Hình ảnh viêm ruột thừa trên siêu âm là một công cụ hỗ trợ quan trọng trong việc chẩn đoán tình trạng viêm ruột thừa cấp, đây là tình trạng y tế cần được xử lý khẩn cấp tại khoa ngoại. Phương pháp siêu âm này không chỉ mang lại kết quả chẩn đoán chính xác cao mà còn tiện lợi và có chi phí hợp lý, giúp các bác sĩ dễ dàng xác định mức độ tổn thương của ruột thừa.
Bài viết này được viết dưới sự hướng dẫn chuyên môn của Thạc sĩ, Bác sĩ Lê Anh Việt - Bác sĩ Chẩn đoán hình ảnh - Khoa Chẩn đoán hình ảnh và Y học hạt nhân - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City
1. Tổng quan về bệnh viêm ruột thừa
Viêm ruột thừa là một tình trạng bệnh lý thường gặp ở người trưởng thành, đặc biệt là trong độ tuổi từ 20 đến 30. Mặc dù bệnh ít khi xảy ra ở người già và trẻ nhỏ, nhưng các biến chứng liên quan đến bệnh này có thể làm tăng đáng kể nguy cơ tử vong nếu mắc phải.
Bệnh viêm ruột thừa cấp xảy ra do tình trạng tắc nghẽn và tăng áp lực bên trong ruột thừa, làm cho vi khuẩn có điều kiện phát triển và xâm lấn vào thành ruột thừa, dẫn đến tình trạng viêm ruột thừa cấp. Các yếu tố có thể gây tắc nghẽn bao gồm sỏi phân, các nang bạch huyết lớp dưới niêm mạc phì đại, dị vật, khối u tại ruột thừa hoặc manh tràng. Viêm ruột thừa cấp nếu không được điều trị kịp thời có thể dẫn đến biến chứng hoại tử và thủng ruột thừa. Vì thế khi bị đau bụng do viêm ruột thừa cấp đòi hỏi can thiệp cấp cứu ngoại khoa ngay lập tức.
2. Dấu hiệu viêm ruột thừa
Các dấu hiệu lâm sàng của bệnh viêm ruột thừa cấp bao gồm:
- Cơn đau thường bắt đầu ở vùng thượng vị và quanh rốn, sau đó dần lan xuống vùng hố chậu phải. Tại đây, người bệnh sẽ cảm thấy đau liên tục và âm ỉ, với mức độ tăng dần theo thời gian.
- Người bệnh có thể cảm thấy buồn nôn và nôn hoặc không.
- Táo bón hoặc tiêu chảy hoặc không.
- Chán ăn.
- Thân nhiệt của người bệnh có thể không đổi hoặc chỉ sốt nhẹ. Tuy nhiên, trong trường hợp bệnh nhân bị sốt cao có thể dẫn đến thủng ruột thừa.
3. Vai trò của hình ảnh viêm ruột thừa trên siêu âm trong chẩn đoán viêm ruột thừa cấp
Siêu âm cùng hình ảnh viêm ruột thừa trên siêu âm đóng vai trò quan trọng trong việc chẩn đoán viêm ruột thừa cấp. Kỹ thuật này sử dụng đầu dò tần số cao, bác sĩ sẽ nhẹ nhàng đè ép đầu dò vào vùng bụng có triệu chứng đau để khảo sát và đánh giá sự sưng tấy của ruột thừa. Quá trình đè ép đầu dò từ từ giúp đạt được ba mục đích chính:
- Đẩy hơi và các quai ruột non ra khỏi vùng cần khảo sát, làm sạch khu vực để có hình ảnh rõ ràng hơn.
- Tiếp cận chính xác vị trí của ruột thừa để thu được hình ảnh tối ưu.
- Đánh giá mức độ viêm sưng của ruột thừa.
Siêu âm cùng những hình ảnh viêm ruột thừa trên siêu âm trong chẩn đoán viêm ruột thừa cấp được đánh giá cao bởi tính chính xác với độ nhạy lên đến 98,5%, độ đặc hiệu 98,2% và giá trị tiên đoán dương tính 98%. Ngoài ra, kỹ thuật này còn rất hữu ích trong việc chẩn đoán các bệnh lý khác gây đau vùng hố chậu phải, bao gồm cả các bệnh lý phụ khoa và tiết niệu, giúp phân biệt và xác định chính xác nguyên nhân đau.
