Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Bác sĩ chuyên khoa I Trần Công Trình - Bác sĩ Chẩn đoán hình ảnh - Khoa Chẩn đoán hình ảnh - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Central Park.
Bệnh động mạch chi dưới là bệnh thường gặp ở người cao tuổi, do xơ vữa động mạch gây ra. Để chẩn đoán bệnh, thông thường các bác sĩ sẽ chỉ định chụp động mạch chi dưới số hóa xóa nền. Đây là kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh hiện đại cho phép thấy rõ động mạch chi dưới.
1. Tổng quan về bệnh động mạch chi dưới
Bệnh động mạch chi dưới là tình trạng bên trong lòng động mạch bao gồm động mạch chủ và động mạch chi dưới bị hẹp, làm giảm tưới máu đến các cơ và bộ phận liên quan ở dưới như. Tình trạng này kéo dài sẽ gây đau khi gắng sức, càng để lâu, người bệnh sẽ đau ngay cả khi đang nghỉ ngơi. Nếu không được chẩn đoán và điều trị sớm, tình trạng thiếu máu cục bộ có thể gây hoại tử.
2. Những ai có nguy cơ mắc bệnh động mạch chi dưới
Xơ vữa động mạch được cho là nguyên nhân chính gây bệnh. Ngoài ra, một số đối tượng sau cũng có nguy cơ mắc bệnh động mạch chi dưới:
- Người lớn tuổi (trên 70 tuổi).
- Người mắc bệnh đái tháo đường, cao huyết áp, rối loạn mỡ máu.
- Thường xuyên hút thuốc lá.
- Cảm thấy đau chi dưới khi gắng sức hoặc khi nghỉ ngơi.
- Có bất thường ở động mạch chi dưới khi thăm khám lâm sàng.
- Mắc các bệnh liên quan đến xơ vữa động mạch: động mạch cảnh, động mạch vành, hoặc động mạch thận.
3. Chụp động mạch chi dưới số hóa xóa nền là gì?
Chụp động mạch chi dưới bằng máy số hóa xóa nền (hay còn gọi là chụp DSA), có sử dụng thuốc cản quang bằng iod là chỉ định bắt buộc đối với bệnh nhân có bất thường và bị tổn thương ở động mạch chi dưới nói riêng, vùng động mạch chậu nói chung, khi đã phát hiện tổn thương qua siêu âm Doppler. Cụ thể, kỹ thuật chụp số hóa xóa nền được chỉ định đối với các trường hợp sau:
- Dị dạng mạch máu chi dưới
- Nghi ngờ chấn thương gây tổn thương mạch máu chi dưới
- Đánh giá tình trạng tưới máu của khối u ở chi dưới.
- Chuẩn bị cho phẫu thuật ghép chi hoặc can thiệp điện quang.
4. Các bước chụp động mạch chi dưới số hóa xóa nền
Chụp động mạch chi dưới số hóa xóa nền bao gồm các bước và kỹ thuật như sau:
- Bước 1: Vô cảm bệnh nhân bằng cách đặt người bệnh nằm ngửa trên bàn chụp, thiết đặt đường truyền tĩnh mạch, gây tê tại chỗ. Với trường hợp bệnh nhân bị kích thích, không có khả năng hợp tác, hoặc sợ hãi có thể tiêm thuốc tiền mê.
- Bước 2: Sát khuẩn, gây tê và lựa chọn kỹ thuật để đưa ống thông vào. Thông thường, kỹ thuật được sử dụng là chọc kim trực tiếp vào động mạch đùi chung ở chi bị tổn thương. Sau đó dùng kỹ thuật Seldinger để đưa ống thông vào theo chiều xuôi dòng (chiều từ động mạch đùi xuống chân) hoặc ngược dòng (từ động mạch đùi đối diện rồi luồn ống thông qua chi đối diện cần chụp). Trường hợp không thể thực hiện từ động mạch đùi, có thể thay bằng các động mạch khác như nách, cánh tay, ...
- Bước 3: Sau khi đặt ống thông, bơm thuốc vào và tiến hành chụp động mạch chi dưới. Tùy vào cách thức chụp (chụp đuổi hoặc chụp từng đoạn chi riêng biệt) và đoạn cần chụp sẽ tiêm thuốc với thể tích và tốc độ tiêm phù hợp.
