Cách chữa viêm đại tràng mãn tính

Viêm đại tràng mãn tính là nỗi ám ảnh của nhiều người bởi tính dai dẳng, khó chữa trị dứt điểm và khả năng tái phát cao. Bệnh không chỉ gây ra những triệu chứng khó chịu về tiêu hóa, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống mà còn khiến người bệnh luôn lo lắng về nguy cơ mắc ung thư đại tràng. Vì vậy, bài viết dưới đây sẽ đề cập về cách chữa bệnh hiệu quả, kết hợp cả điều trị y tế và hướng dẫn bệnh nhân điều chỉnh lối sống.

Bài viết này được viết dưới sự hướng dẫn chuyên môn của BSCK I Lê Nguyễn Hồng Trâm - Bác sĩ Nội tiêu hóa - Khoa Khám bệnh & Nội khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Nha Trang. 

1. Bệnh viêm đại tràng mãn tính là gì?

Nằm ở vị trí cuối cùng của ống tiêu hóa, đại tràng đóng vai trò quan trọng trong việc hấp thụ nước và muối khoáng. Nhờ vi khuẩn phân hủy, phần thức ăn này được chuyển hóa thành chất thải và được loại bỏ khỏi cơ thể thông qua nhu động ruột.

Viêm đại tràng là tình trạng viêm nhiễm và hình thành các vết loét, sưng tấy, tổn thương ở một vị trí cụ thể hoặc lan rộng ra nhiều vùng khác nhau trong niêm mạc đại tràng. Mức độ viêm nhiễm sẽ quyết định mức độ nặng nhẹ của các triệu chứng như xuất huyết, áp xe và viêm loét sâu.

Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, bệnh viêm đại tràng có thể tiến triển từ giai đoạn cấp tính sang giai đoạn mãn tính. Viêm đại tràng mãn tính được chẩn đoán khi các triệu chứng kéo dài trên 6 tháng. Tình trạng này khiến bệnh lý ngày càng trở nên nghiêm trọng, tiềm ẩn nguy cơ xảy ra biến chứng nguy hiểm.

2. Nguyên nhân chính gây bệnh viêm đại tràng

Viêm đại tràng mãn tính không còn là căn bệnh xa lạ mà ngày càng trở nên phổ biến trong xã hội hiện đại. Những thói quen sinh hoạt hằng ngày có thể là nguyên nhân gây bệnh, được liệt kê như sau:

• Do bị ký sinh trùng, nấm xâm nhập. Nếu không được điều trị triệt để có thể dẫn đến viêm đại tràng cấp tính.
• Sử dụng thực phẩm chưa nấu chín, uống nước từ nguồn không đảm bảo vệ sinh, hoặc sống trong môi trường không sạch sẽ có thể gây ra bệnh.
• Lạm dụng kháng sinh gây mất cân bằng hệ vi sinh đường ruột, tiêu diệt lợi khuẩn và dẫn đến rối loạn hệ tiêu hóa, ảnh hưởng quá trình hấp thu dinh dưỡng, tăng cặn bã dư thừa và vi khuẩn có hại, dẫn đến nguy cơ bị viêm nhiễm cao.

3. Triệu chứng viêm đại tràng mãn tính

Người bệnh viêm đại tràng mãn tính thường gặp các triệu chứng giống như bệnh đại tràng, nhưng với mức độ và tần suất nặng hơn. Các triệu chứng viêm đại tràng mãn tính cơ bản thường thấy nhất, bao gồm:

• Đau ở vùng hố chậu trái hoặc phải dọc theo khung đại tràng. Cơn đau xuất hiện thường xuyên và có xu hướng tăng cường độ đau. Mức độ đau dao động từ âm ỉ đến dữ dội, có thể thuyên giảm sau khi đi ngoài.
• Rối loạn phân với các biểu hiện như phân lỏng hoặc đôi khi táo bón, thường kèm theo phân nhầy lẫn máu và mùi hôi khó chịu.
• Đau quặn bụng liên tục cùng suy nhược cơ thể, mất nước, khó chịu, chán ăn, nếu kéo dài có nguy cơ gây sụt cân và chóng mặt do thiếu máu.

