Hạn chế biếng ăn sinh lý ở trẻ: Các bữa ăn nên cách nhau bao lâu?

Tình trạng biếng ăn ở trẻ nhỏ là vấn đề mà nhiều bậc cha mẹ quan tâm. Vì vậy, chế độ dinh dưỡng và phương pháp chăm sóc giúp hạn chế biếng ăn sinh lý ở trẻ là vô cùng quan trọng. Theo đó, chế độ dinh dưỡng trong các bữa ăn cần được thay đổi thường xuyên, mỗi bữa ăn nên cách nhau một khoảng thời gian hợp lý để giúp trẻ hấp thu tốt hơn.

1. Biếng ăn sinh lý ở trẻ em là gì?

Biếng ăn sinh lý là một tình trạng rối loạn ăn uống thường gặp ở trẻ em, đặc biệt là trẻ ở giai đoạn 1 – 6 tuổi. Tình trạng này làm cho trẻ ăn ít, không chịu ăn từ đó không hấp thu đủ lượng dinh dưỡng cần thiết, dẫn tới nguy cơ suy dinh dưỡng và chậm phát triển. Bên cạnh đó, biếng ăn sinh lý làm cho trẻ bị ám ảnh về cân nặng, thực phẩm và thường gặp các vấn đề về sức khỏe như thiếu máu, mất cân bằng hormone, rối loạn tiêu hóa và giảm mật độ xương. Những biểu hiện biếng ăn ở trẻ thường như sau:

• Trẻ không chịu ăn, quấy khóc khi cha mẹ dọn thức ăn hay cho bé ăn.
• Thời gian trong một bữa ăn kéo dài, trẻ thường không chịu nhai hay nuốt và thường ngậm thức ăn trong miệng kéo dài.
• Nhiều loại thức ăn hoặc tất cả các loại thức ăn đều không hợp khẩu vị và trẻ ăn ít hơn so với bình thường.

2. Nguyên nhân dẫn đến biếng ăn ở trẻ em

Phần lớn trẻ nhỏ nếu không có chế độ dinh dưỡng, chăm sóc đúng cách từ cha mẹ ngay khi trẻ mới bắt đầu tập ăn sẽ dễ dẫn đến tình trạng biếng ăn sinh lý ở trẻ. Theo đó, các nguyên nhân chính làm trẻ chán ăn và biếng ăn như sau:

2.1. Cha mẹ tạo cho trẻ thói quen xấu trong ăn uống

Thói quen không lành mạnh do cha mẹ tạo ra cho trẻ trong quá trình ăn uống là một trong những nguyên nhân làm cho trẻ biếng ăn. Chẳng hạn như mỗi bữa ăn thường kéo dài làm cho thức ăn bị nguội lạnh không ngon và có nguy cơ bị nhiễm trùng từ ruồi nặng, khói bụi. Bên cạnh đó, cha mẹ thường chiều chuộng bé trong thời gian ăn uống nên để bé ngậm thức ăn lâu trong miệng hoặc nuốt thức ăn mà không nhai, từ đó làm cho trẻ sợ nuốt, chỉ thích ăn đồ ăn lỏng và không thích đồ ăn khô hơn cần phải nhai như thịt, cá, rau củ quả, cơm...

Một sai lầm mà các bậc cha mẹ thường gặp nữa là việc cho trẻ đồ ăn vặt giữa các bữa ăn vì lo lắng rằng “trẻ ăn quá ít” trong các bữa chính. Nhưng trên thực tế, nhiều khi lượng thức ăn trong các bữa chính của trẻ đã đủ và cha mẹ đã vô tình làm cho trẻ không bao giờ cảm thấy đói (vì lúc nào trong bụng trẻ cũng có đồ ăn) dẫn đến trẻ sẽ ăn ít hoặc không ăn trong các bữa kế tiếp.

