Đau quặn bụng trên rốn xuất hiện do nhiều nguyên nhân khác nhau. Đây là một triệu chứng phổ biến có thể điều trị bằng các biện pháp chăm sóc tại nhà hoặc dùng thuốc. Tuy nhiên, trong một số trường hợp nghiêm trọng người bệnh nên đến bác sĩ ngay. Bài viết dưới đây sẽ giúp chúng ta hiểu rõ hơn về tình trạng này.
Bài viết này được viết dưới sự hướng dẫn chuyên môn của ThS. BSCK II Phan Thị Minh Hương, bác sĩ Nội tiêu hóa tại khoa Khám bệnh & Nội khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Đà Nẵng.
1. Nguyên nhân gây đau quặn bụng trên rốn
1.1. Khí đường ruột gây đau quặn bụng trên rốn
Khí đường ruột là loại khí tồn tại trong hệ tiêu hóa của con người. Loại khí này có thể thoát ra ngoài qua đường miệng khi ợ hơi hoặc qua đường hậu môn khi xì hơi.
Trong trường hợp bị nhiễm trùng, vi rút, tiêu chảy hoặc táo bón, người bệnh có thể trải qua cơn đau quặn bụng trên rốn dữ dội. Khí đường ruột có thể là nguyên nhân gây ra tình trạng trên nếu:
- Đau bụng xảy ra theo từng cơn.
- Bụng bị chướng lên do đau.
- Cảm giác có vật gì đó đang di chuyển bên trong dạ dày.
- Xuất hiện tình trạng ợ hơi hoặc xì hơi.
- Người bệnh gặp phải các triệu chứng tiêu chảy hoặc táo bón.
Đau quặn bụng trên do khí đường ruột thường không quá nghiêm trọng. Để giảm lượng khí trong ruột, người bệnh nên ăn chậm lại để tránh nuốt không khí. Hơn nữa, cũng cần hạn chế các loại thực phẩm có thể gây tăng khí như bông cải xanh.
Khí đường ruột thường tự biến mất sau vài giờ mà không cần can thiệp y tế. Tuy nhiên, nếu đi kèm với các triệu chứng như sốt, nôn mửa không kiểm soát được hoặc đau quặn bụng trên rốn dữ dội, người bệnh nên đi khám bác sĩ sớm.
Trắc nghiệm: Làm thế nào để bảo vệ lá gan khỏe mạnh?
Làm test trắc nghiệm kiểm tra hiểu biết về gan có thể giúp bạn nhận thức rõ vai trò quan trọng của gan, từ đó có các biện pháp bảo vệ gan để phòng ngừa bệnh tật.1.2. Khó tiêu
Khó tiêu gây ra cảm giác khó chịu hoặc đau ở phần trên của đường tiêu hóa, bao gồm dạ dày, thực quản hoặc tá tràng. Đôi khi, người bệnh cũng có thể cảm nhận được cơn đau bắt nguồn từ ngực. Tình trạng này thường xảy ra khi dạ dày chứa quá nhiều axit, hoặc sau khi ăn các loại thực phẩm có độ axit cao.
Trong những trường hợp ít gặp hơn, khó tiêu có thể do viêm loét dạ dày, trào ngược axit, hoặc thậm chí là ung thư dạ dày gây ra. Nếu tình trạng khó tiêu xảy ra liên tục, người bệnh có thể cảm thấy rất đau đớn hoặc sút cân không rõ nguyên nhân. Đây có thể là biểu hiện của các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng hơn.
Thuốc không kê đơn có thể mang đến hiệu quả trong việc kiểm soát chứng khó tiêu tạm thời. Tuy nhiên, người bệnh cần phải xác định các yếu tố gây khó tiêu như một số loại thực phẩm, từ đó thực hiện các thay đổi trong lối sống để cải thiện tình trạng này.
Những người mắc chứng khó tiêu thường xuyên hoặc nghiêm trọng cần tới cơ sở y tế để được khám và điều trị, kiểm soát các triệu chứng, hoặc xác định nguyên nhân của tình trạng khó tiêu kéo dài.