- Bước 4: Khi đã chụp đạt yêu cầu, rút ống thông và ống vào lòng mạch ra. Cầm máu cho bệnh nhân bằng cách đè ép trực tiếp bằng tay lên vị trí đã chọc kim trong 15 phút, sau đó dùng dụng cụ đóng lòng động mạch hoặc băng ép trong 6 giờ.
5. Kết quả chụp động mạch chi dưới
Kết quả chụp động mạch chi dưới bằng máy số hóa xóa nền phải hiển thị rõ đầy đủ cấu trúc của động mạch chi dưới. Bác sĩ dựa vào kết quả sẽ đánh giá tổn thương nếu có và từ đó đưa ra phương pháp điều trị phù hợp.
- Vị trí bị tổn thương gần hoặc xa.
- Tổn thương khu trú hay lan tỏa.
- Tuần hoàn bàng hệ thay thế phát triển.
- Đặc điểm động mạch phía dưới.
6. Xử trí tai biến trong và sau quá trình chụp động mạch chi dưới
Trong và sau khi chụp động mạch chi dưới có thể xảy ra một số tai biến cần lưu ý, cách thức xử trí như sau:
- Đứt hoặc gãy dây dẫn, ống thông trong lòng mạch: Phẫu thuật hoặc can thiệp nội mạch để lấy đoạn bị đứt, gãy bằng dụng dụng cụ chuyên biệt.
- Tắc động mạch do huyết khối hoặc bong mảng xơ vữa trong lòng động mạch: Bác sĩ chuyên khoa khám để xử trí kịp thời bằng cách can thiệp lấy huyết khối hoặc bơm thuốc tiêu sợi huyết.
- Chảy máu do rách động mạch: Tại vị trí chọc kim, rách hoặc bóc tách động mạch có thể gây chảy máu. Để cầm máu cần ngưng thủ thuật, dùng tay đè ép trực tiếp, băng lại để theo dõi, chọc đường phía đối diện. Nếu sau khi chụp mạch chi dưới vẫn có chảy máu chỗ ống thông hoặc máu tụ, cần băng ép và yêu cầu người bệnh nằm bất động cho đến khi máu ngừng chảy.
- Phình động tĩnh mạch: Can thiệp nội mạch hoặc ngoại khoa để xử trí.
- Nhiễm trùng: Điều trị bằng kháng sinh.
Chụp động mạch chi dưới bằng máy số hóa xóa nền là kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh cho phép đánh giá những tổn thương ở vùng động mạch chi dưới vì có thể cho thấy rõ cấu trúc của vùng.
Chụp số hóa xóa nền động mạch chi dưới là kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh đòi hỏi cần có trình độ kinh nghiệm cao của bác sĩ thực hiện cùng với sự phối hợp hoàn hảo của bệnh nhân. Để đạt hiệu quả chẩn đoán cao thì bệnh nhân cần chọn các địa chỉ uy tín có máy chụp số hóa xóa nền và có trang thiết bị y tế hiện đại, đạt chuẩn để từ đó có hướng điều trị bệnh kịp thời.
Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec là bệnh viện có hội tụ đầy đủ các bác sĩ đa khoa và chuyên khoa thực hiện, thăm khám, phẫu thuật, chẩn đoán hình ảnh và điều trị bệnh. Đặc biệt, tại Vinmec có thực hiện kỹ thuật chụp số hóa xóa nền để chẩn đoán hình ảnh, từ đó đưa ra phương án điều trị nhiều bệnh lý khác nhau và đem lại kết quả điều trị tối ưu cho quý khách hàng.
Trước khi nhận công tác tại Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Central Park, vị trí Bác sĩ khoa Chẩn đoán hình ảnh từ tháng 09/2017, Bác sĩ Trần Công Trình từng làm việc tại Bệnh viện Nhân Dân Gia Định từ năm 2007-2017. Trong vai trò của mình, Bác sĩ Trần Công Trình đã tham gia hướng dẫn giảng dạy các sinh viên, Bác sĩ nội trú, chuyên khoa và các bác sĩ mới vào khoa
Để thăm khám và điều trị tại Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec, Quý khách vui lòng đến trực tiếp Hệ thống Y tế Vinmec hoặc đăng ký khám trực tuyến TẠI ĐÂY.
