Bệnh huyết khối là tình trạng thành cục máu đông trong mạch máu, đây được xem là nguyên nhân hàng đầu dẫn đến tai biến mạch máu não. Bác sĩ thường chỉ định thuốc làm tan cục máu đông để điều trị cho bệnh nhân, trong những trường hợp nặng thì có thể được chỉ định phẫu thuật. Hãy cùng tìm hiểu về bệnh lý huyết khối và cách làm tan cục máu đông trong não thông qua bài viết này nhé!
1. Nguyên nhân hình thành cục máu đông
Khi thành mạch máu bị tổn thương, các yếu tố đông máu trong cơ thể có xu hướng tập trung lại để ngăn quá trình chảy máu. Các yếu tố này thông qua một chuỗi các phản ứng liên tiếp phức tạp, kết quả là hình thành nên các sợi tơ huyết (hay còn gọi là fibrin). Đây chính là chất liệu chính của cục máu đông.
Ở người bình thường, cục máu đông chỉ xuất hiện khi thành mạch có tổn thương và sẽ tan đi sau khi tồn tại trong mạch máu từ 3 đến 24 giờ dưới sự phân hủy của men plasmin. Tuy nhiên, ở những bệnh nhân có tế bào nội mô bị tổn thương (thường gặp ở bệnh nhân bị xơ vữa động mạch, tăng huyết áp, rối loạn lipid máu,...) hoặc bệnh nhân có bất thường về dòng chảy hay thành phần máu, các cục máu đông này có xu hướng hình thành ngay khi mạch máu không đứt rách, chúng tồn tại và phát triển mà không bị ảnh hưởng bởi các yếu tố tan huyết. Cục máu đông cũng có thể hình thành từ trong buồng tim do các nguyên nhân khác nhau như bệnh van tim, rối loạn nhịp tim (rung nhĩ.. ) khi cục máu đông di chuyển từ buồng tim tới các mạch máu nhỏ nó có thể gây ra tắc nghẽn mạch máu. Kết quả là gây tắc nghẽn và giảm quá trình lưu thông máu. Nếu một bộ phần trong cơ thể không được tưới máu thường xuyên, nó sẽ có xu hướng hoại tử do thiếu máu cục bộ.
Tùy thuộc vào vị trí hình thành cục huyết khối, nếu hình thành và gây tắc nghẽn ở mạch máu tim sẽ gây nhồi máu cơ tim, nếu hình thành ở mạch máu não sẽ tăng nguy cơ tai biến mạch máu não. Đây đều là những bệnh lý nguy hiểm, đe dọa đến tính mạng của người bệnh.
2. Những cách làm tan cục máu đông
Tùy thuộc vào mức độ của bệnh huyết khối mà có những cách điều trị khác nhau. Thường được chia thành 2 hướng điều trị chính.
2.1. Điều trị cục máu đông bằng thủ thuật hoặc phẫu thuật
Đối với những trường hợp nặng, cần can thiệp nhanh thì bác sĩ sẽ chỉ định phẫu thuật cho bệnh nhân. Các thủ thuật chính được sử dụng như:
- Mở tĩnh mạch để loại bỏ cục máu đông;
- Loại bỏ huyết khối bằng dụng cụ cơ học;
- Đặt lưới lọc tĩnh mạch chủ trong một số trường hợp khi không thể dùng thuốc chống đông.
2.2. Điều trị bệnh huyết khối bằng thuốc
Đây được xem là phương pháp phổ biến nhất. Bác sĩ thường chỉ định các loại thuốc chống huyết khối cho bệnh nhân. Có 4 nhóm thuốc chống huyết khối chính gồm:
- Nhóm Heparin không phân đoạn và heparin trọng lượng phân tử thấp: Đây là nhóm thuốc thường được dùng qua đường tiêm truyền gồm các hoạt chất như Ardeparin, enoxaparin, Dalteparin, Nadroparin, Tinzaparin và Reviparin,...
- Nhóm thuốc kháng vitamin K: Bao gồm những thuốc là dẫn xuất của coumarin như Warfarin, Acenocoumarol, Phenprocoumon và Ethylbiscoumacetate.
- Nhóm thuốc chống đông uống thế hệ mới: Bao gồm các hoạt chất như Rivaroxaban, Dabigatran và Apixaban,... Các loại thuốc này gần đây đang được nghiên cứu và tỏ ra có nhiều ưu điểm và được sử dụng rộng rãi trên thế giới cũng như tại Việt Nam.
