Ăn dặm tự chỉ huy là gì?

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Bác sĩ chuyên khoa II Lê Thanh Cẩm - Bác sĩ Nhi khoa - Khoa Nhi - Sơ sinh - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Đà Nẵng

Trong các phương pháp ăn dặm dành cho trẻ, có ba phương pháp được sử dụng phổ biến là ăn dặm truyền thống (đút bằng muỗng), ăn dặm kiểu Nhật và ăn dặm tự chỉ huy. Mỗi phương pháp sẽ có những ưu điểm, nhược điểm riêng. Ở bài viết này, chúng tôi sẽ chia sẻ với đọc giả những kiến thức cơ bản về phương pháp ăn dặm tự chỉ huy hay còn gọi là ăn dặm kiểu BLW.

1. Ăn dặm tự chỉ huy là gì?

Ăn dặm tự chỉ huy (Baby led weaning) hay còn gọi là ăn dặm kiểu BLW, là phương pháp ăn dặm cho phép bé tự quyết định món ăn và cách ăn. Ở phương pháp này, trẻ được tự ý quyết định những món mà trẻ sẽ ăn trước hay ăn sau, thích ăn hoặc không thích ăn, trẻ ăn bốc, hay tự tay cầm thức ăn đưa vào miệng theo cách mà trẻ muốn...Điều này đòi hỏi các bố mẹ phải tôn trọng quyết định và sở thích ăn uống của trẻ để trẻ có thể tự do thể hiện và khám phá cũng như làm quen với việc ăn uống một cách tự nhiên nhất.

Khi ăn dặm tự chỉ huy, bố mẹ nên ăn cùng bé ở cùng bàn, cùng thời điểm và cùng món ăn với bé vì điều này sẽ giúp kích thích mong muốn khám phá, tự thưởng thức thức ăn của bé ngay từ những lần ăn dặm đầu tiên.

2. Lợi ích của ăn dặm tự chỉ huy

Việc để bé tự quyết định món ăn và cách ăn theo phương pháp ăn dặm kiểu BLW sẽ giúp bé phát triển kỹ năng một cách tự nhiên, trẻ có thể khám phá thế giới đồ ăn theo chính nhịp độ riêng của mình. Đồng thời cũng tạo thuận lợi, dễ dàng hơn cho các mẹ trong quá trình cho bé ăn và chọn món cho bé.

Với việc tự do trong cách ăn, bé có thể được học và tận hưởng thức ăn theo nhiều cách khác nhau, tạo cảm hứng cho trẻ khi ăn, giúp trẻ khám phá được các đặc tính mùi vị màu sắc khác nhau của thức ăn, tăng khả năng nhận biết thức ăn. Ngoài ra, ăn dặm tự chỉ huy còn có nhiều ưu điểm khác như:

• Giúp trẻ rèn luyện được sự khéo léo trong cách tiếp cận và xử lý thức ăn, tăng khả năng nhận biết, phân biệt thức ăn qua vị giác, khứu giác và thị giác.
• Giúp trẻ có thể hình dung, hiểu thế giới chỉ thông qua việc chơi với thức ăn.
• Tham gia các bữa ăn cùng với gia đình sẽ giúp tạo sự gần gũi và thân thiết giữa bé với các thành viên trong gia đình. Mặt khác, trẻ hay có đặc tính bắt chước hành vi và thói quen của người lớn. Do vậy, trong các bữa ăn, các hành vi ứng xử, cách xử lý hay giao tiếp của mọi người trong gia đình đều có thể ảnh hưởng đến bé. Một bữa ăn lành mạnh và đúng nghĩa sẽ giúp trẻ học hỏi được nhiều điều.
• Cho trẻ tự ăn cũng là một cách để trẻ có thể tự rèn luyện sự khéo léo trong việc phối hợp các hành động của tay, miệng mắt trong việc thực hiện thao tác lấy vào đưa thức ăn vào miệng.

