Tự lập hơn và ngày càng làm được nhiều việc hơn mà không cần tới sự giúp đỡ của bố mẹ là một phần quan trọng trong quá trình phát triển tự nhiên của trẻ. Dạy trẻ tự lập từ nhỏ không phải là công việc đơn giản mà bất kỳ bậc phụ huynh nào cũng có thể làm được. Làm thế nào để bé tự lập mà không phải dùng tới các hình phạt, điều này khiến cho không ít bậc phụ huynh phải đau đầu.
1. Tại sao cần dạy trẻ tự lập từ nhỏ?
Con bạn ngày nay có thể là những đứa trẻ nhưng cuối cùng, chúng sẽ lớn lên để trở thành những người lớn tham gia đầy đủ các hoạt động của cuộc sống. Học một vài kỹ năng sống sớm trong cuộc sống có thể giúp chúng chuẩn bị tốt để đáp ứng tốt những yêu cầu của tuổi trưởng thành.
Một số lý do khiến bạn cần dạy trẻ tự lập từ nhỏ, bao gồm:
- Trẻ em phải mất một thời gian để hiểu khái niệm về sự lựa chọn và đưa ra quyết định mà chúng nghĩ là tốt nhất cho chúng. Bằng cách giới thiệu những lựa chọn sớm trong cuộc đời, trẻ có thể bắt đầu hiểu rõ bản thân hơn và hiểu điều gì thực sự khiến chúng hạnh phúc.
- Cuộc sống không phải lúc nào cũng hạnh phúc và không phải lúc nào trẻ cũng có thể tận hưởng mọi thứ xung quanh. Sẽ có những lúc trẻ không làm được những gì chúng mong đợi. Nhưng nếu là một đứa trẻ có tính tự lập, trẻ sẽ nhận ra sai lầm của mình, tìm đến bạn để được hỗ trợ và được hướng dẫn để hoàn thành tốt hơn.
- Lòng tự trọng trong một người được phát triển từ khá sớm. Và điều này có thể mạnh hơn nếu một đứa trẻ bắt đầu có niềm tin vào bản thân và quyết định của chính mình. Sự độc lập giúp ích cho điều này và khiến đứa trẻ cảm nhận được giá trị của bản thân ngay từ đầu.
- Sách chứa thông tin nhưng kiến thức chỉ thu lượm được qua hành động. Sự khác biệt giữa cảnh báo trẻ về một mối nguy hiểm và thực tế khi trẻ đối mặt với nó là rất lớn. Tự lập cho phép trẻ bắt đầu học mọi thứ một mình và nhận thức tốt hơn bằng chính bản thân.
2. Khi nào tính tự lập của trẻ phát triển?
Trẻ có thể sẽ bắt đầu làm những việc cho riêng mình vào một thời điểm nào đó sau khi trẻ được 1 tuổi. Nhưng mọi đứa trẻ đều phát triển theo tốc độ của riêng mình, và trẻ có thể hứng thú hơn với việc học một bộ kỹ năng trước khi thành thạo một bộ kỹ năng khác. Vì vậy, đừng lo lắng quá nếu trẻ phát triển khác với những đứa trẻ cùng tuổi khác.
Tính cách độc lập của trẻ càng thể hiện rõ hơn sau khi trẻ được 18 tháng tuổi. Trong khi trẻ vẫn cần nhiều sự giúp đỡ và chú ý trong nhiều năm tới, hầu hết trẻ em sẽ có những kiến thức cơ bản về tự chăm sóc bản thân như: tự mặc quần áo, rửa tay, tự ăn và đi vệ sinh của riêng trẻ. Trẻ có thể làm chủ các hoạt động này ngay sau sinh nhật thứ tư của mình.
