãy tiếp tục và nói cho trẻ câu trả lời ngay bây giờ: "Mẹ nghĩ con thích quả bóng màu đỏ hơn quả bóng màu vàng vì con có thể chơi với nó chứ không phải chỉ nhìn thấy nó trong cuốn sách."

Cùng con thưởng thức một cuốn sách là cách tuyệt vời để chia sẻ những cuộc phiêu lưu và trải nghiệm cùng nhau. Đó cũng là cách tốt nhất để hình thành cho trẻ thói quen đọc sách và yêu sách kể cả trong những quãng thời gian sau này. Đọc cho trẻ nghe một cuốn sách là một trải nghiệm mang tính gắn kết thực sự và đối với trẻ nhỏ, việc được cha mẹ ôm ấp để đọc cho nghe là khoảng thời gian đặc biệt. Đọc cho trẻ nghe là quan trọng nhưng đừng biến nó trẻ trở thành một buổi giảng dạy hay tạo áp lực buộc trẻ phải đọc được trước khi đến trường. Nuôi dưỡng tình yêu với sách từ bé là một điều tuyệt vời nhưng trên hết, hãy để trẻ từng bước tiếp cận với chúng, dẫn dắt trẻ theo đúng sở thích và tốc độ phát triển của bé.

Để trẻ khỏe mạnh, phát triển tốt cần có một chế độ dinh dưỡng đảm bảo về số lượng và cân đối chất lượng. Nếu trẻ không được cung cấp các chất dinh dưỡng đầy đủ và cân đối sẽ dẫn đến những bệnh thừa hoặc thiếu chất dinh dưỡng ảnh hưởng không tốt đến sự phát triển toàn diện của trẻ cả về thể chất, tâm thần và vận động.

Trẻ ăn không đúng cách có nguy cơ thiếu các vi khoáng chất gây ra tình trạng biếng ăn, chậm lớn, kém hấp thu,... Nếu nhận thấy các dấu hiệu kể trên, cha mẹ nên bổ sung cho trẻ các sản phẩm hỗ trợ có chứa lysine, các vi khoáng chất và vitamin thiết yếu như kẽm, crom, selen, vitamin nhóm B giúp đáp ứng đầy đủ nhu cầu về dưỡng chất ở trẻ. Đồng thời các vitamin thiết yếu này còn hỗ trợ tiêu hóa, tăng cường khả năng hấp thu dưỡng chất, giúp cải thiện tình trạng biếng ăn, giúp trẻ ăn ngon miệng.

Cha mẹ có thể tìm hiểu thêm:

Các dấu hiệu bé thiếu kẽm

Thiếu vi chất dinh dưỡng và tình trạng không tăng cân ở trẻ

Hãy thường xuyên truy cập website Vinmec.com và cập nhật những thông tin hữu ích để chăm sóc cho bé và cả gia đình nhé.

Nguồn tham khảo: babycenter.com, pearson.com, all4kids.org