Thói quen xấu của cha mẹ như thường ép bé ăn thêm khi đã no, điều này có thể gây áp lực căng thẳng không đáng có lên bé, chưa kể đến việc bé có thể ói tất cả đồ ăn đã dùng. Cùng với đó chúng có thể hình thành ấn tượng xấu trong tâm trí khiến trẻ luôn không cảm thấy no hay đói thực sự. Trẻ chỉ cảm thấy no hay đói thực sự khi cha mẹ để bé ăn đúng lúc chúng muốn. Nhiều trường hợp biếng ăn sinh lý ở trẻ làm cha mẹ chán nản, ngại xây dựng chế độ dinh dưỡng và cho trẻ ăn thức ăn của người lớn. Việc này sẽ ảnh hưởng đến khẩu vị, dinh dưỡng và sự phát triển của trẻ.

2.2. Trẻ thường thiếu tập trung và xao nhãng khi ăn

Trẻ nhỏ nói chung thường thích chơi hơn thích ăn, vì vậy nhiều cha mẹ thường cho phép con xem tivi, điện thoại trong lúc ăn uống hay dẫn con đi chơi trong bữa ăn. Đây là thói quen không tốt vì chúng khiến trẻ không tập trung vào bữa ăn và quên đi cảm giác thèm ăn, nếu tình trạng này kéo dài sẽ dẫn tới sự biếng ăn sinh lý ở trẻ.

Đa số các bậc cha mẹ thường chiều chuộng, cho trẻ ăn đồ ăn mà bé yêu thích trong thời gian dài có thể làm cho bé trở nên kén ăn và không chịu ăn các loại thức ăn khác. Tình trạng này kéo dài có thể dẫn đến mất cân bằng dinh dưỡng do không ăn đủ chất và từ chối các chất dinh dưỡng mà trẻ không thích. Tuy nhiên bên cạnh đó việc được ăn thức ăn yêu thích cũng có thể làm bé biếng ăn do ăn một món quá nhiều trong một thời gian quá lâu.

2.3. Trẻ biếng ăn do không khí căng thẳng trong bữa ăn

Không khí căng thẳng của bữa ăn như việc cha mẹ không kiên nhẫn khi cho bé ăn, đôi lúc sẽ quát tháo mỗi khi trẻ ăn chậm hay không muốn ăn và vô tình làm cho trẻ sợ hãi. Không giống như người trưởng thành, cảm giác đói ở trẻ nhỏ thường không rõ ràng, vì vậy cha mẹ không nên thúc ép bé ăn khi chưa thực sự đói. Bên cạnh đó, cha mẹ nên tập cho bé tham gia vào không khí bữa ăn vui vẻ chung của gia đình. Điều này sẽ giúp trẻ không cảm thấy đơn độc khi ăn và tăng cảm giác ngon miệng khi ăn.

2.4. Ảnh hưởng của yếu tố tâm lý và môi trường làm cho trẻ biếng ăn

Yếu tố tâm lý đóng vai trò quan trọng dẫn đến biếng ăn sinh lý ở trẻ như sau:

• Cha mẹ thúc ép trẻ ăn vì cảm thấy con ăn ít hơn so với các bạn cùng tuổi, từ đó dễ khiến trẻ nảy sinh tâm lý chán ăn và sợ ăn.
• Ảnh hưởng của các vấn đề tinh thần dẫn đến chứng rối loạn ăn uống ở trẻ nhỏ, dẫn đến tình trạng chán ăn những chất dinh dưỡng tốt cho sức khỏe của trẻ.
• Trẻ biếng ăn thường có xu hướng chán nản, khó vượt qua căng thẳng, hành vi và đặc điểm tính cách khác với những đứa trẻ khác.
• Những áp lực về các vấn đề trong cuộc sống hàng ngày như áp lực về điểm số, thi cử... khiến trẻ cảm thấy căng thẳng và nảy sinh tâm lý chán ăn.

Bên cạnh yếu tố tâm lý, nhiều yếu tố môi trường cũng ảnh hưởng đến tình trạng biếng ăn của trẻ như:

• Các mối quan hệ ở trường học, áp lực về học hành và điểm số có thể khiến trẻ chán ăn.
• “Chứng chán ăn ở tuổi dậy thì” diễn ra khi trẻ bắt đầu bước vào giai đoạn thanh thiếu niên, sự thay đổi hormone ở giai đoạn này có thể khiến trẻ cảm thấy biếng ăn.
• Các hoạt động quá mức như tập thể dục dụng cụ, điền kinh hoặc tham gia các trò chơi hoạt động mạnh cũng có thể khiến trẻ cảm thấy chán ăn.

