Bài viết được tham vấn chuyên môn cùng Bác sĩ chuyên khoa I Nguyễn Thị Mận - Bác sĩ Sản phụ khoa - Khoa Sản phụ khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Đà Nẵng.
3 tháng đầu thai kỳ là thời kỳ vàng cho quá trình hình thành của thai nhi trong bụng mẹ cũng là giai đoạn thai nhi yếu nhất, nếu các tác nhân độc hại hoặc vi sinh vật xâm nhập trong giai đoạn này sẽ để lại các dị tật theo trẻ suốt đời. Chính vì vậy, chăm sóc bà bầu trong 3 tháng đầu thai kỳ là vô cùng quan trọng. Bài viết dưới đây cung cấp kinh nghiệm chăm sóc bà bầu 3 tháng đầu sẽ giúp các chị em cũng như người thân trong gia đình có thêm thông tin hữu ích để chăm sóc thai kỳ được tốt nhất.
1. Sự phát triển của thai nhi trong 3 tháng đầu thai kỳ:
Kể từ lúc tinh trùng kết hợp với trứng tạo thành phôi và phôi di chuyển thành công vào buồng tử cung để bắt đầu quá trình làm tổ là bước đánh dấu quá trình hình thành và phát triển của thai nhi
2 tuần đầu sau thụ thai, phôi đạt kích thước khoảng 1-2mm. Thời điểm này trao đổi tử cung-rau (trao đổi chất chính giữa mẹ và bé trong thai kỳ) dần được thiết lập. Từ thời điểm này phôi thai phát triển phụ thuộc hoàn toàn từ dinh dưỡng mẹ truyền sang.
Phôi thai có cấu tạo 3 lớp: Lớp trong cùng tiếp xúc với phôi gọi là lớp nội bì sẽ phát triển thành phổi, gan và bộ máy tiêu hóa. Lớp giữa gọi là lớp trung bì sẽ phát triển thành các cơ quan như cơ, xương, thận, cơ quan sinh dục và tim. Lớp bên ngoài gọi là lớp ngoại bì sẽ tạo thành da, tóc, mắt và hệ thống thần kinh.
Thai nhi phát triển và dần hình thành các cơ quan trong cơ thể theo từng tuần.
XEM THÊM: Theo dõi trực tiếp các giai đoạn phát triển của phôi thai
Cuối tam cá nguyệt thứ nhất, thai có phần đầu to một cách không cân đối, đã có những phác hình rõ ràng của mắt, mũi, miệng, tai ngoài. Tứ chi có những chồi ngón. Những bộ phận chính của cơ thể (tuần hoàn, tiêu hóa, tim mạch) là thời gian quan trọng cần rất nhiều lưu ý.
2. Các mốc khám thai quan trọng
6 - 8 tuần: Đây là thời điểm siêu âm lần 1. Kể từ lúc phát hiện có thai hoặc đã đến siêu âm trước đó thì bác sĩ vẫn sẽ chỉ định đến khám trong thời gian này. Bởi vì siêu âm trong lúc này sẽ xác định đã có tim thai hay chưa, tình trạng làm tổ và phát triển ban đầu của thai nhi.
11 tuần đến 12 tuần: Thời điểm thực hiện sàng lọc quý I của thai kỳ. Các sản phụ cần lưu ý mốc thời gian quan trọng này đặc biệt là với các sản phụ trên 35 tuổi hoặc gia đình có tiền sử dị tật bẩm sinh, bệnh lý di truyền. Đây là thời điểm chính xác nhất qua siêu âm đo độ mờ da gáy từ đó xác định nguy cơ mắc hội chứng Down của thai nhi và một số bất thường NST khác.
3. Dấu hiệu nguy hiểm trong 3 tháng đầu
3 tháng đầu thai kỳ là giai đoạn quan trọng vì lúc này thai nhi còn nhỏ, hơn thế nữa trong giai đoạn này sẽ hình thành và biệt hóa các bộ phận quan trọng của thai, kèm theo đó là một số nguy cơ có thể gây sảy thai mà mẹ bầu nên lưu ý. Khi nhận thấy có dấu hiệu cảnh báo như ra máu âm đạo bất thường, đau quặn bụng thì mẹ bầu cần tới bệnh viện ngay để được xử trí phù hợp.
