Triệu chứng của bệnh cúm A H1N1 thường là sốt, ho, sổ mũi, và đau họng ở thể nhẹ. Nếu được phát hiện và điều trị sớm thì sức khỏe của bệnh nhân sẽ ổn định. Rửa tay, giữ vệ sinh và tiêm vắc-xin là cách giúp phòng ngừa dịch bệnh H1N1 bùng phát hiệu quả.
1. Chủng đại dịch cúm A H1N1
Cúm A H1N1 - chủng đại dịch 2009, là một bệnh cúm mùa gây ra bởi virus cùng tên, đồng thời cũng được phát hiện vào năm bùng phát đại dịch. Ban đầu các nhà khoa học cho rằng chủng virus này xuất phát từ lợn và khác với chủng A (H1N1) trước kia, nên chúng còn có tên là cúm lợn. Dịch bệnh H1N1 bùng phát mạnh vào năm 2009 với có tốc độ lây lan rất nhanh.
Việt Nam ghi nhận ca bệnh đầu tiên vào ngày 26/5/2009 và tiếp tục bùng phát mạnh vào những tháng cuối năm. Sau khi triển khai quyết liệt các biện pháp phòng chống, dịch bệnh H1N1 được đẩy lùi trong vào khoảng đầu năm 2010. Đến tháng 7/2010, nước ta cơ bản đã khống chế được dịch cúm A H1N1 trên phạm vi toàn quốc.
Từ năm 2010 đến nay, cúm H1N1 chủng 2009 cùng với các chủng virus cúm mùa khác vẫn lưu hành thường xuyên, rộng khắp ở nhiều nước và khu vực trên thế giới, trong đó có Việt Nam. Số liệu giám sát trọng điểm hàng năm ghi nhận khoảng 10% mẫu bệnh nhân cúm dương tính với virus A (H1N1). Mới đây nhất, ngày 05/02/2020, ngành Y tế tỉnh Điện Biên cũng đã báo cáo có 2 mẫu bệnh phẩm dương tính với cúm A (H1N1). Kết quả nghiên cứu phân tích gen cho biết chủng virus cúm A H1N1 2009 vẫn chưa có sự biến đổi gen.
Giống với các chủng cúm mùa thông thường khác, cúm H1N1 dễ dàng lây lan từ người sang người. Theo kết quả giám sát trọng điểm quốc gia, hiện nay chủng virus cúm lưu hành trong thời gian qua ở Việt Nam chủ yếu là cúm A (H3N2), cúm A H1N1 và cúm B.
Tuy không nguy hiểm như chủng cúm gia cầm H5N1 và H7N9, song những người nhiễm cúm A H1N1 hay các virus cúm mùa khác cũng có thể bị bội nhiễm, viêm phổi nặng, thậm chí là suy đa tạng và đe dọa tính mạng nếu có sẵn bệnh lý mạn tính. Mỗi năm trên thế giới ghi nhận khoảng 250 - 500 nghìn trường hợp tử vong do dịch cúm nói chung.
2. Đặc điểm của dịch bệnh A H1N1
Giống như cách lây lan của bệnh cảm cúm thông thường, virus cúm H1N1 có thể dễ dàng truyền từ người sang người qua các giọt bắn nhỏ li ti khi bệnh nhân ho, hắt hơi, cười hay nói chuyện. Một người cũng có thể nhiễm virus cúm nếu tiếp xúc, chạm tay vào bề mặt hay khăn giấy đã sử dụng có virus tồn tại, sau đó đưa tay lên mũi, miệng hoặc mắt của mình. Việc dùng chung đồ cá nhân, như ly uống nước hay bàn chải đánh răng, với người bệnh cũng có thể làm lây nhiễm dịch bệnh H1N1.
Những đặc điểm chung giúp nhận biết dịch bệnh H1N1 bao gồm:
- Tỷ lệ người mắc bệnh cao do dễ lây lan;
- Có thể nhanh chóng bùng phát thành đại dịch;
- Tỷ lệ tử vong thấp, chỉ từ 1 - 4%;
- Những người nhiễm virus cúm H1N1 có thể truyền bệnh trong thời gian 1 ngày trước khi khởi bệnh và kéo dài 7 ngày sau khi có dấu hiệu;
- Chủng virus này sẽ bị tiêu diệt ở mức nhiệt trên 70°C.
Khi nhiễm cúm H1N1, người bệnh thường có các triệu chứng tương tự như bị cúm mùa, chẳng hạn như:
- Sốt cao trên 38°C và ớn lạnh;
- Đau và viêm họng;
- Nhức đầu;
- Đau mình, nhức cơ;
- Ho khan;
- Sổ mũi;
- Mệt mỏi, suy nhược cơ thể;
- Tiêu chảy, kèm theo ói mửa.