2.5. Tình trạng sức khỏe và yếu tố sinh học, di truyền khiến cho trẻ biếng ăn

Trẻ em cũng như người trưởng thành, nếu cơ thể mệt mỏi hay không khỏe sẽ làm giảm cảm giác ngon miệng và chán ăn. Chẳng hạn như ở giai đoạn bắt đầu mọc răng, bé sẽ bị biếng ăn do nướu bị sưng đau khiến việc nhai thức ăn gặp khó khăn.

Các tình trạng sức khỏe khác như đau bụng, buồn nôn, tiêu chảy, táo bón, tình trạng viêm nhiễm như viêm mũi, mắt gây ra ho, sốt, mệt mỏi... làm cho trẻ biếng ăn.

Bên cạnh sự ảnh hưởng bởi tình trạng sức khỏe, nghiên cứu từ các nhà khoa học cho thấy biếng ăn thường có xu hướng di truyền. Theo đó, trẻ em được sinh ra trong các gia đình có tiền sử mắc các bệnh mạn tính như suy thận, viêm đại tràng, viêm khớp... có nguy cơ biếng ăn cao hơn.

3. Hạn chế biếng ăn sinh lý cho trẻ bằng cách nào?

Để hạn chế tình trạng biếng ăn ở trẻ, cha mẹ cần có chế độ dinh dưỡng và chăm sóc phù hợp theo từng độ tuổi, giới tính và tình trạng sức khỏe, đáp ứng đủ nhu cầu năng lượng cần thiết cho trẻ. Một số biện pháp giúp hạn chế biếng ăn sinh lý cho trẻ có thể kể đến như sau:

3.1. Xây dựng chế độ ăn uống hợp lý cho trẻ

Các bậc cha mẹ nên xây dựng chế độ dinh dưỡng ngay từ khi trẻ bắt đầu biết ăn dặm. Theo đó, trẻ em 6 tháng tuổi là giai đoạn thích hợp để bắt đầu tập ăn dặm. Vì ở giai đoạn này bé đã hoạt động nhiều hơn ở giai đoạn trước, cơ thể bắt đầu tiêu hoa năng lượng nhiều hơn. Do đó, sữa mẹ không thể cung cấp đủ năng lượng cho bé hoạt động mỗi ngày. Chế độ ăn bổ sung cho trẻ là vô cùng cần thiết.

Để tránh tình trạng biếng ăn ở trẻ thì mỗi bữa ăn dặm cách nhau bao lâu là hợp lý? Theo các chuyên gia dinh dưỡng, chế độ ăn dặm của trẻ nên chia thành 2 bữa trong ngày là đủ. Trong đó mỗi bữa ăn phải cách nhau một khoảng thời gian ít nhất là 2 giờ để bé tiêu hóa hết các thức ăn từ bữa ăn trước.

Cha mẹ cần xây dựng chế độ chăm sóc cho trẻ đảm bảo 4 nhóm chất dinh dưỡng cần thiết gồm tinh bột (ngô, gạo, bột mì...), protein (trứng, thịt, cá, sữa..), lipid (lạc, vừng, mỡ động vật..), chất xơ, vitamin và chất khoáng (rau xanh, củ quả...). Giai đoạn trẻ mới bắt đầu ăn dặm, mẹ nên cho bé ăn từng loại thực phẩm riêng biệt, gần giống với loại sữa mà bé đang dùng nhất với lượng từ ít đến nhiều, từ loãng đến đặc để bé làm quen với thức ăn.

Bên cạnh đó, để hạn chế tình trạng biếng ăn ở trẻ, cha mẹ nên tập cho trẻ thói quen ngồi thẳng khi ăn, ăn từng muỗng, nghỉ ngơi giữa từng muỗng và ngừng ăn khi bé đã no. Trường hợp bé bặm miệng, nhăn nhó hoặc phì thức ăn ra ngoài thì mẹ không nên ép bé ăn mà hãy kiên trì đến khi bé vui vẻ và háo hức tiếp nhận đồ ăn.