- Nhóm các thuốc chống kết tập tiểu cầu: Đây là nhóm thuốc được sử dụng phổ biến nhất với mục đích phòng ngừa huyết khối ở bệnh nhân bị tai biến mạch máu não, nhồi máu cơ tim, bệnh mạch vành,...Các hoạt chất thường gặp trong nhóm thuốc này gồm Aspirin, Clopidogrel và Ticagrelor,...
Bên cạnh các nhóm thuốc chống huyết khối, thuốc làm tiêu cục máu đông cũng được sử dụng như một liệu pháp điều trị phổ biến. Cơ chế chung của nhóm thuốc này là hoạt hóa plasminogen thành plasmin, đây là men có khả năng làm tan cục máu đông. Các hoạt chất thường gặp trong nhóm này phải kể đến như: Alteplase, Tenecteplase và Desmoteplase,...
Mỗi loại thuốc trên được chỉ định dùng cho các bệnh lý khác nhau, trong các trường hợp cụ thể và theo chỉ định của bác sĩ, người bệnh không nên tự ý dùng thuốc, dừng hoặc đổi lọai thuốc mà không hỏi ý kiến bác sĩ.
Việc sử dụng thuốc điều trị cục máu đông có thể dẫn tới các tác dụng phụ, thường gặp nhất là làm tăng nguy cơ chảy máu ở bệnh nhân. Do đó, để hạn chế các tác động bất lợi, bệnh nhân nên lưu ý một số điều như sau:
- Luôn luôn tuân thủ chỉ dẫn của bác sĩ, không được tự ý uống hoặc ngừng đột ngột các thuốc điều trị huyết khối.
- Thuốc điều trị huyết khối có thể xảy ra tương tác thuốc với rất nhiều nhóm thuốc khác nhau. Do đó, nên báo với bác sĩ trước khi tiếp nhận điều trị đồng thời với bất kỳ một thuốc nào khác.
- Hạn chế các tác động gây chảy máu trong quá trình sử dụng thuốc. Việc dùng thuốc chống huyết khối có thể ảnh hưởng đến quá trình phẫu thuật, do đó cần thận trọng trong trường hợp này.
- Thường xuyên làm xét nghiệm chỉ số đông máu INR để kiểm soát sự đáp ứng thuốc, từ đó có sự điều chỉnh liều cho phù hợp với tình trạng của bệnh nhân.
3. Phòng ngừa cục máu đông thông qua thay đổi lối sống
Ngoài 2 biện pháp đã đề cập ở trên, bệnh nhân hoàn toàn có thể phòng ngừa cục máu đông thông qua việc thay đổi lối sống sinh hoạt hàng ngày.
- Tích cực tập thể dục
Luyện tập vận động thể dục thể thao với cường độ phù hợp giúp tăng quá trình lưu thông máu, giảm thiểu tình trạng béo phì, tiểu đường, từ đó hạn chế các yếu tố nguy cơ hình thành huyết khối. Người bệnh nên tránh nằm hoặc ngồi trong thời gian dài. Nếu tình trạng sức khỏe không cho phép bệnh nhân nên vận động nhẹ nhàng trong khoảng 30 phút mỗi ngày.
- Bổ sung các thực phẩm có lợi vào khẩu phần ăn hàng ngày
Một số loại thực phẩm chứa các hoạt chất có khả năng nuôi dưỡng thành mạch, hạn chế quá trình xơ vữa, đứt rách mạch máu như hành tây, tảo, đậu tương, gừng, nấm mộc nhĩ, nghệ và tỏi...
Bên cạnh đó, người bệnh cần kiểm soát lượng chất béo trong khẩu phần ăn hàng ngày. Nếu chú ý xây dựng và bổ sung một chế độ dinh dưỡng hợp lý, bạn đã hạn chế phần nào nguy cơ hình thành các cục máu đông.
- Không hút thuốc lá, hạn chế uống rượu bia và các chất kích thuốc
Hút thuốc lá và uống nhiều bia rượu có thể làm tăng nguy cơ hình thành cục máu đông và ảnh hưởng đến quá trình điều trị bằng thuốc. Do đó, cần hạn chế tối đa các yếu tố này.
Hy vọng rằng bài chia sẻ này đã giúp các bạn hiểu hơn về bệnh lý huyết khối và các biện pháp làm tan cục máu đông. Hãy cố gắng duy trì một lối sống khoa học để hạn chế tối đa những nguy cơ do cục máu đông gây ra ngay từ bây giờ bạn nhé!
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