3. Những nguyên tắc khi thực hiện cho trẻ ăn dặm tự chỉ huy

Để cho trẻ ăn dặm kiểu BLW đúng cách bạn cần có những nguyên tắc sau:

Về thức ăn:

• Các món ăn được chọn phù hợp với sở thích của trẻ nhưng vẫn phải đảm bảo đủ dinh dưỡng.
• Chọn những thức ăn theo độ tuổi của trẻ để đảm bảo cơ thể bé có thể hấp thụ được các chất dinh dưỡng.
• Có thể thay đổi kích thước, hình dạng của thức ăn để cho trẻ dễ ăn hơn như cắt sợi hay cắt hình que ngắn...
• Tránh cho trẻ ăn dặm nhiều muối, nhiều đường, mật ong, đồ ăn sẵn, thức ăn nhanh, trứng lòng đào hay các loại hạt ngũ cốc... do hệ tiêu hóa của bé còn yếu, chưa hoàn thiện hết các chứng năng nên sẽ khó khăn trong việc hấp thu và đào thải các chất này.

Về cách ăn:

• Tư thế: có thể cho trẻ ngồi ăn trên đùi bố mẹ nhưng tốt nhất nên cho trẻ ngồi trên ghế tập ăn. Luyện cho bé quen tư thế ngồi thẳng lưng ngay từ những buổi đầu, mặt quay về phía bàn ăn.
• Hãy đảm bảo chắc chắn rằng bạn chỉ là người cung cấp thức ăn cho bé chứ không phải là người cho trẻ ăn. Hãy để trẻ làm quen và tự lập với việc ăn uống.
• Chọn thời điểm cho trẻ ăn phù hợp, lúc trẻ tỉnh táo, không mệt mỏi, không buồn ngủ, không quấy khóc.
• Không hối thúc trẻ khi ăn, không nói hay có những cử chỉ khiến bé bị rối trí khi xử lý thức ăn.
• Không cố đút, ép trẻ ăn những món mà trẻ không thích, ăn nhiều hơn so với lượng thức ăn mình mong muốn.

4. Một số vấn đề có thể gặp phải khi cho trẻ ăn dặm tự chỉ huy

Trong phương pháp ăn dặm BLW, trẻ được tôn trọng về khẩu vị và cách ăn do vậy trẻ thường chỉ ăn những món mà trẻ thích, điều này có thể dẫn nguy cơ bị thiếu một số chất dinh dưỡng trong khẩu phần ăn của trẻ như sắt... Mặt khác, trẻ có thể được tự do ăn theo cách mà trẻ muốn nên có thể sẽ bị nghẹn hoặc sặc thức ăn.

Có một nghiên cứu quan sát đã chỉ ra rằng chỉ số BMI của những trẻ ăn dặm BLW thấp hơn hẳn so với những trẻ được đút ăn. Bởi vậy, khi quyết định cho trẻ ăn dặm tự chỉ huy, các mẹ hay cân nhắc thật kỹ về các món ăn cung cấp cho trẻ cũng như cách giáo dục, dạy trẻ về thói quen ăn uống.

Ăn dặm là một trong những điều cần thiết có vai trò quan trọng trong sự phát triển về thể chất và cả trí tuệ. Hãy lắng nghe ý kiến từ các chuyên gia, cẩn thận trong việc chọn lựa chế độ ăn dặm phù hợp cho trẻ để đảm bảo cho sức khoẻ và sự phát triển của trẻ được hoàn thiện.

Giai đoạn trẻ ăn dặm là giai đoạn vô cùng quan trọng giúp trẻ tăng trưởng toàn diện. Trẻ ăn không đúng cách có nguy cơ thiếu các vi khoáng chất gây ra tình trạng biếng ăn, chậm lớn, kém hấp thu,... Nếu nhận thấy các dấu hiệu kể trên, cha mẹ nên bổ sung cho trẻ các sản phẩm hỗ trợ có chứa lysine, các vi khoáng chất và vitamin thiết yếu như kẽm, crom, selen, vitamin nhóm B giúp đáp ứng đầy đủ nhu cầu về dưỡng chất ở trẻ. Đồng thời các vitamin thiết yếu này còn hỗ trợ tiêu hóa, tăng cường khả năng hấp thu dưỡng chất, giúp cải thiện tình trạng biếng ăn, giúp trẻ ăn ngon miệng.

Cha mẹ có thể tìm hiểu thêm:

Các dấu hiệu bé thiếu kẽm

Thiếu vi chất dinh dưỡng và tình trạng không tăng cân ở trẻ

Hãy thường xuyên truy cập website Vinmec.com và cập nhật những thông tin hữu ích để chăm sóc cho bé và cả gia đình nhé.