Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Bác sĩ Gây mê hồi sức - Khoa Ngoại tổng hợp - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Nha Trang.
Phẫu thuật cắt u nang buồng trứng là phương pháp điều trị u nang buồng trứng hiệu quả và triệt để. Gây tê tủy sống là một trong những kỹ thuật có thể được sử dụng để vô cảm trong phẫu thuật cắt u nang buồng trứng.
1. Phẫu thuật cắt u nang buồng trứng
U nang buồng trứng là loại khối u rất thường gặp ở phụ nữ, đặc biệt là phụ nữ ở độ tuổi sinh sản. U nang buồng trứng có nhiều dạng khác nhau, có thể phát triển từ các mô của buồng trứng hoặc từ các mô khác trong cơ thể. U thường phát triển âm thầm trong nhiều năm, không có triệu chứng rõ ràng.
Tuy nhiên, nếu không được phát hiện và xử lý kịp thời, u nang buồng trứng có thể gây nhiều biến chứng ảnh hưởng nghiêm trọng sức khỏe người bệnh. Khối u có thể ngày càng to ra, chèn ép các cơ quan lân cận gây các triệu chứng như đau bụng dưới, bí tiểu, rối loạn đại tiện, báng bụng,...
Khối u cũng có thể bị xoắn hay vỡ, đây là tình trạng cấp cứu khẩn cấp đe dọa tính mạng người bệnh cần được phẫu thuật ngay. Ngoài ra, có một tỷ lệ lớn khối u buồng trứng là ác tính (khoảng 15%), nếu không được chẩn đoán và xử trí sớm khối ung thư sẽ ngày càng phát triển trầm trọng thêm.
Phẫu thuật cắt u nang buồng trứng sẽ được chỉ định phẫu thuật trong các trường hợp:
- Người bệnh có u nang ở cả hai bên buồng trứng;
- U nang không tự hết, ngày càng to sau 2-3 tháng theo dõi;
- U nang có kích thước lớn hơn 7.6cm nhưng nếu được xác định là khối u thực thể thì sẽ được chỉ định mổ, bất kể kích thước;
- Siêu âm cho thấy u nang không phải là u nang cơ năng hoặc không phân được khối u là u nang cơ năng hay u nang thực thể;
- Bác sĩ đánh giá u nang có khả năng ác tính;
- U nang ở phụ nữ không muốn sinh con nữa hoặc u nang ở phụ nữ mãn kinh.
Phẫu thuật cắt u nang buồng trứng là phương pháp điều trị u nang buồng trứng hiệu quả và triệt để. Có hai phương pháp phẫu thuật cắt u nang buồng trứng, đó là mổ hở và mổ nội soi. Việc lựa chọn phương pháp phẫu thuật nào tùy thuộc vào tính chất của khối u. Mổ nội soi thường được áp dụng trong trường hợp khối u có kích thước dưới 10cm, không ác tính.
Vô cảm là bước vô cùng quan trọng đối với mọi ca phẫu thuật. Vô cảm hiệu quả, thành công là tiền đề để ca phẫu thuật diễn ra thuận lợi. Gây tê tủy sống là kỹ thuật vô cảm có thể được sử dụng để gây tê phẫu thuật cắt u nang buồng trứng. Đây là kỹ thuật gây tê bằng cách tiêm thuốc tê vào khoang dưới nhện nhằm ức chế tạm thời sự dẫn truyền thần kinh qua tủy sống nhằm đáp ứng yêu cầu vô cảm để phẫu thuật và giảm đau.
2. Kỹ thuật gây tê tủy sống phẫu thuật cắt u nang buồng trứng
2.1. Chỉ định
Gây tê tủy sống có thể được chỉ định là phương pháp vô cảm cho phẫu thuật cắt u nang buồng trứng và giảm đau sau mổ.
Gây tê tủy sống không được thực hiện trong các trường hợp:
- Người bệnh từ chối thực hiện phương pháp;
- Người bệnh dị ứng với thuốc tê hoặc bị viêm nhiễm ở vùng chọc kim gây tê;
- Người bệnh bị thiếu khối lượng tuần hoàn, sốc; bị rối loạn đông máu nặng hoặc dừng các thuốc chống đông chưa đủ thời gian.
