Chẩn đoán và điều trị viêm họng cấp tính

Giao mùa là thời điểm thuận lợi cho vi khuẩn, virus phát triển và gây bệnh đường hô hấp, trong đó có bệnh viêm họng cấp. Bệnh không gây ảnh hưởng nhiều đến sức khỏe, tuy nhiên, nếu điều trị muộn các biến chứng nguy hiểm như viêm cầu thận, thấp tim có thể xảy ra, đặc biệt là với trẻ nhỏ.

1. Viêm họng là bệnh gì?

Họng bao gồm cổ họng và thanh quản. Trong họng chứa nhiều mạch máu, các cơ hầu, hạch amidan và dây thanh âm.

Viêm họng là tình trạng viêm tại tổ chức niêm mạc và dưới niêm mạc ở họng. Viêm họng cấp tính là viêm cấp tính ở niêm mạc vùng mũi - họng - miệng thường kèm theo viêm amidan khẩu cái, viêm xoang, viêm mũi một số ít trường hợp kết hợp với viêm amidan đáy miệng. Vì thường xuyên có sự kết hợp này nên viêm họng cấp còn được gọi là viêm họng - amidan cấp. Bệnh cũng có thể xuất hiện đồng thời với các bệnh nhiễm khuẩn lây qua đường hô hấp như cảm cúm, sởi.

Bệnh gặp phải ở cả người lớn và trẻ em, trong đó chủ yếu là trẻ em do sức đề kháng kém hơn, thường xuất hiện vào mùa thu - đông khi thời tiết thay đổi. Bệnh thường khởi phát bằng nhiễm virus. Sự kết hợp giữa độc tố của virus, sức đề kháng của cơ thể, cùng các vi khuẩn hội sinh có sẵn ở vòm họng (liên cầu khuẩn, phế cầu) gây ra tình trạng bội nhiễm.

Viêm họng lây lan qua dịch tiết ra ở vùng mũi, họng, miệng như nước bọt, giọt bắn qua giao tiếp, chảy nước mũi.

2. Chẩn đoán bệnh viêm họng cấp tính

2.1 Tìm dấu hiệu bệnh qua thăm khám

Bệnh nhân viêm họng cấp có biểu hiện sốt, nhiệt độ từ 38 - 39 độ C, có lúc cao 40 độ C thường gặp ở trẻ nhỏ, ớn lạnh nhức đầu, mệt mỏi, kém ăn, đau mỏi toàn thân, khó làm việc. Hạch góc hàm nổi lên, có di động và sờ thấy đau.

Họng có đau nhiều, nhất là khi nuốt, kể cả chỉ nuốt chất lỏng. Khi bệnh nhân nuốt, ho hoặc nói chuyện đôi lúc có cảm giác đau nhói lên tai. Người bệnh có ho từng cơn, lúc đầu ho khan sau đó ho có đờm, thường có ngạt mũi, chảy mũi nước, lúc đầu trong nhầy, sau đục. Tiếng nói bị mất dần hoặc có khan nhẹ gây khó khăn khi giao tiếp.

Quan sát vòm họng thấy niêm mạc họng đỏ, có xuất tiết. Tổ chức bạch huyết ở thành sau của họng đỏ lên, có mao mạch nổi rõ. Hai amidan khẩu cái sưng to lên, có khi có những chấm mủ trắng hoặc lớp bựa trắng phủ trên bề mặt amiđan. Niêm mạc mũi sung huyết, xuất tiết chất nhầy. Hạch góc hàm sưng nhẹ, đau khi ấn vào.

2.2 Xét nghiệm chẩn đoán viêm họng cấp tính

Triệu chứng bệnh của viêm họng cấp đặc trưng, dễ quan sát nên thường không cần đến xét nghiệm cũng có thể chẩn đoán chính xác bệnh. Tuy nhiên, với các trường hợp bệnh chuyển biến nặng thì xét nghiệm lại đóng vai trò quan trọng trong việc xác định chính xác nguyên nhân và mức độ nặng của bệnh.

• Xét nghiệm công thức máu: Giai đoạn đầu bạch cầu trong máu không tăng, nhưng đến giai đoạn bội nhiễm thì bạch cầu đa nhân trung tính tăng cao.
• Phết dịch họng nuôi cấy vi khuẩn: Xét nghiệm này dùng để xác định loại vi khuẩn gây bệnh. Từ đó, điều trị dựa vào kháng sinh đồ để đạt hiệu quả cao hơn.

