Hóa trị và xạ trị là hai phương pháp điều trị ung thư hiệu quả cao và thường được áp dụng điều trị chính cho bệnh nhân. Khi hai phương pháp này kết hợp sẽ làm tăng tỷ lệ điều trị thành công, nhưng tác dụng phụ đi kèm lại vô cùng đáng lo ngại khiến nhiều bệnh nhân lo lắng. Bài viết dưới đây sẽ giúp chúng ta hiểu rõ hơn về hiệu quả cũng như các tác dụng phụ đó là gì.
Bài viết bởi Bác sĩ chuyên khoa II Bùi Lê Phước Thu Thảo - Bác sĩ xạ trị - Trung tâm Ung bướu - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Central Park. Bác sĩ có kinh nghiệm gần 15 năm trong việc điều trị trực tiếp bệnh nhân ung thư, đặc biệt là xạ trị ung thư và chăm sóc cho bệnh nhân ung thư giai đoạn cuối, chăm sóc giảm nhẹ và giảm đau.
1. Hóa trị và xạ trị là gì?
Xạ trị là một kỹ thuật điều trị ung thư sử dụng các tia bức xạ ion hóa năng lượng cao nhằm tiêu diệt các tế bào ung thư. Nhờ sự phát triển nhanh chóng của khoa học và công nghệ, các thiết bị xạ trị tiên tiến đã được phát triển và đưa vào sử dụng rộng rãi, làm cho xạ trị trở thành một trong những phương pháp hàng đầu trong điều trị ung thư ngày nay.
Hóa trị ung thư, hay còn gọi là cancer chemotherapy, là một phương pháp điều trị ung thư với phạm vi toàn thân, sử dụng các loại thuốc hóa học có khả năng gây độc cho tế bào (cytotoxic drug).
2. Xạ trị kết hợp hoá trị có hiệu quả như thế nào?
Các phương pháp chính trong điều trị ung thư bao gồm phẫu thuật, hóa trị và xạ trị. Bên cạnh đó, những phương pháp mới như liệu pháp điều trị trúng đích và liệu pháp miễn dịch, mặc dù chỉ mới được áp dụng gần đây, cũng đã cho thấy những kết quả rất triển vọng.
Việc kết hợp các phương pháp điều trị ung thư mang lại nhiều lợi ích và tăng khả năng kiểm soát bệnh. Chẳng hạn, sự kết hợp giữa hóa trị và phẫu thuật hoặc xạ trị đã cải thiện đáng kể kết quả điều trị cho nhiều loại ung thư. Hóa trị có thể được tiến hành trước phẫu thuật để giảm kích thước khối u, tạo điều kiện thuận lợi cho việc phẫu thuật và nâng cao khả năng thực hiện các phương pháp điều trị bảo tồn. Ngoài ra, hóa trị sau phẫu thuật có thể giúp giảm nguy cơ tái phát tại chỗ và hạn chế khả năng di căn xa sau điều trị.
Kết hợp hóa trị và xạ trị cũng mang lại kết quả tương tự. Hóa trị có thể được thực hiện trước xạ trị để gây đáp ứng bướu, thu nhỏ khối u và tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình xạ trị tiếp theo.
Hóa trị cũng có thể được thực hiện đồng thời với xạ trị, giúp tăng tính nhạy cảm của khối u đối với xạ trị, kiểm soát các di căn vi thể và giảm nguy cơ di căn xa sau điều trị. Đối với một số trường hợp ung thư đầu cổ và ung thư trực tràng, hóa trị và xạ trị đồng thời thường được chỉ định làm phương pháp điều trị bổ sung sau phẫu thuật, giúp tăng cường kiểm soát tại chỗ, giảm tỷ lệ tái phát và di căn xa.
Sự kết hợp giữa hóa trị và xạ trị trong điều trị đầu tiên cho các loại ung thư như ung thư đầu cổ, ung thư thực quản, trực tràng và cổ tử cung có thể giúp bệnh nhân bảo tồn được cơ quan và chức năng của nó. Trong nhiều trường hợp, sự kết hợp này giúp tránh được những ca phẫu thuật có thể gây mất cơ quan và suy giảm chức năng.
Khi hóa trị và xạ trị được kết hợp, hiệu quả điều trị thường cao hơn, nhưng đi kèm với đó là mức độ độc tính nhiều hơn hoặc nặng hơn so với khi chỉ áp dụng một phương pháp. Do đó, việc cân nhắc giữa lợi ích từ phác đồ hóa-xạ trị trong kiểm soát bệnh và độc tính có thể gây ra cho bệnh nhân là rất quan trọng.
Bác sĩ điều trị sẽ thảo luận kỹ lưỡng với bệnh nhân để lựa chọn phác đồ điều trị phù hợp nhất dựa trên chẩn đoán, giai đoạn của bệnh và tình trạng cụ thể của từng bệnh nhân.
3. Đối tượng và tác dụng phụ của hóa trị và xạ trị kết hợp
Bệnh nhân mắc các loại ung thư như ung thư đầu cổ, một số loại ung thư đường tiêu hóa như ung thư thực quản, trực tràng và các bệnh ung thư phụ khoa có thể được điều trị bằng phương pháp hóa xạ trị đồng thời.