- Người bệnh bị hẹp van hai lá khít, van động mạch chủ khít hoặc tăng áp lực nội sọ.
2.2. Chuẩn bị thực hiện gây tê tủy sống trong phẫu thuật cắt u nang buồng trứng
Về con người
Gây tê tủy sống sẽ được thực hiện bởi bác sĩ, điều dưỡng chuyên khoa gây mê hồi sức.
Về phương tiện, dụng cụ
Các phương tiện, dụng cụ gây tê và thuốc tê cần thiết gồm:
- Bơm kim tiêm các cỡ, găng tay, gạc vô trùng, pince, cồn sát trùng, khăn lỗ vô trùng, kim gây tê tủy sống các cỡ.
- Thuốc tê: bupivacaine, levobupivacaine, ropivacaine,... có thể phối hợp với các thuốc họ morphin (morphin từ 100-300mcg; fentanyl 25-50 mcg; sulfentanil 2.5-5mcg,...)
Ngoài ra, để đảm bảo an toàn trong quá trình gây tê và quá trình phẫu thuật, cần có các phương tiện hồi sức, các thuốc hồi sức tuần hoàn và các thuốc chống co giật (như barbituric, benzodiazepin, thuốc giãn cơ, intralipid 10-20%,...).
Về phía người bệnh
Để chuẩn bị cho việc gây tê tủy sống, bác sĩ sẽ khám trước mổ, giải thích để người bệnh hợp tác khi thực hiện. Vùng gây tê sẽ được vệ sinh sạch sẽ. Bác sĩ sẽ cho người bệnh sử dụng thuốc an thần từ tối hôm trước mổ nếu cần thiết.
2.3. Các bước thực hiện gây tê tủy sống phẫu thuật cắt u nang buồng trứng
Để dự phòng hạ huyết áp, người bệnh sẽ được đặt đường truyền tĩnh mạch, bù dịch với liều lượng 5-10ml/kg (đối với người lớn). Có 2 tư thế thường được dùng để gây tê tủy sống, đó là:
- Tư thế ngồi: người bệnh ngồi cong lưng, cúi đầu, cằm tì vào ngực, chân duỗi trên mặt bàn mổ hoặc bàn chân đặt trên ghế.
- Tư thế nằm: người bệnh nằm nghiêng, cong lưng, hai đầu gối áp sát vào bụng, cằm tì vào ngực.
Các bước gây tê tủy sống để phẫu thuật cắt u nang buồng trứng gồm:
- Bác sĩ chuyên khoa gây mê hồi sức đội mũ, đeo khẩu trang, rửa tay, mặc áo, đi găng vô khuẩn. Tiến hành sát trùng vùng chọc kim ba lần bằng dung dịch sát trùng, sau đó phủ khăn lỗ vô trùng.
- Có thể gây tê vào đường giữa hoặc đường bên. Nếu gây tê vào đường giữa, bác sĩ sẽ chọc kim vào khe giữa hai đốt sống, vị trí chọc sẽ phụ thuộc vào phẫu thuật cao hay thấp, thông thường là ở các vị trí L3-L4 đến L4-L5. Nếu gây tê vào đường bên, bác sĩ sẽ tiến hành chọc kim cách đường giữa 1-2cm, hướng kim vào giữa, lên trên, ra trước.
- Bác sĩ chọc kim sao cho hướng mặt vát của kim gây tê song song với cột sống người bệnh. Chọc kim cho đến khi cảm giác được sự mất sức cản khi kim đi qua màng cứng. Nếu có dịch não tủy chảy ra, tiến hành quay mũi vát của kim về phía đầu người bệnh và bơm thuốc tê.
Liều dùng thuốc tê được bác sĩ tính toán dựa vào trọng lượng, chiều cao và thể trạng người bệnh: bupivacain liều từ 8-15mg, levobupivacain 8-15mg. ropivacain liều từ 10-15mg,...