4. Siêu âm viêm ruột thừa cấp
Siêu âm là biện pháp thông dụng dùng để chẩn đoán viêm ruột thừa do tính chất nhanh chóng, tiện lợi, không gây nhiễm xạ và chi phí thấp của phương pháp này.
Siêu âm ruột thừa cho phép phát hiện tình trạng viêm ruột thừa với độ chính xác cao, độ nhạy và độ đặc hiệu trong việc chẩn đoán dương tính lên tới trên 98%.
Những kiểu hình ảnh viêm ruột thừa trên siêu âm bao gồm:
4.1 Hình ảnh ruột thừa bình thường
Trong trạng thái bình thường, ruột thừa có thể được phát hiện qua siêu âm ở 2-35% người lớn và 50% trẻ em. Ruột thừa bình thường có đường kính dưới 6mm và khi bị nén, đường kính giảm xuống dưới 5mm. Mặt cắt ngang của ruột thừa giống như tấm bia với những vòng đồng tâm có độ dày mỏng khác nhau. Mặt cắt dọc giống như hình ngón tay. Khi thực hiện kỹ thuật đè ép, ruột thừa chỉ bị xẹp một phần, không giống như quai ruột non và không có nhu động, chỉ có một đầu tận cùng.
4.2 Hình ảnh viêm ruột thừa cấp đơn thuần
Đặc điểm tại ruột thừa:
- Khi viêm, đường kính của ruột thừa lớn hơn 6mm, thành ruột dày hơn 3mm.
- Ranh giới giữa các lớp ruột không rõ ràng do tình trạng viêm.
- Khi đè ép, ruột thừa không xẹp và gây đau nhói.
- Có thể thấy sỏi ruột thừa gây cản âm với bóng lưng, thường nằm ở gốc ruột thừa.
- Siêu âm Doppler cho thấy tăng tín hiệu màu ở lớp dưới niêm mạc do tăng lưu lượng máu.
Đặc điểm ngoài ruột thừa:
- Có hạch xung quanh ruột thừa.
- Vách manh tràng gần gốc ruột thừa bị viêm.
- Vách hồi tràng cuối dày lên do tình trạng viêm lan rộng.
- Vùng hố chậu phải có thể xuất hiện dịch tự do
- Tình trạng viêm nhiễm tại vùng hố chậu phải này có thể gây liệt ruột cơ năng hoặc tắc ruột non trong trường hợp hồi tràng cuối bị phù nề, thường gặp ở những trường hợp viêm ruột thừa có biến chứng nặng.
4.3 Hình ảnh viêm ruột thừa hoại tử
Khi viêm ruột thừa cấp tiến triển sang biến chứng hoại tử, hình ảnh viêm ruột thừa trên siêu âm sẽ cho thấy những đặc điểm sau:
- Thành ruột thừa có độ dày không đều, hồi âm giảm hoặc mỏng hơn do chứa dịch mủ bên trong.
- Cấu trúc các lớp của ruột thừa bị mất.
- Xung quanh ruột thừa có thâm nhiễm mỡ. Bình thường echo kém, tuy nhiên khi thâm nhiễm echo dày sẽ tạo nền tương phản với hình ảnh echo kém của viêm ruột thừa hoại tử.
- Siêu âm Doppler không phát hiện được tín hiệu màu ở lớp dưới niêm mạc.
4.4 Hình ảnh viêm ruột thừa biến chứng áp xe
Trong trường hợp biến chứng áp xe từ viêm ruột thừa cấp, hình ảnh viêm ruột thừa trên siêu âm sẽ thể hiện các đặc điểm như:
- Áp xe ruột thừa có thể hình thành ở nhiều vị trí khác nhau như dưới hoành, gan, giữa các quai ruột, xung quanh ruột thừa hoặc túi cùng Douglas khi ruột thừa bị vỡ.
- Dịch trong áp xe làm tăng cường âm phía sau, nếu là dịch mủ, sẽ không có hồi âm hoặc có hồi âm lợn cợn bên trong dịch. Trong một số trường hợp, có thể quan sát thấy bóng khí trên cao hoặc trong dịch mủ của ổ áp xe.
- Siêu âm Doppler ghi nhận tín hiệu xung huyết ở thành ổ áp xe
- Có thể thấy sỏi ruột thừa trong ổ áp xe, điều này cũng có thể xảy ra do các bệnh lý khác như bệnh Crohn, carcinoma manh tràng thủng hoặc viêm túi thừa manh tràng.