Bệnh được chẩn đoán xác định dựa trên các biểu hiện lâm sàng sau:

• Đột ngột biểu hiện sốt, đau mỏi toàn thân
• Đau rát họng, có thể có ho khan hoặc ho có đờm
• Niêm mạc họng đỏ, amidan sưng nề có chấm mủ trắng
• Khám hạch góc hàm di động, ấn đau

Bệnh cũng cần được chẩn đoán phân biệt với dị vật đường thở, viêm niêm mạc miệng và các bệnh viêm ở họng do nguyên nhân khác như viêm họng bạch cầu, lao họng, nấm họng, giang mai họng.

3. Điều trị bệnh viêm họng cấp tính

Khi chưa có xét nghiệm tìm virus hoặc vi khuẩn gây bệnh, mọi trường hợp viêm họng cấp ở bệnh nhân trên 3 tuổi đều phải được điều trị như viêm họng cấp do liên cầu khuẩn. Bao gồm các phương pháp điều trị sau:

Kháng sinh nhóm beta lactam hoặc một số nhóm kháng sinh khác: Amoxicilin, cephalexin, erythromycin, clarythromycin

• Peniciline V uống 50-100 UI/kg cho trẻ, 3 triệu UI cho người lớn, chia 3 lần trong ngày, điều trị kéo dài trong 10 ngày.
• Peniciline chậm loại Benzathin-Peniciline G liều 600.000UI cho trẻ < 30kg và 1,2 triệu UI cho trẻ > 30kg và 2,4 triệu UI cho người lớn.
• Cephalosporine thế hệ 1, hoặc Peniciline A (Amoxicilline) điều trị trong 10 ngày.
• Trường hợp dị ứng với Peniciline thì có thể thay thế nhóm Macrolide như Rulide, Zithromax, Dynabac, hay Josacine trong 5-7 ngày

Điều trị các triệu chứng bằng thuốc giảm viêm, giảm đau, hạ sốt: Paracetamol, aspirin. Hạn chế sử dụng với bệnh nhân bị viêm loét dạ dày - tá tràng.

Điều trị tại chỗ bằng bôi họng, súc họng, khí dung họng

Làm xét nghiệm xác định nguyên nhân để điều trị

Tăng sức đề kháng cho cơ thể bằng cách bổ sung các yếu tố vi lượng, vitamin đặc biệt là vitamin C và B1 và các loại sinh tố.

4. Tiên lượng và biến chứng

Nếu điều trị hiệu quả, bệnh sẽ khỏi sau 3 - 5 ngày. Trong trường hợp có bội nhiễm liên cầu, bệnh sẽ kéo dài hơn, nếu điều trị kháng sinh không hiệu quả sẽ để lại các biến chứng như:

• Biến chứng tại chỗ: Viêm tấy, áp xe quanh amidan; áp xe thành sau, thành bên họng; biến chứng viêm mũi xoang cấp; viêm tấy hoại thư vùng cổ họng.
• Biến chứng gần: Viêm thanh khí - phế quản, viêm phổi, viêm tai giữa cấp, viêm xoang cấp.
• Biến chứng xa: Viêm cầu thận, viêm khớp, viêm màng tim, choáng nhiễm độc liên cầu, nhiễm trùng huyết.

5. Phòng bệnh viêm họng cấp bằng cách nào?

Mùa lạnh đang đến gần, các bậc phụ huynh cần bảo vệ chính mình và bảo vệ trẻ khỏi các bệnh đường hô hấp trong đó có viêm họng cấp bằng các cách sau:

• Tránh tiếp xúc trực tiếp với người đang bị các bệnh viêm đường hô hấp trên
• Bỏ thuốc lá và rượu bia, tránh ăn thức ăn muối, sống, lên men
• Nâng cao mức sống để tăng sức đề kháng cơ thể, tạo môi trường trong sạch, không ô nhiễm
• Phòng hộ lao động tốt, chống bụi, chống nóng, vệ sinh răng miệng tốt
• Điều trị tích cực các bệnh mũi xoang, viêm họng, viêm amiđan, VA bệnh nhân đang mắc mạn tính
• Đối với trẻ nhỏ cần giữ ấm vùng hầu họng khi thời tiết trở lạnh, không để trẻ dầm mưa, chơi ngoài nắng, rửa tay thường xuyên với xà phòng, vệ sinh ăn uống, tạo môi trường sống sạch sẽ và thoáng mát cho trẻ. Tiêm phòng cảm cúm cho trẻ để tạo miễn dịch chủ động bảo vệ khỏi sự tấn công của virus, vi khuẩn gây bệnh.

Chuyên khoa Tai Mũi Họng - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec chuyên khám và điều trị các bệnh lý tai mũi họng thông thường như: viêm amidan, viêm đau họng, ù tai, viêm mũi không do dị ứng, ung thư cổ họng; các khối u vùng đầu mặt cổ, các dị tật bẩm sinh vùng tai mũi họng bằng các phương pháp ngoại khoa phổ biến.

Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.