Bài viết được viết bởi Th.S, BS. Tôn Nữ Trà My, Khoa Chẩn đoán hình ảnh, Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Central Park
Chụp X-quang tuyến vũ là một kỹ thuật không xâm lấn, được sử dụng rất phổ biến trong chẩn đoán bệnh lý tuyến vú. Chụp X-quang tuyến vú có thuốc cản quang giúp hiển thị hình ảnh rõ ràng hơn, hỗ trợ bác sĩ chẩn đoán bệnh chính xác. Vậy kỹ thuật này được chỉ định trong trường hợp nào, ưu điểm và hạn chế ra sao?
Chụp ống tuyến vú là phương pháp chụp nhũ ảnh có tiêm chất cản quang để hiện hình ảnh các ống tuyến vú. Kỹ thuật này được sử dụng chủ yếu trong trường hợp bệnh nhân nữ có chảy dịch hoặc chảy máu từ núm vú một cách rõ ràng nhưng có kết quả nhũ ảnh (X quang tuyến vú không tiêm chất cản quang) bình thường. Điều quan trọng là trước khi thực hiện kỹ thuật này, bệnh nhân không nên bóp núm vú vì lượng nhỏ chất lỏng trong ống tuyến vú có thể giúp chẩn đoán bệnh lý tuyến vú.
Hãy thông báo với bác sĩ của bạn các vấn đề về vú bạn đang gặp phải, các phẫu thuật trước đó, tình trạng sử dụng hormone (nếu có) và cả khả năng bạn có đang mang thai không. Để đồ trang sức ở nhà. Bạn sẽ được yêu cầu mặc áo choàng bệnh viện khi thực hiện kỹ thuật này. Không sử dụng chất khử mùi, bột hoặc kem dưỡng da dưới cánh tay hoặc trên ngực của bạn vì những thứ này có thể tạo ảnh và gây chẩn đoán không chính xác.
1. Chụp ống tuyến vú (galactography hoặc ductography) là gì?
Chụp ống tuyến vú là kỹ thuật sử dụng hệ thống X-quang liều thấp kết hợp với tiêm chất cản quang qua ống tuyến vú ở vùng núm vú để khảo sát các ống tuyến vú. Trong đó, cần hiểu rằng:
- X-quang vú là một kỹ thuật không xâm lấn, sử dụng tia X để khảo sát hình ảnh vú, giúp các bác sĩ chẩn đoán các bệnh lý tuyến vú. Đây là kỹ thuật y tế lâu đời nhất và được sử dụng thường xuyên nhất.
- Vú bao gồm chủ yếu ba cấu trúc chính: mô mỡ, các tiểu thùy (tạo ra sữa) và các ống dẫn sữa (mang sữa từ các thùy đến núm vú). Chụp X-quang vú đơn thuần, không sử dụng chất tương phản hay còn gọi là nhũ ảnh; siêu âm và chụp cộng hưởng từ (MRI) vú là những phương pháp chính khảo sát hình ảnh vú. Tuy nhiên, để đánh giá rõ các ống dẫn sữa thì cần sử dụng kỹ thuật X-quang vú kết hợp với tiêm chất cản quang vào các ống dẫn sữa vùng núm vú.
2. Kỹ thuật này được sử dụng trong trường hợp nào?
Chụp ống tuyến vú (galactography hoặc ductography) được sử dụng phổ biến nhất trong trường hợp bệnh nhân nữ có chảy dịch hoặc chảy máu từ núm vú rõ ràng mà không tìm ra bệnh lý nào bằng phương pháp chụp X-quang vú đơn thuần, không sử dụng chất tương phản).
Không chụp ống tuyến vú trong các trường hợp sau:
- Chảy dịch núm vú có màu trắng đục, xanh lam, xanh lục hoặc xám thường không phải là nguyên nhân đáng lo ngại.
- Chảy dịch từ cả hai vú ở những người phụ nữ chưa có con có thể chỉ là tác dụng phụ của thuốc hoặc có thể liên quan đến vấn đề tuyến yên nằm trong não không cần chụp ống tuyến vú.
3. Cần chuẩn bị gì trước khi chụp ống tuyến vú
- Yêu cầu duy nhất là không được bóp núm vú trước khi thực hiện kỹ thuật, vì trong một số trường hợp, lượng dịch nhỏ trong ống dẫn sữa có thể xác định nguyên nhân gây bệnh.
- Bạn nên thông báo cho bác sĩ của bạn về bất kỳ loại thuốc đang được sử dụng, về bất kì tiền sử dị ứng nào (nếu có), đặc biệt là tiền sử dị ứng với chất cản quang. Ngoài ra, cần thông báo cho bác sĩ của bạn về các bệnh lý bạn đã và đang có.
- Luôn luôn thông báo cho bác sĩ hoặc kỹ thuật viên x-quang về tình trạng liệu bạn có đang mang thai không.
- Không dùng chất khử mùi, bột hoặc kem dưỡng da dưới cánh tay và vùng trên ngực của bạn vào ngày thực hiện kỹ thuật này. Đơn giản vì các chất này có thể tạo ảnh ảnh hưởng đến chất lượng chẩn đoán.
- Ngoài ra, trước khi kiểm tra, bạn nên để tất cả đồ trang sức ở nhà. Bạn cần thay áo choàng bệnh viện khi thực hiện kỹ thuật này.
4. Kỹ thuật chụp ống tuyến vú phát hiện bất thường như thế nào?
Tia X là một dạng bức xạ như ánh sáng hoặc sóng vô tuyến. Tia X đi qua hầu hết các vật thể, bao gồm cả cơ thể chúng ta. Khi tập trung vào vú, tia X giúp ghi lại hình ảnh vú trên phim từ đó giúp chẩn đoán các bệnh lý về vú.