1.3. Viêm dạ dày
Viêm dạ dày là tình trạng niêm mạc dạ dày bị sưng và đau. Viêm dạ dày cấp tính diễn ra trong một khoảng thời gian ngắn và phát triển nhanh chóng, thường do nhiễm vi khuẩn, như vi khuẩn Helicobacter Pylori (HP). Các nguyên nhân gây viêm dạ dày mãn tính bao gồm:
- Bệnh Crohn.
- Bệnh tự miễn.
- Bệnh u hạt dị ứng (sarcoidosis).
- Virus ở những người có hệ thống miễn dịch yếu.
Thuốc kháng sinh thường được sử dụng để điều trị nhiễm trùng. Trong trường hợp viêm dạ dày mãn tính, việc chẩn đoán và điều trị nguyên nhân đóng một vai trò quan trọng để đạt được kết quả điều trị tốt.
Để giảm axit dạ dày, nhiều người có thể áp dụng chế độ ăn ít axit hoặc dùng thuốc. Các loại thuốc giảm đau có thể làm giảm triệu chứng viêm dạ dày, trong khi thuốc bảo vệ niêm mạc dạ dày có thể giúp ngăn ngừa các triệu chứng trở nên tồi tệ hơn.
1.4. Viêm dạ dày ruột
Viêm dạ dày ruột thường do một loại virus gây ra, có thể dẫn đến các triệu chứng như buồn nôn, nôn mửa, tiêu chảy, đau ở vùng thượng vị hoặc gần mỏ ác và có thể xuất hiện tình trạng mất nước.
Hầu hết các triệu chứng thường sẽ tự hết trong vài ngày. Để làm dịu các triệu chứng, người bệnh nên tránh ăn những bữa ăn nặng và nên uống nước lọc để giảm nôn.
Việc duy trì đủ nước là rất quan trọng đối với sức khỏe, do đó người bệnh nên cân nhắc uống các dung dịch phục hồi điện giải, như oresol, cho đến khi triệu chứng thuyên giảm. Trong một số trường hợp, nhất là với những người có hệ miễn dịch yếu, trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ hoặc những người mắc các bệnh nghiêm trọng khác như ung thư, bệnh nhân cần đến cơ sở y tế để truyền dịch, nhằm tránh tình trạng mất nước nghiêm trọng.
1.5. Viêm ruột thừa
Viêm ruột thừa xảy ra khi ruột thừa bị nhiễm trùng. Nếu không được xử lý kịp thời, ruột thừa có thể vỡ, dẫn đến các rủi ro nghiêm trọng đối với sức khỏe của người bệnh.
Ban đầu, một số người có thể cảm nhận được cơn đau âm ỉ quanh vùng rốn, sau đó cơn đau này có thể lan rộng lên phía trên rốn. Khi tình trạng nhiễm trùng trở nên nghiêm trọng hơn, cơn đau thường chuyển đến phía dưới bên phải của bụng.
Phương pháp điều trị chính cho viêm ruột thừa thường là phẫu thuật cắt bỏ ruột thừa.
1.6. Sỏi mật
Túi mật là cơ quan nhỏ nằm dưới gan và ở bên phải bụng. Chức năng chính của túi mật là lưu trữ mật được sản xuất bởi các tế bào gan, sau đó đưa mật vào ruột non và tá tràng để hỗ trợ tiêu hóa thức ăn. Các thành phần chính của mật bao gồm muối mật, bilirubin và cholesterol. Sỏi mật có thể hình thành do sự mất cân bằng của các thành phần này, dẫn đến việc tạo thành các hạt cứng như đá hoặc nhầy như bùn.
Sỏi mật gây tắc nghẽn túi mật có thể dẫn đến đau dữ dội ở phần trên bên phải của dạ dày, kèm theo triệu chứng nôn mửa, mệt mỏi và kiệt sức.
Nếu không được điều trị, sỏi mật có thể ảnh hưởng đến chức năng của gan và tuyến tụy, dẫn đến tình trạng vàng da, vàng mắt hoặc nhiễm trùng tuyến tụy nghiêm trọng.