Mặc dù trẻ sẽ không đạt được tiến bộ đáng kể trong việc tự chăm sóc bản thân cho đến khi trẻ chập chững biết đi. Nhưng có thể bạn sẽ thấy một vài biểu hiện khác ở trẻ, chẳng hạn như vào khoảng 8 tháng tuổi, bé sẽ bắt đầu hiểu các đồ vật liên quan với nhau như thế nào và có thể bắt đầu sử dụng chúng cho đúng chức năng của chúng như dùng lược để chải tóc, chơi điện thoại,...
Vài tuần sau đó, trẻ sẽ bắt đầu học cách uống nước bằng cốc và trong vài tháng nữa trẻ sẽ có thể tự cầm cốc. Tuy nhiên trên thực tế, trẻ sẽ cầm nắm đồ vật một cách chắc chắn cho đến khi được 24 tháng tuổi. Khi được 11 tháng tuổi, bé thậm chí sẽ bắt đầu chìa cánh tay hoặc chân ra khi bạn mặc quần áo cho bé.
Trẻ sẽ thực sự bắt đầu phát triển ý thức về bản thân trong vài tháng đầu tiên sau khi được 1 tuổi. Khi được 18 tháng tuổi, trẻ sẽ nhận ra mình trong gương, và bé sẽ không còn đưa tay ra và cố chạm vào hình ảnh của mình trong gương nữa.
Và sau giai đoạn này, bé có thể sẽ trải qua giai đoạn nói "không" với rất nhiều thứ. Đó là cách trẻ khẳng định sự độc lập của mình.
3. 7 cột mốc quan trọng trong quá trình bé tự lập
Khi ý thức về bản thân tăng lên, trẻ sẽ đạt được thành tích trong việc tự chăm sóc bản thân. Trẻ sẽ phát triển một cách tự nhiên và tinh chỉnh các kỹ năng vận động của mình trong ba năm tới để thành thạo các kỹ năng sau:
- Sử dụng thìa: Một số trẻ mới biết đi bắt đầu muốn sử dụng đồ dùng ngay từ khi được 13 tháng và hầu hết trẻ đã hình thành được kỹ năng quan trọng này khi được 17 hoặc 18 tháng tuổi. Đến 4 tuổi, trẻ có thể sẽ cầm đồ dùng như người lớn và sẵn sàng học cách cư xử trên bàn ăn. Cho đến lúc đó, hãy bên cạnh và giúp đỡ trẻ.
- Cởi quần áo: Hầu hết trẻ em học cách cởi quần áo vào khoảng từ 13 đến 24 tháng tuổi.
- Đánh răng: trẻ có thể cầm bàn chải một cách thuần thục khi trẻ lên 3 tuổi. Tuy nhiên, các nha sĩ cho biết, trẻ em không thể vệ sinh răng của mình một cách kỹ lưỡng ở độ tuổi này và vẫn cần sự trợ giúp từ người lớn.
Các bác sĩ nha khoa khuyến cáo các bậc cha mẹ nên đánh răng kỹ lưỡng cho trẻ hàng đêm cho đến khi trẻ đến tuổi đi học. Như một sự thỏa hiệp, nếu con bạn thích đánh răng, hãy để con tự đánh răng buổi sáng. Hoặc để bé chải trước, sau đó bạn hoàn thành phần việc còn lại cho trẻ. - Rửa tay và lau khô tay: kỹ năng này phát triển khi trẻ được 24 tháng tuổi và là điều trẻ nên học trước hoặc cùng lúc với việc đi vệ sinh nhằm tránh vi trùng.
- Mặc quần áo: trẻ có thể tự mặc quần áo khi được 24 tháng. Ngoài ra khi được 24 tháng, trẻ có thể sẽ tự cởi giày.
- Sử dụng nhà vệ sinh: hầu hết trẻ em chưa sẵn sàng về thể chất để bắt đầu tập đi vệ sinh cho đến khi chúng được ít nhất 18 đến 24 tháng tuổi.
