Xét nghiệm viêm gan C là bước quan trọng để chẩn đoán bệnh và kiểm tra tình trạng tổn thương gan. Viêm gan C thường tiến triển từ cấp tính sang mãn tính mà không có triệu chứng rõ ràng. Ngoài ra, bệnh có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng như xơ gan, suy gan và ung thư gan nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời.
Bài viết này được viết dưới sự hướng dẫn chuyên môn của Thạc sĩ, Bác sĩ Nguyễn Thị Nhật - Bác sĩ Chuyên khoa truyền nhiễm - Khoa Khám bệnh & Nội khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Hải Phòng.
1. Viêm gan C lây lan như thế nào?
1.1. Các hoạt động làm tăng nguy cơ lây nhiễm ở mức độ cao
- Tiếp xúc với bơm kim tiêm: Tất cả các bộ phận của bơm kim tiêm, từ ống tiêm đến kim, có thể nhiễm một lượng máu nhỏ chứa virus viêm gan C. Các ống dùng để hút hoặc hít thuốc cũng có nguy cơ dính máu từ các vết thương trong miệng, mũi hoặc từ chảy máu cam. Sau khi sử dụng, chúng ta nên vứt bỏ bơm kim tiêm đúng chỗ để bảo vệ an toàn, tránh lây nhiễm người khác. Những người có nguy cơ cao nhiễm bệnh nên đi khám và làm xét nghiệm viêm gan C để xác định tình trạng nhiễm bệnh.
- Tiếp xúc với dụng cụ xăm trổ: Các dụng cụ như kéo, kim châm và các thiết bị tiếp xúc trực tiếp với da khác có thể trở thành nguồn lây nhiễm máu bị ô nhiễm.
- Truyền máu: Tình trạng này xảy ra các quốc gia không thực hiện sàng lọc máu để phát hiện viêm gan C trong quá trình hiến máu.
- Thiết bị y tế không đảm bảo: Các dụng cụ y tế không được khử trùng đúng cách giữa các lần sử dụng có thể là nguyên nhân lây lan virus.
- Tiếp xúc với máu người nhiễm bệnh: Sử dụng chung công cụ hoặc trao đổi máu có thể làm lây nhiễm viêm gan C.
1.2. Các hoạt động làm tăng nguy cơ lây nhiễm ở mức độ trung bình
- Dùng chung dụng cụ cá nhân: Các vật dụng như dao cạo râu, bàn chải đánh răng và dụng cụ cắt móng tay có nguy cơ dính máu. Để phòng tránh nguy cơ lây nhiễm, nên che kín các vết thương hở, vết loét với băng gạc. Đồng thời, mọi người nên thận trọng khi vứt bỏ băng vệ sinh, khăn giấy và các vật dụng khác đã dùng có dính máu.
- Quan hệ tình dục không an toàn: Lây nhiễm viêm gan C qua đường tình dục rất hiếm xảy ra, đặc biệt là trong các mối quan hệ một vợ một chồng. Tuy nhiên, vẫn có nguy cơ mắc bệnh, đặc biệt là trong thời kỳ kinh nguyệt hoặc khi có nhiều bạn tình. Nguy cơ này càng cao ở những người nhiễm HIV hoặc các bệnh lây qua đường tình dục khác. Không có bằng chứng nào cho thấy viêm gan C có thể lây qua quan hệ tình dục bằng miệng. Sử dụng bao cao su là biện pháp phòng ngừa bệnh hiệu quả nhất.
- Mang thai và sinh nở: Phụ nữ mang thai bị nhiễm viêm gan C có thể lây bệnh cho con trong quá trình mang thai hoặc khi sinh nở. Nguy cơ lây nhiễm tăng cao nếu người mẹ cũng mắc HIV.
- Chấn thương kim tiêm: Nhân viên y tế có nguy cơ cao nhiễm bệnh do tiếp xúc với kim bị nhiễm bẩn.
1.3. Các hoạt động không làm lây nhiễm viêm gan C
Viêm gan C không lây qua các hoạt động hàng ngày như ho, hắt hơi, ôm, hôn, cho con bú, ăn uống chung, do côn trùng đốt... Điều này có nghĩa là các hoạt động sinh hoạt thường ngày không làm tăng nguy cơ lây nhiễm bệnh. Vì vậy, tỷ lệ lây truyền bệnh trong gia đình hầu như không có.
2. Các loại xét nghiệm viêm gan C
2.1. Xét nghiệm tìm kháng thể chống HCV (anti-hcv antibodies)
Xét nghiệm tìm kiếm kháng thể chống HCV (Anti-HCV antibodies) dùng để phát hiện kháng thể chống virus viêm gan C. Những kháng thể này là những protein cơ thể sản xuất khi phát hiện virus trong máu, thường xuất hiện khoảng 12 tuần sau khi nhiễm.
Kết quả xét nghiệm có sau vài ngày đến một tuần. Nếu dương tính, cơ thể có nguy cơ cao bị nhiễm và cần thêm xét nghiệm viêm gan C khác để xác nhận. Nếu kết quả âm tính nhưng vẫn lo ngại bản thân nhiễm bệnh trong 6 tháng gần đây, mọi người nên xét nghiệm lại để an tâm.
2.2. Các xét nghiệm tiếp theo sau khi xác định xét nghiệm tìm kháng thể chống HCV dương tính
Nếu xét nghiệm kháng thể chống HCV cho kết quả dương tính, các xét nghiệm viêm gan C khác sẽ được tiến hành, bao gồm:
- HCV – ARN (tải lượng HCV): Xét nghiệm viêm gan C này đo lượng ARN virus viêm gan C trong máu, hay còn gọi là tải lượng virus, thường xuất hiện 1-2 tuần sau khi nhiễm bệnh. Kết quả dương tính xác nhận bệnh nhân bị viêm gan C.