Phương pháp điều trị sỏi mật thường gặp là phẫu thuật loại bỏ túi mật, cho phép người bệnh tiếp tục cuộc sống bình thường mà không cần túi mật. Bên cạnh đó, bác sĩ cũng có thể kê đơn thuốc để hòa tan sỏi mật.
Sau khi sỏi mật được điều trị, để giảm nguy cơ tái phát, bác sĩ có thể khuyến nghị người bệnh thay đổi lối sống, ví dụ như tập thể dục thường xuyên và áp dụng chế độ ăn ít chất béo.
1.7. Các vấn đề về gan hoặc tuyến tụy
Gan, tuyến tụy và túi mật là ba cơ quan đóng vai trò quan trọng trong quá trình tiêu hóa thức ăn và chúng đều nằm ở phía trên bên phải của dạ dày. Nếu sỏi mật không được điều trị, chúng có thể gây tắc nghẽn ống mật, dẫn đến đau ở gan hoặc tuyến tụy.
Bệnh gan như viêm gan hoặc viêm tụy có thể là nguyên nhân gây đau ở gan. Mặt khác, ung thư gan hoặc ung thư tụy cũng có thể là nguyên nhân nhưng những trường hợp này ít gặp hơn.
Các triệu chứng khác của các vấn đề về gan hoặc tuyến tụy bao gồm:
- Vàng da.
- Vàng mắt.
- Nước tiểu đậm.
- Buồn nôn, nôn.
- Cơn đau ngày càng trở nên tồi tệ hơn.
Phương pháp điều trị cho các vấn đề về gan hoặc tuyến tụy phụ thuộc vào nguyên nhân gây ra đau quặn bụng trên rốn. Người mắc viêm tụy có thể cần nhập viện để truyền dịch và được theo dõi chặt chẽ. Đối với bệnh gan, việc điều trị có thể bao gồm sử dụng thuốc và ghép gan (trong những trường hợp nặng).
Trong trường hợp ung thư gan hoặc tuyến tụy, điều trị có thể bao gồm hóa trị, xạ trị hoặc phẫu thuật. Dù nguyên nhân gây đau ở gan hoặc tuyến tụy là gì, việc chẩn đoán sớm luôn đóng vai trò quan trọng nhằm nâng cao khả năng điều trị thành công và cứu sống người bệnh.
1.8. Tắc ruột
Tắc ruột là một hội chứng xảy ra khi sự lưu thông hơi và dịch tiêu hóa trong lòng ruột bị ngừng lại, gây ra đau bụng dữ dội, táo bón, và khó khăn trong tiêu hóa và hấp thụ thức ăn.
Ngoài cảm giác đau quặn bụng trên rốn, gần vùng ức, các triệu chứng khác của tắc ruột bao gồm:
- Cảm giác cực kỳ đầy bụng.
- Đau bụng.
- Giảm vị giác.
- Buồn nôn, nôn mửa.
- Táo bón hoặc tiêu chảy.
- Đau bụng co thắt dữ dội.
- Sưng phù bụng.
Các triệu chứng của tắc ruột có thể thay đổi tùy theo vị trí bị tắc. Ví dụ, nôn mửa thường là dấu hiệu sớm của tắc ruột non, trong khi đó triệu chứng này xuất hiện muộn hơn khi tắc nghẽn xảy ra ở ruột già. Tắc ruột một phần có thể gây ra tiêu chảy, trong khi tắc ruột hoàn toàn có thể dẫn đến táo bón. Ngoài ra, tắc ruột cũng có thể gây sốt cao nếu một phần thành ruột bị thủng.
Tắc ruột là một trường hợp cần xử lý khẩn cấp do nguy cơ ruột bị thủng hoặc nhiễm trùng nghiêm trọng. Thuốc giảm đau, chất lỏng và các loại thuốc khác thường được chỉ định, nhưng trong một số trường hợp, bác sĩ có thể cần phải tiến hành phẫu thuật để loại bỏ nguyên nhân gây tắc.
2. Đau quặn bụng trên rốn có nguy hiểm không?