Hai dấu hiệu chính cho một đứa trẻ sẵn sàng tập đi vệ sinh bao gồm: việc trẻ có thể tự mình kéo quần lên xuống và biết khi nào trẻ phải đi vệ sinh trước khi điều đó xảy ra.
- Chuẩn bị bữa sáng: trẻ từ 3 tuổi có thể tự lấy cho mình một bát ngũ cốc khi chúng đói và hầu hết trẻ có thể làm được khi chúng được 4 rưỡi. Nếu trẻ muốn làm điều này, hãy giúp việc đó trở lên dễ dàng bằng cách để các hộp đựng ngũ cốc và sữa cỡ trẻ em trong tủ bếp, tủ lạnh ngang tầm với của trẻ.
Khi thời gian trôi qua, trẻ sẽ ngày càng làm tốt hơn trong việc tự chăm sóc bản thân. Trước khi bạn biết điều đó, trẻ sẽ có thể buộc dây giày của mình và tự đi tắm, và sau đó chỉ là vấn đề thời gian cho đến khi trẻ có thể giặt giũ và nấu bữa tối, chưa kể đến việc tự lái xe đi xem phim.
4. Bạn cần làm gì để dạy trẻ tự lập?
Như mọi khi, khuyến khích là chìa khóa trong việc dạy trẻ tự lập. Bất cứ khi nào con bạn thử một kỹ năng mới, dù con có thành công hay không, hãy nói với con rằng bạn tự hào vì con đã nỗ lực và khuyến khích con thử lại.
Bạn không nên bước vào quá nhanh để giúp đỡ trẻ. Điều cần thiết là trẻ phải có đủ thời gian để tự mình làm chủ những việc này, theo tốc độ của riêng mình. Chính vì vậy đừng gây áp lực cho trẻ trước khi bé sẵn sàng.
Bé cần được linh hoạt. Nếu học cách rửa tay đồng nghĩa với việc phòng tắm có thể bừa bộn trong vài ngày. Hoặc nếu trẻ tự mặc quần áo có nghĩa là trẻ có thể dành cả tuần để chạy quanh nhà với một chiếc áo cổ lọ màu hồng cũ, một chiếc váy đỏ tươi, chiếc quần jean xanh và dép tông, hãy để trẻ thoải mái làm điều trẻ thích. Bởi trẻ càng luyện tập nhiều, trẻ sẽ càng giỏi.
Hãy đảm bảo bạn luôn theo dõi con bạn khi con bạn bắt đầu thử nghiệm tự làm mọi việc. Đặt ra giới hạn và giải thích chúng: Nói cho trẻ biết lý do tại sao trẻ không thể tự bật lò nướng hoặc tự cắt thịt cho mình là không an toàn. Trẻ có thể sẽ không hài lòng lắm về điều đó, nhưng cuối cùng trẻ sẽ đồng ý.
5. Trẻ không có tính tự lập, khi nào cần quan tâm
Trẻ em phát triển các kỹ năng khác nhau, con bạn có thể học một số kỹ năng nhanh hơn những trẻ khác, nhưng nếu con bạn không tỏ ra hứng thú với việc tự làm bất cứ điều gì cho bản thân vào thời điểm bé lên 2 tuổi, hãy nói với bác sĩ vào lần khám tiếp theo. Bạn cũng cần nhớ rằng trẻ sinh non có thể đạt được những mốc này và các mốc khác muộn hơn so với các trẻ cùng tuổi nhưng sinh đủ tháng.
Khi lớn hơn, trẻ em học cách làm nhiều việc hơn cho bản thân, từ cởi áo đến tự lấy bát ngũ cốc vào buổi sáng. Nhìn đứa con của bạn trở nên độc lập hơn có thể khiến bạn có cảm xúc buồn, vui lẫn lộn, nhưng đó là một phần quan trọng trong sự phát triển cá nhân và xã hội của mỗi đứa trẻ.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
Bài viết tham khảo nguồn: babycenter.com, healthychildren.org, parenting.firstcry.com
