Thuốc Oestrogel với thành phần chính là Estradiol, được sử dụng trong điều trị bổ sung nội tiết tố cho phụ nữ sau mãn kinh. Thuốc có tác dụng phòng ngừa và điều trị các bệnh do thiếu Estrogen.
1. Thuốc bôi Oestrogel là thuốc gì?
Thuốc Oestrogel có thành phần chính là Estradiol, thuốc được bào chế dưới dạng gel bôi da, mỗi tuýp 80mg.
1.1 Chỉ định thuốc Oestrogel
Liệu pháp hormon thay thế dùng trong điều trị thiếu estrogen và các triệu chứng do thiếu estrogen, đặc biệt là liên quan đến mãn kinh tự nhiên hoặc nhân tạo: triệu chứng teo niệu dục (teo âm hộ hoặc âm đạo, tiểu tiện không kiểm soát, đau khi giao hợp), triệu chứng vận mạch (bốc hỏa, ra mồ hôi ban đêm) và triệu chứng về tâm lý (rối loạn giấc ngủ, suy nhược).
Dự phòng loãng xương sau mãn kinh ở phụ nữ có nguy cơ cao bị gãy xương và không dung nạp các loại thuốc đề phòng ngừa bệnh loãng xương hoặc phụ nữ bị chống chỉ định với các loại thuốc này.
1.2 Chống chỉ định Oestrogel
Chống chỉ định sử dụng thuốc Oestrogel ở các trường hợp sau:
- Ung thư vú đã biết, hoặc ở bệnh nhân có tiền sử ung thư vú.
- Đã biết hoặc nghi ngờ có khối u ác tính phụ thuộc estrogen (như ung thư nội mạc tử cung).
- Xuất huyết âm đạo chưa được chẩn đoán.
- Tăng sản nội mạc tử cung chưa được điều trị.
- Có tiền sử hoặc đang bị huyết khối tắc mạch vô căn (như tắc mạch phổi, huyết khối tĩnh mạch sâu).
- Thuyên tắc huyết khối tĩnh mạch gần đây hoặc đang tiến triển (như nhồi máu cơ tim, đau thắt ngực).
- Đợt kịch phát bệnh gan nặng hoặc bệnh nhân có tổn thương gan trước đó nhưng khi thực hiện các xét nghiệm chức năng gan vẫn còn bất thường.
- Quá mẫn với hoạt chất estrogen hoặc với bất kỳ thành phần nào của thuốc.
- Rối loạn chuyển hóa porphyrin.
2. Cách dùng thuốc Oestrogel
Cách dùng
Thuốc Oestrogel được dùng bôi ngoài da. Liều dùng thuốc bôi Oestrogel thay đổi tùy theo từng cá nhân.
Điều trị triệu chứng sau mãn kinh, liều tối thiểu có hiệu quả:1,25g gel mỗi ngày (= 0,75mg estradiol), nên dùng từ 21 - 28 ngày trong mỗi tháng. Liều dùng thuốc Oestrogel thay đổi theo nhu cầu bệnh nhân. Liều trung bình là 2,5g gel mỗi ngày. Sử dụng thuốc Oestrogel với liều thấp nhất có hiệu quả lâm sàng trong thời gian điều trị ngắn nhất có thể.
Không khuyến cáo điều trị với thuốc Oestrogel liên tục mà không dùng đồng thời với progestin, do nguy cơ có thể xảy ra đối với nội mạc tử cung (như loạn sản, tăng sản nang tuyến có nguy cơ cao gây ung thư nội mạc tử cung). Việc điều trị liệu pháp Estrogen nên được tiếp tục trong ít nhất 3 tuần liên tiếp trong tháng, sau đó ngưng điều trị một tuần kết hợp với dùng progestin đường uống trong 12 - 14 ngày. Điều trị liệu pháp Estrogen có thể áp dụng từ ngày 1 đến ngày 25 của tháng, kết hợp với uống progestin. Xuất huyết do ngưng sử dụng thuốc có thể xảy ra trong tuần gián đoạn điều trị. Bệnh nhân chỉ nên sử dụng những progestin đã được cấp phép để kết hợp thuốc Oestrogel.
Tuy nhiên điều trị với Estrogen liên tục có thể được khuyến cáo trong trường hợp phụ nữ đã cắt bỏ tử cung hoặc triệu chứng thiếu estrogen rõ ràng xuất hiện trở lại trong khi gián đoạn điều trị. Trường hợp này có thể sử dụng progesteron trong 12 - 14 ngày đầu của mỗi tháng. Nếu bệnh nhân đã được chẩn đoán lạc nội mạc tử cung trước đó, không khuyến cáo sử dụng progestin cho phụ nữ đã cắt bỏ tử cung.
Liều dùng có thể điều chỉnh sau 2 hoặc 3 chu kỳ điều trị, tùy theo triệu chứng lâm sàng của người dùng.
Giảm liều dùng trong trường hợp có các triệu chứng tăng tiết estrogen như căng vú, sưng vùng bụng và chậu hoặc dễ bị kích thích, lo lắng, bồn chồn. Tăng liều dùng khi bệnh nhân có các triệu chứng giảm estrogen như khô âm đạo, nóng bừng kéo dài, suy nhược, khó ngủ, xu hướng trầm cảm.
Cách bôi thuốc Oestrogel như sau:
Bệnh nhân tự bôi trên da sạch vào buổi tối hoặc sáng, tốt nhất sau khi tắm và vào cùng một thời điểm trong ngày. Nếu tình trạng nhầy dính kéo dài sau 3 phút bôi thuốc, cho thấy bề mặt bao phủ của thuốc quá nhỏ do đó cần bôi thuốc trên vùng da rộng hơn vào lần dùng tiếp theo.
