Độ lọc cầu thận là một giá trị có ý nghĩa trong việc đánh giá và phân loại mức độ bệnh thận mạn. Độ lọc cầu thận bình thường được ước tính dựa theo độ tuổi của người bệnh, tuổi càng cao độ lọc cầu thận có xu hướng giảm dần dù không có bất kỳ tổn thương nào trên thận.
1. Độ lọc cầu thận là gì?
Lưu lượng máu được lọc qua thận trong một đơn vị thời gian (thường tính bằng phút) được gọi là độ lọc cầu thận. Độ lọc cầu thận (GFR) là giá trị cho biết mức độ lọc chất thải ra khỏi máu của thận và là chỉ số tốt nhất giúp đánh giá chức năng hoạt động của thận. Ngoài ra trong lâm sàng dùng để đánh giá mức độ suy giảm chức năng thận và phân loại giai đoạn bệnh thận mạn.
Độ lọc cầu thận càng cao thì chứng tỏ khả năng làm việc, thải chất trong máu của thận càng tốt. Theo thời gian, độ tuổi càng cao thì độ lọc cầu thận cũng giảm và độ lọc cầu thận còn khác nhau tùy theo giới.
2. Công thức tính độ lọc cầu thận
Việc tính toán được độ lọc cầu thận bình thường rất khó chính xác, không có một phương tiện nào có thể đo được độ lọc cầu thận, nên người ta đưa ra công thức tính độ lọc cầu thận dựa vào chỉ số creatinin trong máu và nước tiểu.
Creatinin là một chất thải được sinh ra trong quá trình co cơ, sở dĩ người ta dựa vào chỉ số creatinin để ước tính độ lọc cầu thận vì:
- Creatinin có trọng lượng phân tử nhỏ nên dễ dàng lọc qua cầu thận, không bị ống thận tái hấp thu, ống lượn xa bài tiết một lượng nhưng không đáng kể.
- Độ thanh thải creatinin gần như tương đương với độ lọc cầu thận
- Là chất dễ dàng định lượng nhờ xét nghiệm sinh hóa
Từ đó người ta đưa ra một số công thức tính độ lọc cầu thận như sau:
Công thức 1: Dựa vào tuổi, giới tính và nồng độ creatinin trong máu để tình được độ lọc cầu thận ước tình
eGFR (ml/phút/1,73m2)= 186.SCr-1,154.Tuổi-0,203.(0,742 nếu là nữ)
Trong đó:
- eGFR(estimated GFR) là tốc độ lọc cầu thận ước tính
- SCr: nồng độ creatinin trong máu
Công thức 2: Ước tính độ lọc cầu thận tương đương với độ thanh thải creatinin dựa vào chỉ số creatinin trong máu và nước tiểu.
Tiến hành lấy nước tiểu 24 giờ, để đo thể tích nước tiểu và lượng creatinin bài tiết trong 24 giờ, đồng thời đo creatinin máu
GFR = CrCl (mL/phút) = (UCr.Vnước tiểu)/(SCr.T).
Trong đó:
- CrCl: độ thanh thải creatinin
- Ucr: Nồng độ creatinin trong nước tiểu (mg/dL)
- V nước tiểu: Thể tích nước tiểu thu thập (mL)
- SCr: nồng độ creatinin trong máu thu thập tại thời điểm chính giữa khoảng thời gian lấy nước tiểu (mg/dL)
- T: Thời gian thu thập nước tiểu (tính bằng phút)
Công thức 3: Vì việc tính toán độ thanh thải creatinin cũng gặp không ít khó khăn, có nhiều bước nên khả năng sai số cáo. Vì vậy các nhà nghiên cứu đã xây dựng các phương pháp ước lượng độ thanh thải creatinin từ giá trị creatinin trong huyết thanh và các đặc điểm khác của bệnh nhân trong các độ tuổi, giới tính và khu vực sống khác nhau.
Công thức được dùng phổ biến nhất cho đối tượng là người trưởng thành từ 18 tuổi trở lên:
- Nam: CrCl = [(140 – tuổi).cân nặng]/(72.SCr)
- Nữ: CrCl = [(140 – tuổi).cân nặng]/(72.SCr).0.85
Trong đó:
- CrCl ước lượng: độ thanh thải creatinin ước lượng (mL/phút)
- Tuổi: Tính bằng năm
- Cân nặng: Tính bằng kg
- SCr: nồng độ creatinin trong huyết thanh (mg/dL)
3. Độ lọc cầu thận bao nhiêu là bình thường?
Độ lọc cầu thận bình thường ở người trưởng thành khỏe mạnh là trên 90 mL/ phút/ 1,73 m2. Độ lọc cầu thận giảm theo tuổi, ngay cả đối với người không bị bệnh thận mạn.
Độ lọc cầu thận bình thường dựa theo độ tuổi như sau:
- Từ 20-29 tuổi khoảng trên 116 mL/phút/ 1,73 m2.
- Từ 30-39 tuổi khoảng trên 107 mL/phút/ 1,73 m2.
- Từ 40-49 tuổi trên 99 mL/phút/1,73 m2.
- Từ 50-59 tuổi trên 93 mL/phút/1,73 m2.
- Từ 60-69 tuổi trên 85 mL/phút/1,73 m2.
- Từ trên 70 tuổi trên 75 mL/phút/1,73 m2.
Từ độ lọc cầu thận người ta có thể đánh giá được chức năng lọc của thận, giai đoạn bệnh thận mạn qua đó đưa ra các biện pháp chăm sóc và hướng điều trị bệnh phù hợp. Những đối tượng có nguy cơ cao mắc bệnh ở thận như mắc bệnh đái tháo đường, tăng huyết áp hay có những biểu hiện nghi ngờ do bệnh lý tại thận gây ra nên kiểm độ lọc cầu thận để chẩn đoán sớm và theo dõi sớm bệnh.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