5. Những khó khăn trong siêu âm viêm ruột thừa cấp
Trong quá trình siêu âm chẩn đoán viêm ruột thừa cấp, có một số khó khăn có thể dẫn đến kết quả âm tính giả. Các trường hợp thường gặp có thể gây khó khăn trong việc siêu âm bao gồm:
- Bệnh nhân bị béo phì gây cản trở sóng siêu âm.
- Bệnh nhân bị tắc ruột non hoặc liệt ruột: Thường gặp ở bệnh nhân viêm ruột thừa cấp có biến chứng, làm hạn chế khảo sát.
- Bệnh nhân có phản ứng thành bụng, điều này gây khó khăn khi thực hiện kỹ thuật đè ép.
- Phụ nữ mang thai trên 6 tháng hoặc có bệnh lý tiết niệu có thể dẫn đến tình trạng quang quá căng gây khó khăn trong việc đè ép.
- Bệnh nhân có vị trí ruột thừa bất thường
- Bác sĩ thực hiện siêu âm thiếu kinh nghiệm.
6. Viêm ruột thừa cấp có nguy hiểm không?
Viêm ruột thừa cấp là một tình trạng y khoa cấp bách có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng nếu không được phẫu thuật cấp cứu kịp thời. Dưới đây là một số biến chứng nguy hiểm của bệnh:
- Viêm phúc mạc toàn bộ: Khi ruột thừa bị vỡ vào ổ bụng, gây nhiễm trùng toàn thân nghiêm trọng. Điều này dẫn đến đau dữ dội khắp vùng ổ bụng, phản ứng thành bụng mạnh, liệt ruột, có thể gây chướng bụng và bí trung đại tiện.
- Áp xe ruột thừa: Khi viêm ruột thừa dẫn đến vỡ ruột thừa, mạc nối và các quai ruột xung quanh có thể tạo thành một hàng rào khu trú, ngăn chặn viêm nhiễm lan rộng ra ổ bụng. Trong tình trạng này, người bệnh vẫn có triệu chứng đau ở vùng hố chậu phải và sốt cao. Khám lâm sàng có thể phát hiện một khối u có bề mặt nhẵn, không di động tại vùng hố chậu phải, ấn vào gây đau và căng. Xét nghiệm sẽ cho thấy chỉ số bạch cầu tăng cao. Nếu khối áp xe ruột thừa vỡ vào ổ bụng, có thể gây biến chứng viêm phúc mạc thì 2.
- Đám quánh ruột thừa: Khi viêm ruột thừa xảy ra nhưng cơ thể có sức đề kháng tốt, mạc nối và các quai ruột có thể bọc kín ruột thừa, làm chậm lại quá trình tiến triển của bệnh. Bệnh nhân vẫn có cảm giác đau nhưng chỉ sốt nhẹ. Khám lâm sàng sẽ phát hiện một khối chắc, không di động ở vùng hố chậu phải, ấn vào gây đau nhẹ nhưng không có phản ứng thành bụng. Xét nghiệm cho thấy chỉ số bạch cầu có thể giảm về gần mức bình thường. Đám quánh ruột thừa có thể tự tan dần hoặc phát triển thành áp xe ruột thừa.
Các biến chứng này đều đòi hỏi sự can thiệp y tế khẩn cấp để tránh hậu quả nghiêm trọng hơn, bao gồm sự nguy hiểm đến tính mạng của người bệnh.
Hình ảnh viêm ruột thừa trên siêu âm cung cấp thông tin quan trọng về mức độ tổn thương của ruột thừa, từ viêm đơn thuần cho đến tình trạng hoại tử hoặc hình thành khối áp xe.
Siêu âm là phương pháp chẩn đoán hình ảnh không gây sang chấn, có thể thực hiện nhanh chóng và dễ dàng tại các cơ sở y tế khác nhau. Qua siêu âm, bác sĩ có thể chẩn đoán chính xác tình trạng viêm ruột thừa, từ đó xác định giai đoạn của bệnh để đưa ra phương pháp điều trị phù hợp. Ngoài ra, siêu âm còn giúp phân biệt viêm ruột thừa với các bệnh lý khác trong hệ tiêu hóa như viêm hồi manh tràng, viêm hạch mạc treo ruột, viêm túi thừa manh tràng, cũng như các bệnh lý trong sản phụ khoa hoặc tiết niệu, giúp nâng cao độ chính xác trong chẩn đoán.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
