Khi vô tình bị dẫm bơm kim tiêm nghi chứa máu HIV, nhiều người sẽ vô cùng hoang mang, lo sợ và cố nặn máu ra càng nhiều càng tốt. Tuy nhiên, đây là một hành động sai lầm... Cần phải bình tĩnh và có phương pháp sơ cứu kịp thời tránh nguy cơ nhiễm HIV.
1. Xử lý vết thương tại chỗ
Thông thường khi bị bị đâm kim tiêm chứa máu HIV của người nhiễm HIV, các nạn nhân có tâm lý sợ hãi nên cố gắng nặn máu ra càng nhiều càng tốt. Cách xử trí này hoàn toàn sai, việc nắn bóp vết đâm vô tình tạo ra thêm những tổn thương viêm, làm tăng khả năng vi rút xâm nhập vào cơ thể.
Do vậy bác sĩ khuyên trong bất kỳ tình huống bị tấn công bởi kim tiêm dù có dính máu HIV hay không, điều đầu tiên cần nhớ là thật bình tĩnh để xử trí đúng cách. Dù kim tiêm chứa vi rút HIV thì các vi rút này phải có thời gian mới xâm nhập được vào cơ thể.
Hơn nữa điều trị dự phòng sau phơi nhiễm giúp giảm đáng kể nguy cơ lây nhiễm. Chính vì thế không phải tất cả trường hợp bị đâm kim tiêm chứa máu HIV đều dẫn đến lây nhiễm bệnh. Khi bị kim tiêm đâm, cần bình tĩnh xử lý theo những bước sau:
- Nhanh chóng lấy các dụng cụ sắc nhọn gây tổn thương, chảy máu ra khỏi cơ thể (nếu có);
- Rửa ngay vết thương dưới vòi nước sạch trong ít nhất 5 phút nhằm gột rửa bớt máu và dịch tiết dính trên đó. Tránh cầm máu hoặc bịt chặt vết thương ngay mà để vết thương tự chảy trong thời gian ngắn, không nặn bóp vết thương;
- Sau đó, rửa kỹ lại vết thương bằng xà phòng và sát trùng bằng dung dịch sát khuẩn;
- Băng vết thương bằng gạc, băng cuộn hay băng keo cá nhân;
- Nếu bị máu HIV bắn vào mắt hoặc mũi, miệng cần rửa các vùng này bằng nước sạch hay nước muối sinh lý (nacl 0,9%) liên tục trong 5 phút.
Trong vòng 24 giờ phải đến cơ sở y tế để được xử lý nhanh và đúng cách nhất. Nhớ nêu rõ tình huống xảy ra tai nạn, tình trạng của vật gây tổn thương (bơm kim tiêm cũ/mới, có dính máu không), cách bạn đã sơ cứu... cho y bác sĩ biết.
2. Đánh giá nguy cơ phơi nhiễm và xét nghiệm cần làm
Khi đến cơ sở y tế, người bệnh sẽ được đánh giá nguy cơ lây nhiễm HIV.
- Nếu ở da có tổn thương nông, không chảy máu hoặc chảy máu ít; hoặc máu và chất dịch cơ thể của người có HIV bắn vào vùng niêm mạc không bị tổn thương viêm loét thì nguy cơ lây nhiễm thấp.
- Riêng trường hợp da có tổn thương sâu, rộng, chảy nhiều máu, máu và chất dịch cơ thể của người có HIV bắn vào các vùng da, niêm mạc bị tổn thương viêm loét rộng có sẵn thì có nguy cơ lây nhiễm cao.
Trước hết là xét nghiệm máu để kiểm tra xem người dẫm bơm kim tiêm nghi chứa HIV đã có nhiễm HIV chưa. Có thể bắt đầu điều trị ngay khi chưa có kết quả xét nghiệm. Tuy nhiên khi có kết quả xét nghiệm HIV dương tính tức người bị nạn đã nhiễm HIV từ trước, thì phải dừng điều trị phơi nhiễm ngay.
Ngoài ra một số xét nghiệm cần thiết cho việc theo dõi điều trị như: huyết đồ, chức năng gan, chức năng thận cũng được làm.
3. Điều trị phơi nhiễm HIV
Điều trị dự phòng sau phơi nhiễm HIV hiệu quả bảo vệ rất cao, lên đến 90-95% trong vài giờ đầu và duy trì trong khoảng 72 giờ tính từ thời điểm phơi nhiễm. Hiệu quả này giảm dần theo thời gian đến viện điều trị sau khi bị đâm kim tiêm chứa máu HIV. Do vậy, người bị phơi nhiễm cần nhanh chóng đến cơ sở y tế để được điều trị càng sớm càng tốt, không nên trễ quá thời gian cho phép là 72 giờ.
Hiện nay, các cơ sở y tế có điều trị phơi nhiễm sau bị nạn bao gồm: Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới, các phòng khám ngoại trú HIV, các Bệnh viện có chuyên khoa nhiễm. Riêng tại Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới tiếp nhận điều trị phơi nhiễm 24/24, mỗi năm Bệnh viện tiếp nhận hàng ngàn trường hợp cấp cứu điều trị phơi nhiễm trong các tình huống khác nhau.
Thời gian điều trị dự phòng phơi nhiễm phải kéo dài liên tục trong 28 ngày. Thuốc điều trị là thuốc uống, sử dụng phối hợp 3 loại thuốc kháng siêu vi theo hướng dẫn của Bộ Y tế.
Những lưu ý khi điều trị phơi nhiễm HIV:
- Việc dùng thuốc kháng vi rút phải có y lệnh của bác sĩ, tuân thủ nghiêm ngặt chỉ định của bác sĩ, phải theo đúng các phác đồ hướng dẫn và phải có sự theo dõi chặt chẽ của bác sĩ.
- Thuốc kháng vi rút còn có thể gây ra một số tác dụng phụ trong những ngày đầu, sau đó cơ thể sẽ quen dần. Vì vậy, người được điều trị phơi nhiễm không được tự ý ngưng thuốc khi chưa có ý kiến của bác sĩ.
- Người bị nạn được tư vấn về: Nguy cơ nhiễm HIV, lợi ích điều trị phơi nhiễm, tác dụng phụ của thuốc, tư vấn về phòng ngừa lây nhiễm HIV cho người khác, tư vấn tuân thủ điều trị và hỗ trợ tâm lý.
- Xét nghiệm HIV lại sau 3 tháng kể từ thời điểm bị phơi nhiễm hoặc có yếu tố nguy cơ. Nếu kết quả xét nghiệm là âm tính, có thể yên tâm rằng không bị lây nhiễm HIV trong tình huống bị nạn đó.
Khi bị phơi nhiễm HIV cần bình tĩnh, xử lý đúng cách và uống thuốc đúng theo phác đồ thì rất ít khả năng bị nhiễm HIV. Người bị nạn khi điều trị thường hay lo lắng về nguy cơ nhiễm bệnh hay uống thuốc có bị tác dụng phụ hay không. Vì vậy bạn cần giữ liên lạc với cơ sở y tế để được tư vấn hỗ trợ khi cần thiết.
Khách hàng có thể trực tiếp đến hệ thống Y tế Vinmec trên toàn quốc để thăm khám hoặc liên hệ hotline tại đây để được hỗ trợ.