Đối với các trường hợp đau quặn bụng trên rốn thông thường do khó tiêu gây ra, bệnh nhân có thể cải thiện bằng cách biện pháp chữa trị tại nhà hoặc sử dụng thuốc.
Tuy nhiên, cơn đau cũng có thể là triệu chứng của các bệnh lý nghiêm trọng như viêm tụy cấp, viêm gan cấp, loét dạ dày,... Nếu triệu chứng kéo dài, người bệnh cần đến bệnh viện để được bác sĩ khám và điều trị sớm.
3. Cách giảm đau quặn bụng trên rốn
Khi xuất hiện triệu chứng đau quặn bụng trên rốn bệnh nhân có thể thực hiện những phương pháp sau để làm dịu cơn đau hiệu quả:
- Một cách phổ biến thường được áp dụng là dùng khăn ấm hoặc chai thủy tinh chứa nước ấm đặt lên vùng đang đau.
- Uống nước ấm hoặc trà gừng mật ong để giảm đau hiệu quả. Lưu ý hạn chế sử dụng nước lạnh khi bị đau quặn bụng trên rốn.
- Uống nước được nấu từ vỏ quýt, gừng tươi và gạo, đây là bài thuốc dân gian thường được sử dụng để giảm đau quặn bụng trên rốn.
- Bổ sung nhiều trái cây và rau xanh, hạn chế các thực phẩm ảnh hưởng đến dạ dày và tránh các thói quen sinh hoạt gây tác động xấu đến dạ dày.
- Khi bị đau, bệnh nhân nên nghỉ ngơi nhiều, không làm việc quá sức và hạn chế vận động mạnh khiến cơn đau trầm trọng hơn.
4. Đau bụng trên rốn, gần ức khi nào cần đi gặp bác sĩ?
Trong hầu hết trường hợp, người bệnh chỉ cần theo dõi xem cơn đau quặn bụng trên rốn, gần ức có giảm bớt hay không. Nếu cơn đau kéo dài hoặc ngày càng trở nên nghiêm trọng, bệnh nhân cần đi khám bác sĩ.
Người bệnh cần đi khám ngay trong vòng 24 giờ nếu xuất hiện các tình trạng sau:
- Nôn kéo dài hơn 12 giờ.
- Sốt kèm theo đau bụng.
- Đau bụng xuất hiện sau một chấn thương, ví dụ như bị đánh vào bụng.
- Cảm thấy đau bụng sau khi bắt đầu sử dụng một loại thuốc mới.
- Đau quặn bụng trên xảy ra ở người có hệ miễn dịch yếu, ví dụ như những người mắc HIV, đang trong quá trình hóa trị hoặc đang dùng thuốc ức chế miễn dịch.
Cần cấp cứu khẩn cấp nếu người bệnh xuất hiện các triệu chứng sau:
- Đau dữ dội ở bụng trên bên phải.
- Đau dạ dày quá mức, khiến người bệnh không thể chịu đựng.
- Đau dạ dày kèm theo phân trắng hoặc nhợt nhạt.
- Đau bụng dữ dội ở phụ nữ mang thai.
- Dấu hiệu mất nước nghiêm trọng như không đi tiểu, môi nứt nẻ, da rất khô, chóng mặt hoặc mắt trũng.
- Trẻ sơ sinh bị nôn kéo dài hoặc sốt cao.
Mặc dù đau bụng có thể không nguy hiểm và bắt nguồn từ nguyên nhân ăn uống, nhưng trong một số trường hợp, đau quặn bụng trên rốn, gần ức lại có thể là dấu hiệu của các bệnh lý nghiêm trọng như viêm dạ dày, viêm ruột thừa hay sỏi mật. Do đó, khi cảm thấy đau quặn bụng trên mà không rõ nguyên nhân, mọi người nên đến bệnh viện để được chẩn đoán chính xác.
Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec là địa chỉ uy tín trong việc thăm khám, chẩn đoán và điều trị các bệnh liên quan đến tiêu hóa. Khách hàng có nhu cầu thăm khám, tư vấn và điều trị có thể liên hệ với Hệ thống Y tế Vinmec trên toàn quốc.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
