Cấy ghép tế bào gốc điều trị ung thư tủy xương là một bước tiến quan trọng trong y học, giúp mở ra cơ hội điều trị hiệu quả cho những bệnh nhân mắc ung thư tủy xương và các rối loạn huyết học khó chữa. Cấy ghép tế bào gốc tạo máu điều trị ung thư không chỉ hỗ trợ phục hồi chức năng mà còn giúp cải thiện tiên lượng sống cho bệnh nhân.
Bài viết này được viết dưới sự hướng dẫn chuyên môn của các bác sỹ thuộc Trung tâm Công nghệ cao Vinmec.
1. Tế bào gốc là gì?
Tất cả các tế bào máu trong cơ thể, bao gồm bạch cầu, hồng cầu và tiểu cầu, đều bắt nguồn từ tế bào gốc tạo máu. Đây là các tế bào chưa trưởng thành, phần lớn nằm trong tủy xương, có khả năng phát triển thành bất kỳ loại tế bào máu nào cần thiết cho cơ thể. Khi tế bào gốc phân chia trong tủy xương, tạo ra các tế bào máu mới. Sau khi trưởng thành, các tế bào này rời tủy xương, đi vào máu để thực hiện chức năng. Một số tế bào gốc chưa trưởng thành cũng lưu thông trong máu, được gọi là tế bào gốc máu ngoại vi.
- Tế bào gốc tạo máu có vai trò quan trọng trong duy trì sự sống thông qua chức năng của ba loại tế bào máu chính.
- Tế bào hồng cầu: Đảm nhiệm chức năng vận chuyển oxy từ phổi đến các cơ quan và loại bỏ carbon dioxide ra ngoài cơ thể qua phổi.
- Tế bào bạch cầu: Đóng vai trò bảo vệ, giúp cơ thể chống lại các tác nhân gây nhiễm trùng như vi khuẩn, virus và nấm.
- Tế bào tiểu cầu: Hỗ trợ quá trình đông máu, giúp bịt kín mạch máu bị tổn thương và ngăn chảy máu, duy trì sự ổn định của hệ tuần hoàn.
2. Nguồn cấy ghép tế bào gốc được lấy từ đâu?
Tùy theo phương pháp cấy ghép tế bào gốc, có ba nguồn tế bào gốc chính thường được sử dụng, trong đó tủy xương là một nguồn quan trọng.
2.1. Tủy xương
Tủy xương là một mô sợi mềm, giàu tế bào gốc, đóng vai trò chính trong việc sản xuất các tế bào máu cần thiết để duy trì sự sống. Trong cơ thể, xương chậu, đặc biệt là vùng hông, là nơi có nồng độ tủy xương cao nhất, do đó chứa một lượng lớn tế bào gốc tạo máu.
Chính vì vậy, tủy xương từ xương chậu thường được lựa chọn để thu thập tế bào gốc trong ghép tủy. Tuy nhiên, để đảm bảo hiệu quả cấy ghép, cần thu được đủ lượng tủy xương nhằm cung cấp một số lượng đáng kể tế bào gốc khỏe mạnh.
2.2. Máu ngoại vi
Thông thường, dòng máu chỉ chứa một lượng nhỏ tế bào gốc. Tuy nhiên, trước khi thu nhận tế bào gốc từ máu ngoại vi, người hiến sẽ được tiêm các yếu tố tăng trưởng, là những chất có tác dụng tương tự hormone, trong vài ngày nhằm kích thích tủy xương sản xuất nhiều tế bào gốc hơn. Quá trình này giúp tế bào gốc di chuyển từ tủy xương vào máu, làm tăng đáng kể số lượng tế bào gốc trong dòng máu.
2.3. Máu dây rốn
Trẻ sơ sinh có lượng tế bào gốc dồi dào trong máu. Sau khi sinh, phần máu còn lại trong dây rốn và bánh nhau có thể được thu thập và bảo quản để sử dụng trong tương lai cho mục đích cấy ghép tế bào gốc. Máu dây rốn chứa nhiều tế bào gốc tạo máu, có khả năng phát triển thành các loại tế bào máu khác nhau. Để bảo quản lâu dài, máu dây rốn được xử lý và lưu trữ bằng phương pháp đông lạnh, giúp duy trì tính nguyên vẹn và khả năng sử dụng khi cần thiết.
3. Cấy ghép tế bào gốc điều trị ung thư tủy xương như thế nào?
Cấy ghép tế bào gốc là phương pháp điều trị quan trọng trong ung thư tủy xương, giúp thay thế các tế bào tủy xương đã bị phá hủy do bệnh lý hoặc do tác động của hóa trị và/hoặc xạ trị liều cao.
Có nhiều phương pháp ghép tế bào gốc khác nhau, nhưng tất cả đều sử dụng hóa trị liều cao, đôi khi kết hợp với xạ trị, nhằm tiêu diệt hoàn toàn các tế bào ung thư. Tuy nhiên, quá trình này cũng có thể phá hủy toàn bộ tế bào gốc trong tủy xương, làm gián đoạn khả năng sản xuất tế bào máu của cơ thể. Vì tế bào máu đóng vai trò thiết yếu trong duy trì sự sống, cấy ghép tế bào gốc giúp bổ sung các tế bào gốc khỏe mạnh để phục hồi chức năng tủy xương.