Quên bôi thuốc Oestrogel và xử trí: nếu quên một liều thuốc Oestrogel thì không nên tăng gấp đôi liều vào hôm sau đề bù lại liều đã quên. Nếu thời gian bôi liều thuốc Oestrogel kế tiếp <12 giờ, đợi đến lần bôi thuốc tiếp theo. Nếu thời gian bôi liều thuốc tiếp theo > 12 giờ, bôi liều thuốc đã quên ngay lập tức và dùng liều kế tiếp như thường lệ. Quên một liều thuốc Oestrogel có thể làm tăng khả năng bị rỉ máu hoặc xuất huyết.
3. Thận trọng khi sử dụng thuốc bôi Oestrogel
Trong khi điều trị triệu chứng sau mãn kinh, không nên khởi đầu liệu pháp hormon Estrogen thay thế nếu thuốc có ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống. Chỉ nên tiếp tục liệu pháp hormon estrogen thay thế khi lợi ích lớn hơn nguy cơ có thể xảy ra cho bệnh nhân.
Trước khi khởi đầu hoặc tiếp tục sử dụng thuốc Oestrogel, nên tiến hành tìm hiểu đầy đủ tiền sử của cá nhân và gia đình người dùng. Thăm khám lâm sàng (đặc biệt vùng chậu và vú), lưu ý đến chống chỉ định, cảnh báo đặc biệt và thận trọng khi dùng thuốc Oestrogel. Trong thời gian sử dụng thuốc Oestrogel, khuyến cáo rằng thăm khám định kỳ nên được tiến hành với tần số và tính chất thích ứng đối với từng bệnh nhân.
Các tình trạng cần theo dõi: nếu bệnh nhân có một trong các tình trạng dưới đây, đang hoặc đã xảy ra, trở nên trầm trọng hơn khi mang thai hoặc điều trị hormon trước đó thì cần phải được theo dõi chặt chẽ. Các tình trạng này có thể bị tái phát hoặc trở nên nghiêm trọng hơn trong thời gian điều trị bằng thuốc Oestrogel. Một số tình trạng cần theo dõi:
- U cơ trơn hoặc lạc nội mạc tử cung.
- Tiền sử hoặc có yếu tố nguy cơ bị huyết khối tắc mạch.
- Có yếu tố nguy cơ bị khối u phụ thuộc estrogen (như di truyền ung thư vú mức độ l).
- Tăng huyết áp động mạch.
- Rối loạn chức năng gan.
- Đái tháo đường có hoặc không có biến chứng trên mạch máu.
- Bệnh sỏi mật
- Đau nửa đầu hoặc đau đầu nghiêm trọng.
- Động kinh.
- Hen suyễn.
4. Tác dụng không mong muốn của thuốc Oestrogel
Thường gặp:
- Sinh dục: Đau bụng kinh, xuất huyết (rỉ máu), rối loạn kinh nguyệt, rong kinh, huyết trắng.
- Tiêu hoá: Đau bụng, co thắt ở bụng, nôn, buồn nôn.
- Thần kinh: Đau đầu.
- Cơ xương: Chuột rút, đau chi.
- Tâm thần: Căng thẳng, hội chứng trầm cảm.
Ít gặp:
- Sinh dục: U vú lành tính, đau vú, tăng kích thước u cơ trơn tử cung, lạc nội mạc tử cung, polyp tử cung, làm trầm trọng hơn khối u phụ thuộc estrogen.
- Thần kinh: Đau nửa đầu, chóng mặt, buồn ngủ.
- Cơ xương: đau khớp.
- Mạch máu: viêm tắc tĩnh mạch, huyết khối tĩnh mạch nông hay sâu.
- Toàn thân: phù ngoại biên, giữ natri, thay đổi trọng lượng,
- Da và mô mềm: Phát ban da, ngứa, sạm da.
- Gan – mật: Các xét nghiệm chức năng gan thay đổi, u tuyến gan, sỏi mật.
5. Tương tác thuốc
Thuốc Oestrogel không gây kích ứng men gan quá mức khi sử dụng ở liều thông thường: không có tác dụng gây hại đối với lipid, nồng độ các chất nền renin trong tuần hoàn hoặc trên Globulin gắn kết với hormon giới tính, các yếu tố đông máu (fibrinogen, hoạt tính antithrombin II). Do vậy, thuốc Oestrogel không có tác dụng gây tăng triglycerid máu, đái tháo đường hay tăng huyết áp.
Sự chuyển hóa của estrogen có thể tăng lên khi sử dụng đồng thời với các chất gây cảm ứng men, nhất là các enzym cytochrom P450, chẳng hạn như thuốc chống co giật (Phenobarbital, Meprobamat, Phenyltoin, Carbamazepin, Phenylbutazon) hoặc thuốc chống nhiễm trùng (rifampicin, nevirapin, rifabutin, efavirenz).
Ritonavir và Nelfinavir: các thuốc này có tác động như chất cảm ứng men khi dùng đồng thời với các hormon steroid.
Thuốc Oestrogel dùng đường thẩm thấu qua da nên tránh được hiệu ứng qua gan lần đầu, do đó sự chuyển hóa của estrogen dùng bằng đường này có thể ít bị ảnh hưởng bởi các chất cảm ứng men so với đường uống.
Trên đây là những thông tin quan trọng về thuốc Oestrogel, người bệnh trước khi dùng cần đọc kỹ hướng dẫn để có được kết quả điều trị tốt nhất.