3. Phòng ngừa cúm H1N1
Để phòng ngừa dịch bệnh H1N1, Cục Y tế dự phòng thuộc Bộ Y tế khuyến cáo người dân cần tuân thủ các biện pháp giống với cúm mùa thông thường. Cụ thể là:
- Rửa tay bằng xà phòng và nước sạch thường xuyên;
- Tránh tối đa việc đưa tay lên miệng, mũi và dụi mắt;
- Che miệng và mũi bằng khuỷu tay hoặc khăn khi ho hoặc hắt hơi;
- Không khạc nhổ bừa bãi;
- Dùng dung dịch nước muối sinh lý sát khuẩn mũi, họng, mắt hàng ngày;
- Tránh tiếp xúc gần với người mắc bệnh hoặc nghi nhiễm;
- Ăn uống đầy đủ chất dinh dưỡng để nâng cao sức đề kháng;
- Tập luyện thể dục - thể thao thường xuyên giúp rèn luyện sức khỏe;
- Thường xuyên dọn vệ sinh, lau sạch sàn nhà, cũng như các bề mặt và vật dụng dễ tiếp xúc hằng ngày bằng dung dịch tẩy rửa thông thường;
- Mở cửa thông thoáng nơi ở, lớp học và phòng làm việc;
- Những trường hợp bị sốt cao kèm khó thở cần chủ động cách ly, đeo khẩu trang và đến cơ sở y tế để được khám, tư vấn, điều trị kịp thời, ngăn ngừa lây lan trong gia đình và cộng đồng.
Đặc biệt, dịch bệnh H1N1 hiện nay đã có vắc-xin, người dân có thể chủ động đi tiêm chủng để phòng bệnh.
4. Hiệu quả của vắc-xin cúm A H1N1
Trước những nguy cơ bùng phát dịch bệnh A H1N1, vắc-xin phòng cúm đã được sản xuất và tiêm ngừa cho trẻ em từ 6 tháng tuổi trở lên, cũng như mọi người lớn. Loại vắc-xin này có xuất xứ từ Pháp, ngoài khả năng phòng cúm H1N1 còn ngừa được cả cúm A (H3N2) và cúm B. Một số đặc điểm về vắc-xin cúm A H1N1 là:
- Sau khi tiêm Vắc-xin cúm, hệ thống miễn dịch của cơ thể sẽ tạo ra kháng thể để bảo vệ, phòng ngừa bệnh cúm;
- Bất kỳ thành phần nào của vắc-xin cũng không gây ra bệnh cúm sau khi tiêm;
- Hiệu quả phòng ngừa các chủng virus cúm có trong vắc-xin sẽ phát huy sau khoảng 2 - 3 tuần;
- Vắc-xin cúm không thể ngăn ngừa được các chủng cúm virus không có trong vắc-xin;
- Thời gian duy trì miễn dịch của vắc-xin thường tồn tại khoảng 6 - 12 tháng. Thêm vào đó, các chủng virus cúm lại rất đa dạng, lây truyền nhanh chóng và thường xuyên thay đổi theo thời gian. Vì vậy mọi người đều phải tiêm vắc-xin phòng cúm nhắc lại hàng năm;
- Cúm thường ủ bệnh trong vài ngày, do đó nếu tại thời điểm tiêm vắc-xin mà bệnh nhân đã nhiễm virus thì sau khi tiêm vẫn có thể bị bệnh;
- Vắc-xin cúm không có khả năng bảo vệ cơ thể ngăn ngừa cảm lạnh (cold) với các triệu chứng tương tự như cảm cúm (flu).
Nhìn chung, nếu nhận biết và phát hiện sớm các dấu hiệu mắc bệnh cúm A H1N1 thì người bệnh có thể đến bệnh viện để được điều trị kịp thời, từ đó hạn chế thấp nhất tỷ lệ tử vong. Mọi người lớn và trẻ em trên 6 tháng tuổi nên đi chủng ngừa vắc-xin đúng lịch, đủ liều và tiêm nhắc theo khuyến cáo lại để chủ động phòng tránh dịch bệnh H1N1, cũng như các bệnh truyền nhiễm khác.
Để đăng ký khám và điều trị tại Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec, Quý Khách có thể liên hệ đến Hotline Hệ thống Y tế Vinmec trên toàn quốc, hoặc đăng ký khám trực tuyến TẠI ĐÂY.