Chảy máu âm đạo bất thường: Các nguyên nhân thường gặp là thai ngoài tử cung, dọa sảy thai/ sảy thai, thai lưu,... Vì vậy khi chảy máu âm đạo trong 3 tháng đầu thai kỳ dù là lượng nhiều hay ít, màu sắc như thế nào cũng cần đến ngay cơ sở y tế gần nhất để được xử trí kịp thời
Đau quặn bụng dưới: Đau thắt bụng dưới có nhiều nguyên nhân nhưng hay gặp trong giai đoạn này là dọa sảy thai do đó bà bầu cần đến ngay cơ sở y tế nếu cơn đau kéo dài, đau liên tục, đau gây ảnh hưởng đến hoạt động của mẹ bầu.
Ngoài ra mẹ bầu cũng cần lưu ý khi có một trong các dấu hiệu như chóng mặt, sốt cao thường xuyên trong 3 tháng đầu thai kỳ. Cảm thấy từng đau thắt bụng đột ngột, đau kéo dài hơn 30 phút kèm theo chảy máu bất thường âm đạo thì nên đến ngay các cơ sở y tế để thăm khám và được hỗ trợ xử lý.
4. Thực phẩm tốt cho thai kỳ
4.1. Thực phẩm giàu Axit folic
Axit folic sẽ được tư vấn cho phụ nữ bổ sung trước khi mang thai khoảng 3 tháng. Tuy vây Axit folic là một trong những thành phần thiết yếu rất cần được bổ sung trong giai đoạn đầu của thai kỳ. Nguyên nhân do, dưỡng chất này có vai trò hỗ trợ cho sự phát triển và hoàn thiện của ống thần kinh. Trong trường hợp thai nhi nếu không được cung cấp đủ axit folic sẽ rất dễ có nguy cơ sinh non hoặc dị tật ống thần kinh. Một vài loại thực phẩm giàu axit folic và an toàn cho thai kỳ mẹ bầu có thể lựa chọn như: Đậu, gan, trứng, bông cải xanh, măng tây, họ nhà cam quýt, các loại quả mọng...
4.2. Vitamin B6
Đây là một vitamin bạn cần bổ sung khi mang thai 3 tháng đầu, đặc biệt là ở tháng thứ nhất. Lý do là Vitamin B6 giúp cải thiện tình trạng buồn nôn và nôn do ốm nghén ở mẹ bầu. Thay vì điều trị bằng thuốc, bạn hoàn toàn có thể bổ sung vitamin B6 từ các thực phẩm dễ tìm như ngũ cốc nguyên hạt, cá hồi, cá ngừ, thịt bò, chuối, các loại hạt như hạnh nhân, óc chó...
4.3. Sắt
Trong suốt thai kỳ, nhu cầu máu của cơ thể sẽ tăng lên nhiều vì một phần sẽ qua nhau thai để nuôi thai nhi. Nếu không hấp thụ đủ chất sắt, mẹ bầu sẽ xuất hiện các triệu chứng mệt mỏi, chóng mặt và nghiêm trọng hơn là gặp phải vấn đề thiếu máu khi mang thai. Theo khuyến cáo từ các chuyên gia dinh dưỡng, mẹ bầu bổ sung lượng sắt khoảng 27mg mỗi ngày ngay khi phát hiện mình mang thai. Bên cạnh các loại thuốc cung cấp sắt, bạn cũng có thể lựa chọn những thực phẩm giàu sắt như: thịt nạc, các loại nội tạng, cải bó xôi, bưởi, hạt bí ngô, các loại đậu...
4.4. Sản phẩm từ sữa
Sữa là nguồn cung cấp nhiều chất dinh dưỡng như đạm, chất béo, vitamin và cho mẹ bầu. Một số sản phẩm từ sữa như sữa tiệt trùng, sữa chua rất tốt cho sản phụ trong 3 tháng đầu.
4.5. Các loại thịt
Bà bầu trong giai đoạn này tăng cân khá nhanh chóng và cần một lượng lớn protein. Vì vậy việc sử dụng thịt heo, thịt bò nấu chín kỹ vừa an toàn lại vừa cung cấp đủ protein cũng như chất sắt. Trong giai đoạn này, nên hạn chế ăn hải sản đặc biệt là một số loại cá (nhất là phần mắt) vì nguy cơ nhiễm độc thủy ngân.
4.6. Trái cây
Các loại hoa quả cung cấp đủ các loại vitamin thiết yếu, nước, chất chống oxy hóa và đặc biệt là còn cả chất xơ giúp bạn đủ nước, ăn ngon miệng hơn và khắc phục tình trạng táo bón trong giai đoạn đầu thai kỳ.