Cha mẹ nên cân đối các nhóm chất dinh dưỡng cần thiết cho trẻ và thay đổi dinh dưỡng đa dạng mỗi ngày để trẻ không cảm thấy nhàm chán. Theo đó, khẩu phần ăn của trẻ không nên lặp đi lặp lại một loại thức ăn vì sẽ làm cho trẻ nhàm chán vì ăn quá nhiều hay tình trạng thừa chất dinh dưỡng này nhưng lại thiếu chất dinh dưỡng khác.

Tập cho trẻ thói quen ăn đúng giờ bằng cách lập thời gian biểu ăn uống cho bé và thực hiện một cách nghiêm chỉnh. Bởi vì chế độ ăn uống đúng giờ sẽ giúp cho dạ dày trẻ làm quen với thức ăn, tránh tình trạng chán ăn và giúp bé hấp thu thức ăn tốt hơn.

3.2. Khuyến khích trẻ biếng ăn nên vào bếp cùng mẹ

Các bậc cha mẹ nên lắng nghe ý kiến của con mình, bởi ở giai đoạn đã hiểu chuyện trẻ rất thích đưa ra quyết định mình sẽ ăn gì. Vì vậy, việc trao đổi cùng bé về các loại thức ăn trong bữa ăn để có chế độ dinh dưỡng cân bằng sẽ giúp trẻ hứng thú và tăng cảm giác ngon miệng khi ăn. Bên cạnh đó, mẹ cũng nên khuyến khích bé phụ mẹ nhặt rau, rửa rau, dọn bàn ăn cho cả nhà... điều đó sẽ kích thích bé muốn ăn những món ăn mà bé đã phụ cha mẹ nấu.

3.3. Chế độ ăn cần đảm bảo đầy đủ dinh dưỡng và kích thích bé ăn ngon miệng

Khẩu phần ăn đầy đủ dinh dưỡng sẽ kích thích sự thèm ăn của trẻ. Theo đó, các vitamin và khoáng chất trong chế độ ăn uống có tác dụng kích thích sự trẻ ăn ngon miệng hơn. Nhiều nghiên cứu đã chứng minh vai trò của kẽm trong việc kích thích sự thèm ăn của trẻ. Việc bổ sung kẽm cho trẻ có thể là kẽm có sẵn trong đồ ăn hay qua các công nghệ nuôi cấy vẫn đảm bảo là tự nhiên, dễ hấp thụ nên an toàn cho sức khỏe của bé. Nhiều loại thực phẩm có chứa kẽm như thịt gà, hàu, tôm, cua, và các loại rau màu xanh đậm.

3.4. Khuyến khích trẻ tham gia các hoạt động vui chơi

Các hoạt động vui chơi như đi bộ, đá banh, chơi đuổi bắt... giúp trẻ tiêu hao năng lượng và tăng cảm giác đói, từ đó giúp trẻ ăn ngon hơn, tránh tình trạng biếng ăn sinh lý và có sức khỏe tốt hơn. Vì vậy, cha mẹ nên khuyến khích và tham gia các hoạt động vui chơi, vận động hàng ngày cùng trẻ.

Cha mẹ cũng nên massage cho bé để giúp hệ tiêu hóa của bé hoạt động tốt hơn, góp phần hạn chế các bệnh về đường tiêu hóa để giúp trẻ khỏe mạnh và tăng trưởng tốt hơn.

Đối với tình trạng biếng ăn sinh lý ở trẻ thì việc cải thiện triệu chứng có thể diễn ra trong thời gian dài nên khuyến cáo cha mẹ cần kiên trì và bình tĩnh khi bổ sung chất cho bé kể cả qua đường ăn uống hay các thực phẩm chức năng. Đặc biệt việc dùng thực phẩm chức năng (TPCN), khuyến cáo cha mẹ nên chọn các loại có nguồn gốc tự nhiên dễ hấp thụ, không cho con dùng đồng thời nhiều loại hoặc thay đổi liên tục các loại TPCN.

Ngoài kẽm, cha mẹ cũng cần bổ sung cho trẻ các vitamin và khoáng chất quan trọng khác như lysine, crom, vitamin nhóm B,... giúp con ăn ngon, có hệ miễn dịch tốt, tăng cường đề kháng để ít ốm vặt.

Hãy thường xuyên truy cập website Vinmec.com và cập nhật những thông tin hữu ích để chăm sóc cho bé và cả gia đình nhé.