- Xét nghiệm chức năng gan: Xét nghiệm này đo lường mức độ protein và enzyme trong gan, thường tăng sau khoảng 7-8 tuần kể từ khi nhiễm bệnh. Khi gan bị tổn thương, lượng enzyme trong máu tăng lên. Tuy nhiên, cũng có trường hợp mức enzyme trong máu vẫn bình thường nhưng người đó vẫn mắc viêm gan C.
3. Các xét nghiệm sau khi đã được chẩn đoán nhiễm viêm gan C
Sau khi hoàn thành các xét nghiệm chẩn đoán, bước tiếp theo là tiến hành các xét nghiệm viêm gan C khác để đánh giá tình trạng bệnh, bao gồm:
3.1. Xét nghiệm viêm gan C xác định kiểu gen (genotype tests)
Xét nghiệm xác định kiểu gen của virus viêm gan C được thực hiện để xác định virus gây bệnh thuộc loại nào trong sáu kiểu gen của virus HCV hiện có, giúp chúng ta hiểu rõ hơn về loại virus gây bệnh.
3.2. Xét nghiệm kiểm tra mức độ tổn thương gan
- Sinh thiết gan.
- Chụp cắt lớp.
- Chụp cộng hưởng từ (MRI).
- Chụp CT.
- Siêu âm đàn hồi mô gan gián tiếp được sử dụng để đánh giá mức độ xơ hóa của gan.
- Xét nghiệm huyết học và sinh hóa.
- Xét nghiệm chức năng gan (LFT) hoặc xét nghiệm men gan là những xét nghiệm máu giúp bác sĩ đánh giá tình trạng hoạt động của gan.
- Xét nghiệm HCV RNA đối với những người dương tính với HCV.
- Sàng lọc ung thư gan.
4. Khi nào cần thực hiện xét nghiệm viêm gan C?
Những người có nguy cơ cao nhiễm virus viêm gan C bao gồm:
- Người từng dùng chung bơm kim tiêm khi tiêm chích, kể cả chỉ dùng chung một lần.
- Người được sinh từ năm 1945 đến năm 1965.
- Kết quả xét nghiệm cho thấy máu cô đặc được thực hiện trước năm 1987.
- Người nhận truyền máu hoặc ghép nội tạng trước tháng 7 năm 1992.
- Người nhận máu hoặc nội tạng từ người hiến có kết quả dương tính với viêm gan C.
- Người đang trải qua quá trình lọc máu hoặc nhiễm HIV.
- Nhân viên y tế và những người có nguy cơ cao tiếp xúc với bơm kim tiêm bị nhiễm máu bệnh nhân.
- Người sinh ra từ mẹ bị nhiễm viêm gan C.
- Những người đã thực hiện xăm mình, xăm lông mày, môi,... tại các cơ sở không đảm bảo vệ sinh an toàn.
5. Cần làm gì trước khi thực hiện xét nghiệm viêm gan C?
Trước khi thực hiện xét nghiệm viêm gan C, bệnh nhân cần thực hiện những điều sau:
- Nhịn ăn khoảng 6 đến 8 tiếng trước khi xét nghiệm viêm gan C.
- Nên tiến hành xét nghiệm viêm gan C vào buổi sáng sớm để đảm bảo sự ổn định của nồng độ máu và chức năng gan.
- Ngưng các loại thuốc đang dùng trong vòng 1 ngày trước khi xét nghiệm.
- Trong vòng 8 tiếng trước khi thực hiện xét nghiệm không nên sử dụng rượu, bia, cà phê hoặc hút thuốc lá.
Chẩn đoán, xét nghiệm viêm gan C giúp phát hiện sớm và quản lý hiệu quả bệnh viêm gan C. Các phương pháp xét nghiệm hiện đại giúp bác sĩ lập kế hoạch điều trị phù hợp, giảm thiểu tác động của bệnh lên cơ thể và ngăn chặn các biến chứng nghiêm trọng như xơ gan và ung thư gan hiệu quả.
Để giúp khách hàng sớm phát hiện và điều trị viêm gan C, hiện nay Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec có các Gói khám sàng lọc gan mật được thực hiện bởi đội ngũ bác sĩ chuyên môn cao, giàu kinh nghiệm trong lĩnh vực sàng lọc bệnh về gan mật cùng sự hỗ trợ của trang thiết bị, cơ sở y tế hiện đại sẽ giúp xác định chính xác các vấn đề liên quan đến gan.
Gói sàng lọc gan mật giúp khách hàng:
- Đánh giá khả năng làm việc của gan thông qua các xét nghiệm men gan.
- Đánh giá chức năng mật; dinh dưỡng lòng mạch.
- Tầm soát sớm ung thư gan.
- Thực hiện các xét nghiệm như Tổng phân tích tế bào máu, khả năng đông máu, sàng lọc viêm gan B,C.
- Đánh giá trạng thái gan mật qua hình ảnh siêu âm và các bệnh có nguy cơ ảnh hưởng gây ra bệnh gan/làm bệnh gan nặng hơn.
- Phân tích sâu các thông số đánh giá chức năng gan mật thông qua xét nghiệm, cận lâm sàng; các nguy cơ ảnh hưởng đến gan và tầm soát sớm ung thư gan mật.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
Nguồn tham khảo: Webmd.com