5. Thực phẩm nên tránh
Dứa, đu đủ xanh, ngải cứu, rau răm, rau ngót, hay cam thảo là những thực phẩm cần tránh. Nguyên do là những thực phẩm này khiến tử cung co thắt mạnh tăng nguy cơ gây sảy thai.
Tránh uống sữa chưa tiệt trùng: Nên lưu ý điều này trong suốt quá trình mang thai vì chúng thường chứa một lượng vi khuẩn, vi sinh vật gây hại. Nguy hiểm hơn, nó có thể mang những mầm bệnh gây nguy hại đến sức khỏe cả mẹ lẫn thai nhi, đặc biệt nhiễm trùng trong 3 tháng đầu của thai kỳ sẽ tăng nguy cơ dị tật thai nhi
Tương tự như sữa chưa tiệt trùng, mẹ bầu nên tránh ăn trứng lòng đào hay trứng sống vì chúng cũng chứa rất nhiều vi khuẩn có hại, đặc biệt là nguy cơ nhiễm khuẩn salmonella trong trứng lòng đào.
Đồ uống có cồn là thức uống không nên sử dụng khi mang thai vì nguy cơ dẫn đến các khuyết tật thần kinh ở thai nhi 3 tháng đầu. Bên cạnh đó còn ảnh hưởng rất nhiều đến chức năng của các cơ quan khác như gan, thận, dạ dày.
6. Chế độ sinh hoạt trong 3 tháng đầu
Quan hệ khi mang thai trong 3 tháng đầu liệu có an toàn không? Đây chắc hẳn là một câu hỏi mà rất nhiều chị em phụ nữ băn khoăn. Quan hệ tình dục không phải là một chống chỉ định tuyệt đối trong 3 tháng đầu thai kỳ. Nhiều chị em có sức khỏe thai kỳ ổn định có thể tiếp tục quan hệ tình dục một cách bình thường tuy nhiên cần tiết chế và nên làm những tư thế nhẹ nhàng. Tốt nhất, bạn nên tham vấn bác sĩ về vấn đề này ở những lần đi khám thai.
Vận động nhẹ nhàng trong 3 tháng đầu thai kỳ:
Việc này rất hữu ích, giúp tăng cường sức khỏe và giải tỏa căng thẳng. Lúc này, bụng bầu vẫn còn nhỏ nên bạn có thể đăng ký khóa học yoga cho sản phụ để nhận được những lợi ích tuyệt vời của yoga trong thai kỳ. Tuy nhiên, có một số tư thế yoga phức tạp: kỹ thuật khó, căng giãn nhiều, động tác mạnh ở vùng hông không tốt cho sản phụ trong 3 tháng đầu
Đi bộ nhẹ nhàng buổi sáng hoặc chiều giúp máu huyết lưu thông, giải tỏa căng thẳng, giảm stress
Hãy cố gắng dành thời gian thư giãn mỗi ngày. Đây cũng là bí quyết quan trọng để bạn giữ gìn sức khỏe và sắc đẹp khi mang thai 3 tháng đầu. Những khó khăn trong lúc mang thai, những lần ốm nghén, các thay đổi trong 3 tháng đầu thai kỳ chắc chắn sẽ khiến bạn không ít lần căng thẳng nhưng bạn cần giữ bình tĩnh, không nên nổi giận vì nó có thể ảnh hưởng đến cả thai nhi.
7. Những hoạt động cần tránh
- Tránh mang vác các vật nặng
- Tránh tắm nước quá nóng bởi vì nhiệt độ cao thì nó sẽ làm gia tăng nguy cơ xuất hiện các dị tật bẩm sinh ở thai nhi.
- Chạy nhảy, đặc biệt ở nơi trơn trượt, cưỡi ngựa, đạp xe, trượt patin... cũng là những hoạt động tiềm ẩn nguy cơ té ngã gây động thai mà bạn cần tránh.
Làm mẹ quả thật là một vấn đề vô cùng gian nan, trắc trở nhưng cuối con đường thì kết quả vô cùng tuyệt vời. Do đó hãy trang bị cho bản thân kiến thức thật tốt để bé yêu chào đời một cách khỏe mạnh.
Để đảm bảo sức khỏe của thai phụ và thai nhi, bạn nên lựa chọn đăng ký các gói Thai sản trọn gói tại các cơ sở y tế uy tín để được các bác sĩ thăm khám và theo dõi thường xuyên để xử lý kịp thời những phát sinh, rủi ro xảy ra trong suốt thai kỳ và sau khi chuyển dạ.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