Để giảm đau sau mổ cắt u nang buồng trứng, tiến hành truyền liên tục qua catheter ngoài màng cứng (nếu sử dụng phương pháp CSE) bupivacain 0,1 - 0,125 tốc độ chạy từ 4-6ml/giờ, ropivacain 0,08 - 0,125 tốc độ 4-10ml/giờ; levobupivacain 0.125 tốc độ 4-10ml/giờ. Nồng độ các thuốc phối hợp có thể sử dụng là: morphin 10-20mcg/ml; fentanyl 1-2mcg/ml; sufentanil 0.5mcg/ml.
3. Các tai biến có thể gặp khi gây tê tủy sống để phẫu thuật cắt u nang buồng trứng và cách xử lý
3.1. Tai biến do thuốc và xử trí
- Các thuốc tê thế hệ mới có tính an toàn cao, dị ứng, sốc phản vệ rất ít khi xảy ra. Tuy nhiên, nếu bệnh nhân có dấu hiệu sốc phản vệ, bác sĩ sẽ ngay lập tức dừng thuốc và thực hiện phác đồ chống sốc phản vệ.
- Nếu người bệnh ngộ độc thuốc tê do tiêm nhầm thuốc tê vào mạch máu gây ngộ độc, bác sĩ sẽ ngay lập tức dừng thuốc tê, dùng thuốc chống co giật, thuốc trung hòa tác dụng của thuốc tê, thực hiện cấp cứu hồi sức hô hấp, tuần hoàn...
3.2. Các tai biến do kỹ thuật gây tê tủy sống và cách xử trí
- Hạ huyết áp, mạch chậm
Bác sĩ sẽ cho người bệnh sử dụng thuốc co mạch (ephedrin, adrenalin,...), atropin và bù dịch.
- Đau đầu
Sử dụng kim bút chì để hạn chế thoát dịch não tủy.
Nếu người bệnh đau đầu, bác sĩ sẽ hướng dẫn cho người bệnh nằm nghỉ ngơi, bù đủ dịch, sử dụng thuốc giảm đau, vá màng cứng bằng máu tự thân (Blood Patch) khi các biện pháp khác không hiệu quả.
- Buồn nôn và nôn
Kiểm soát chặt chẽ huyết áp người bệnh và cho sử dụng thuốc chống nôn.
- Bí tiểu
Bác sĩ sẽ chỉ định chườm ấm và đặt ống thông bàng quang nếu cần thiết.
- Gây tê tủy sống toàn bộ
Nếu người bệnh có các triệu chứng của gây tê tủy sống toàn bộ, cả ê-kíp gây mê, phẫu thuật sẽ tích cực cấp cứu hồi sức hô hấp, tuần hoàn.
Ngoài ra, các biến chứng gây tê tủy sống khác có thể gặp là tụ máu quanh tủy, tổn thương tủy, hội chứng đuôi ngựa, viêm màng não tủy,...Tùy theo từng tình huống gặp phải, các bác sĩ sẽ tiến hành hội chẩn, thăm dò để có hướng xử lý phù hợp.
U nang buồng trứng không phải là căn bệnh quá nguy hiểm nhưng nếu không được phát hiện và điều trị sớm sẽ gây ra nhiều ảnh hưởng đến sức khỏe của người bệnh.
Hiện nay, Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec có cung cấp Gói khám, sàng lọc bệnh lý phụ khoa cơ bản, giúp khách hàng phát hiện bệnh sớm các bệnh lý viêm nhiễm giúp điều trị dễ dàng, không tốn kém. Sàng lọc phát hiện sớm ung thư phụ khoa (Ung thư cổ tử cung) cho đối tượng khách hàng là nữ giới ngay cả khi chưa có triệu chứng hoặc có thể có những triệu chứng như sau:
- Khách hàng nữ có một vài yếu tố nguy cơ như vệ sinh cá nhân không tốt, quan hệ tình dục không an toàn, nạo phá thai,...
- Khách hàng nữ có triệu chứng khác như: Dịch âm đạo bất thường, ngứa, đau vùng kín, chảy máu âm đạo bất thường.
- Chảy máu bất thường vùng âm đạo
- Gặp vấn đề về kinh nguyệt: chu kỳ kéo dài bất thường, kinh nguyệt không đều
- Dịch âm đạo bất thường (có mùi hôi, màu sắc khác bình thường)
- Đau, ngứa vùng kín
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