Phương pháp này cho phép bác sĩ sử dụng hóa trị liều cao hơn để loại bỏ tế bào ung thư một cách triệt để, trong khi các tế bào gốc được ghép sẽ phát triển thành các tế bào máu khỏe mạnh, thay thế tế bào bị tổn thương và duy trì chức năng bình thường của cơ thể.
Một cơ chế khác của cấy ghép tế bào gốc là khi sử dụng tế bào từ người hiến khỏe mạnh (không phải bệnh nhân ung thư), quá trình này có thể tạo ra hiệu ứng "ghép chống ung thư" hoặc "ghép chống bạch cầu". Trong trường hợp này, các tế bào miễn dịch từ người hiến có khả năng nhận diện và tiêu diệt tế bào ung thư hiệu quả hơn so với hệ miễn dịch của bệnh nhân.
Nhờ vào cơ chế này, ghép tế bào gốc không chỉ hỗ trợ phục hồi tủy xương mà còn góp phần tiêu diệt tế bào ung thư một cách mạnh mẽ, giúp bệnh nhân có cơ hội điều trị hiệu quả hơn.
4. Lợi ích của ghép tế bào gốc là gì?
Cấy ghép tế bào gốc tạo máu điều trị ung thư có vai trò quan trọng trong y học và mang lại nhiều lợi ích thiết thực cho người bệnh. Phương pháp này giúp hỗ trợ điều trị bệnh thông qua các cơ chế sau:
- Khôi phục tế bào sống trong tủy xương sau khi bệnh nhân trải qua quá trình điều trị diệt tủy bằng hóa trị hoặc xạ trị nhằm loại bỏ tế bào ung thư.
- Thay thế các tế bào tủy xương bất thường bằng tủy xương khỏe mạnh trong các bệnh rối loạn huyết học lành tính, giúp phục hồi chức năng tạo máu.
Nhờ phương pháp ghép tế bào gốc, các tế bào bị tổn thương hoặc mắc bệnh có thể được thay thế bằng tế bào khỏe mạnh, hỗ trợ quá trình điều trị và cải thiện tiên lượng bệnh. Ngoài ra, tế bào gốc còn có khả năng biệt hóa thành nhiều loại tế bào khác nhau như tế bào cơ tim, tế bào thần kinh, tế bào máu, từ đó mở ra tiềm năng ứng dụng trong tái tạo mô tổn thương.
Đây là một bước tiến quan trọng trong y học, mang lại hy vọng cho những bệnh nhân mắc các bệnh lý tim mạch, đột quỵ, viêm xương khớp, bỏng, tiểu đường tuýp I, Alzheimer, xơ cứng teo cơ một bên (ALS) và nhiều bệnh lý thoái hóa khác.
5. Những lưu ý khi quyết định ghép tế bào gốc
Mặc dù ghép tế bào gốc mang lại nhiều lợi ích và có thể giúp tăng cơ hội điều trị khỏi ung thư cho một số bệnh nhân nhưng đây không phải là một quyết định dễ dàng. Người bệnh cần cân nhắc kỹ lưỡng giữa rủi ro và lợi ích trước khi thực hiện thủ thuật này.
Phương pháp ghép cấy ghép tế bào gốc tạo máu điều trị ung thư đã được chứng minh có hiệu quả trong điều trị nhiều bệnh ung thư nguy hiểm. Tuy nhiên, phương pháp này cũng tiềm ẩn những rủi ro và biến chứng nghiêm trọng, thậm chí có thể đe dọa tính mạng. Trong thực tế, đã có những trường hợp tử vong do biến chứng sau ghép tế bào gốc. Vì vậy, việc đánh giá toàn diện về nguy cơ và lợi ích dự kiến trước khi tiến hành ghép là vô cùng quan trọng.
Bác sĩ sẽ xem xét mức độ nguy hiểm của bệnh ung thư so với các rủi ro có thể gặp phải trong quá trình cấy ghép, đồng thời thảo luận về các phương án điều trị thay thế hoặc cơ hội tham gia thử nghiệm lâm sàng.
Nhiều yếu tố ảnh hưởng đến quyết định có thực hiện ghép tế bào gốc hay không, bao gồm giai đoạn ung thư, độ tuổi bệnh nhân, thời gian từ khi chẩn đoán đến khi ghép, nguồn hiến tặng tế bào gốc và tình trạng sức khỏe tổng thể. Việc đánh giá toàn diện các yếu tố này giúp đảm bảo lựa chọn phương pháp điều trị tối ưu nhất cho bệnh nhân.
Cấy ghép tế bào gốc điều trị ung thư tủy xương được xem là một phương pháp hiệu quả cao. Nguồn tế bào gốc có thể đến từ tủy xương, máu ngoại vi hoặc máu dây rốn. Tuy mang lại nhiều lợi ích nhưng quy trình này vẫn tiềm ẩn một số rủi ro. Do đó, bệnh nhân cần trao đổi kỹ lưỡng với bác sĩ và cân nhắc cẩn thận trước khi quyết định thực hiện.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