Tác dụng phụ của phương pháp xạ trị phối hợp đồng thời với hóa trị như:
- Phản ứng da và niêm mạc: Xạ trị thường gây ra nhiều tác dụng phụ đối với da và niêm mạc, đặc biệt là khi điều trị ở vùng đầu cổ hoặc tiêu hóa trên. Các phản ứng này thường xuất hiện sau khoảng một nửa liệu trình xạ trị. Khi hóa trị được kết hợp, độc tính của liệu trình điều trị có thể nặng hơn, xuất hiện sớm hơn và kéo dài hơn. Các biểu hiện thường gặp trên da bao gồm da đỏ, sạm da, tróc vảy khô hoặc trong trường hợp nặng hơn là tróc vảy kèm theo tiết dịch, chảy máu tự phát… Đối với niêm mạc, các biểu hiện thường gặp bao gồm niêm mạc đỏ, loét đau, có thể có giả mạc hoặc chảy máu khi va chạm hoặc chảy máu tự nhiên…
- Tiêu chảy thường gặp khi xạ trị được áp dụng vào vùng bụng hoặc vùng chậu.
- Viêm đường tiết niệu có thể xảy ra sau khi chiếu xạ vùng chậu, khiến bệnh nhân có các triệu chứng như tiểu buốt, tiểu rắt và tiểu lắt nhắt…
- Hoá trị ảnh hưởng đến hệ tạo máu, do các hóa chất sử dụng trong quá trình này có khả năng gây độc cho tế bào và ức chế hoạt động của tủy xương.
Ngoài các tác dụng phụ kể trên, bệnh nhân cũng có thể gặp phải các biến chứng muộn, bao gồm xơ hóa và teo nhỏ của các tổ chức phần mềm tại vùng được chiếu xạ. Các triệu chứng toàn thân khác mà bệnh nhân có thể gặp phải bao gồm mệt mỏi, chán ăn, buồn nôn và nôn…
4. Làm sao để giảm tác dụng phụ của hóa trị và xạ trị?
Nhằm giúp bệnh nhân hiểu rõ hơn về quá trình điều trị và biện pháp xử lý tác dụng phụ, bác sĩ sẽ cung cấp đầy đủ các thông tin về phương pháp điều trị, thời gian điều trị dự kiến và các tác dụng phụ có thể gặp phải từ hóa trị và xạ trị trước khi thực hiện. Bệnh nhân nên thực hiện một số biện pháp sau để giảm cảm giác khó chịu khi điều trị:
- Duy trì chế độ dinh dưỡng lành mạnh và đảm bảo nghỉ ngơi đầy đủ là điều rất quan trọng trong quá trình điều trị hóa trị và xạ trị kết hợp.
- Đối với vùng da bị tổn thương do xạ trị, bệnh nhân nên thoa một lớp mỏng kem dưỡng ẩm chuyên dụng do bác sĩ chỉ định.
- Trong trường hợp bệnh nhân xuất hiện triệu chứng tiêu chảy hay buồn nôn, bệnh nhân nên tham khảo ý kiến của bác sĩ để được tư vấn sử dụng thuốc phù hợp nhằm giảm nhẹ các triệu chứng.
- Rụng tóc là tác dụng phụ phổ biến mà hầu hết mọi người đều biết khi thực hiện hóa trị. Tuy nhiên, không phải tất cả các loại thuốc ung thư đều sẽ gây ra tình trạng này. Tóc vẫn có thể mọc lại sau khi kết thúc liệu trình nhưng màu sắc và độ dày sẽ khác biệt so với trước khi điều trị.
5. Xạ trị phối hợp đồng thời hóa chất ở bệnh viện vinmec central park có ưu điểm nào?
Tại Bệnh viện Vinmec Central Park, xạ trị kết hợp đồng thời với hóa chất được thực hiện bởi đội ngũ bác sĩ chuyên môn cao và giàu kinh nghiệm. Đặc biệt, máy xạ trị Truebeam của bệnh viện là thiết bị hiện đại nhất Đông Nam Á, góp phần nâng cao tỷ lệ thành công trong điều trị.
Bên cạnh việc áp dụng xạ trị kết hợp cùng hóa chất, Bệnh viện Vinmec Central Park còn cung cấp các dịch vụ liên quan khác như:
- Xạ trị điều biến liều cường độ IMRT
- Xạ trị điều biến thể tích VMAT (xạ trị vòng cung).
- Xạ phẫu vùng sọ não SRS thông thường và SRS sử dụng công nghệ Hyperarc; xạ phẫu dùng cone ICVI (Integrated Conical Collimator Verification & Interlock system).
- Xạ phẫu định vị vùng thân SBRT.
- Kiểm soát vị trí khối u, bao gồm: Kiểm soát vị trí bướu trên hình ảnh theo từng ngày điều trị (xạ trị theo hướng dẫn hình ảnh IGRT) và kiểm soát di động bướu theo nhịp thở trong lúc xạ (xạ trị 4D).
- Ứng dụng lâm sàng: Xạ trị ung thư não nguyên phát và di căn, đơn ổ và đa ổ.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