Chất cản quang được tiêm vào ống dẫn sữa vùng núm nhằm hiện hình các ống dẫn sữa trên phim chụp quang tuyến vú. Trên phim, chất cản quang trong các ống dẫn sữa có màu trắng. Nếu có hình ảnh khuyết trong lòng ống dẫn sữa (tương ứng với vùng màu đen), điều đó có nghĩa là có tổn thương choán chỗ trong ống dẫn sữa.
Các tổn thương này có thể là bướu lành hoặc bướu ác tính. Với kỹ thuật chụp ống tuyến vú không những tìm thấy bất thường trong ống dẫn sữa mà còn định vị bất thường, hướng dẫn cho bác sĩ phẫu thuật. Trong một số trường hợp, không có tổn thương choán chỗ, mà chỉ có hình ảnh giãn các ống dẫn sữa, đây có thể là một dấu hiệu của bệnh lý thay đổi sợi bọc vú, đây là bệnh lý có thể gây chảy máu, nhưng nói chung không đáng lo ngại.
5. Kỹ thuật này được thực hiện như thế nào?
Việc kiểm tra này thường được thực hiện ngoại trú.
Bệnh nhân ở tư thế ngồi, bộc lộ hai vú. Núm vú được làm sạch, sau đó bóp nhẹ núm vú để xác định vị trí ống tuyến vú giãn nghi ngờ, đặt một ống nhỏ vào ống tuyến vú giãn, từ từ tiêm chất cản quang vào vị trí đó. Sau đó tiến hành chụp X-quang để ghi hình ống tuyến vú. Trong một số trường hợp, cần sử dụng chiếc khăn ấm đặt trên vú để giúp ống dẫn sữa trở nên giãn rõ rệt hơn, cho phép tiếp cận dễ dàng hơn với ống dẫn sữa.
Trong suốt quá trình thực hiện kỹ thuật, bạn cần giữ yên khi chụp X-quang để tránh hình ảnh mờ do chuyển động.
Thủ tục thường mất từ 30 phút đến một giờ.
6. Những gì tôi sẽ trải qua trong và sau khi chụp ống tuyến vú?
Sự giãn nở của ống dẫn sữa do bơm thuốc cản quang đôi khi khiến bạn không thoải mái; tuy nhiên thường bạn sẽ không cảm thấy đau.
7. Lợi ích và rủi ro của chụp ống tuyến vú là gì?
7.1 Những lợi ích
- Chụp ống tuyến vú có thể tìm thấy các u lành hoặc ác tính, từ đó giúp chẩn đoán và điều trị sớm, kịp thời.
- Kỹ thuật này giúp xác định vị trí của u bướu, hướng dẫn cho bác sĩ phẫu thuật.
- X-quang với liều thấp thường không có tác dụng phụ trong kỹ thuật này.
7.2 Rủi ro
- Luôn có một nguy cơ nhỏ gây ra ung thư do tiếp xúc quá nhiều với bức xạ tia X. Tuy nhiên, trong kỹ thuật này, lợi ích có được cho chẩn đoán và điều trị sớm lớn hơn nhiều so với rủi ro.
- Có thể làm tổn thương ống dẫn sữa trong quá trình đặt ống thông hoặc trong khi tiêm chất cản quang. Điều này không nguy hiểm vì hầu hết các tổn thương sẽ tự lành sau một thời gian ngắn.
- Có khả năng nhiễm trùng vú, hoặc viêm vú, nhưng không phổ biến.
8. Những hạn chế của chụp ống tuyến vú là gì?
Nếu không có chảy dịch núm vú tại thời điểm chụp ống tuyến vú, ống dẫn sữa sẽ không thể xác định được vị trí và không thể thực hiện kỹ thuật này.
Ngoài ra, một số ống dẫn giãn khá nhỏ, không thể đặt ống để bơm chất cản quang được.
Tại Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec hiện có Gói Tầm soát ung thư vú, giúp khách hàng tầm soát và phát hiện sớm ung thư vú ngay cả khi chưa có triệu chứng. Khi đăng ký Gói tầm soát ung thư vú, khách hàng sẽ được:
- Khám, tư vấn với bác sĩ chuyên khoa ung bướu.
- Tầm soát ung thư vú bằng siêu âm tuyến vú 2 bên và chụp Xquang tuyến vú.
Chính thức đi vào hoạt động từ ngày 7/1/2012, Vinmec đã và đang trở thành một địa chỉ uy tín trong sàng lọc ung thư vú với:
- Đội ngũ bác sĩ chuyên môn cao, giàu kinh nghiệm.
- Hợp tác chuyên môn toàn diện với các bệnh viện trong nước, quốc tế: Singapore, Nhật, Mỹ,..
- Điều trị, chăm sóc người bệnh toàn diện, phối hợp đa chuyên khoa theo hướng cá thể hóa từng người bệnh.
- Có đầy đủ các phương tiện chuyên môn để chẩn đoán xác định bệnh và xếp giai đoạn trước điều trị: Nội soi, CT scan, PET-CT scan, MRI, chẩn đoán mô bệnh học, xét nghiệm gen - tế bào,...
- Có đầy đủ các phương pháp điều trị chủ đạo bệnh ung thư: phẫu thuật, trị xạ, hóa chất, ghép Tế bào gốc...
Để đăng ký khám và điều trị tại Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec, Quý Khách có thể liên hệ Hệ thống Y tế Vinmec trên toàn quốc, hoặc đăng ký khám trực tuyến TẠI ĐÂY.
Nguồn tham khảo: Radiation Therapy for Breast Cancer, radiologyinfo.org