Khi gặp một trong các triệu chứng kể trên, bệnh nhân cần phân biệt được viêm đại tràng mãn tính với các bệnh sau:

• Ung thư đại tràng, đặc biệt là ung thư trực tràng: Bác sĩ có thể chỉ định thực hiện một số chẩn đoán cận lâm sàng như thăm dò trực tràng, nội soi đại tràng có sinh thiết hoặc chụp X-quang khung đại tràng.
• Rối loạn chức năng đại tràng do vận động, bao gồm đại tràng tăng co thắt (đại tràng phản ứng), co thắt đại tràng mãn tính và loạn thần kinh đại tràng. Biểu hiện điển hình là đau bụng, tiêu chảy xen kẽ táo bón, đi kèm rối loạn thần kinh thực vật. Triệu chứng bệnh đại tràng mất trương lực thường nghèo nàn, chủ yếu là táo bón.

• Rối loạn chức năng tiết chất nhầy, bao gồm bệnh đại tràng tăng tiết hoặc đại tràng giả mạc, khi đi ngoài thường có màng giả hoặc chất nhầy bao bọc, trộn lẫn với phân. Ngoài ra còn có bệnh đại tràng khô (R. Goiffon), khiến phân thành khuôn, ít vi khuẩn, ít amoniac, nhiều cặn thức ăn (nhất là thực vật), nhiều tế bào sinh bột và không có chất nhầy.
• Rối loạn thăng bằng vi khuẩn khi các vi khuẩn có hại trong đại tràng làm lên men dẫn đến sinh hơi, thối rữa và tạo ra các chất như amoniac, phenol, inđol v.v. Nếu lên men quá mức có thể dẫn đến các triệu chứng như đau phía bên phải bụng, phân lỏng màu vàng, nhiều bọt, phản ứng acid, nhiều tinh bột và ít mỡ, nhiều vi khuẩn ưa iod. Mặt khác, nếu bị thối rữa quá mức sẽ dẫn đến đau bụng lan tỏa khắp vùng bụng, tình trạng sức khỏe tổng thể của bệnh nhân bị ảnh hưởng đáng kể, đi ngoài ra phân mềm, màu sẫm, có mùi amoniac nồng nặc và hàm lượng acid hữu cơ thấp.

4. Viêm đại tràng mãn tính có nguy hiểm không?

Nguy cơ biến chứng nguy hiểm ở bệnh nhân tăng cao theo độ tuổi và thời gian mắc bệnh, bao gồm:

Xuất huyết ồ ạt: Khi tiếp xúc với các tác nhân kích thích như rượu, thực phẩm không vệ sinh hoặc lạm dụng kháng sinh, bệnh nhân viêm đại tràng mãn tính có thể bị xuất huyết ồ ạt hoặc nhiễm độc đại tràng.

Thủng đại tràng: Thủng đại tràng nếu không được điều trị kịp thời có thể gây nguy hiểm đến tính mạng.

Giãn đại tràng cấp tính: Biến chứng giãn đại tràng cấp tính gây đau bụng dữ dội, hôn mê, và có thể dẫn đến tử vong nếu không được cấp cứu kịp thời.

Ung thư đại tràng: Một trong những biến chứng nguy hiểm nhất của viêm đại tràng mãn tính là ung thư đại tràng, chiếm đến 20% các trường hợp theo thống kê của Bộ Y tế năm 2015.

5. Chữa bệnh viêm đại tràng mãn tính như thế nào?

5.1 Chữa bệnh viêm đại tràng mãn tính bằng thuốc Tây y

Dựa trên thông tin về nguyên nhân, triệu chứng và tình trạng sức khỏe hiện tại của bệnh nhân, bác sĩ sẽ kê đơn thuốc điều trị phù hợp:

• Azathioprine hoặc Mercaptopurine: Đây là hai loại thuốc ức chế miễn dịch được sử dụng phổ biến để điều trị viêm đại tràng mãn tính. Tuy nhiên, việc sử dụng các loại thuốc này cần phải cực kỳ thận trọng và tuân thủ chặt chẽ theo hướng dẫn của bác sĩ. Song song, bệnh nhân nên thực hiện xét nghiệm công thức máu định kỳ để phòng tránh các tác dụng phụ không mong muốn.

• Infliximab, Adalimumab hoặc Golimumab: Là nhóm thuốc ức chế yếu tố hoại tử khối u (TNF). Thuốc hoạt động bằng cách trung hòa TNF, một loại protein do hệ thống miễn dịch sản xuất. Những loại thuốc này thường được chỉ định cho những bệnh nhân mắc viêm đại tràng ở mức độ nặng hoặc khi cơ thể không đáp ứng được với các phương pháp điều trị khác.
• Vedolizumab: Nhằm ngăn chặn sự di chuyển của các tế bào viêm và được sử dụng để điều trị viêm loét đại tràng ở những bệnh nhân không đáp ứng được với các phương pháp điều trị khác.

Tuy một số loại thuốc không kê đơn có thể hỗ trợ chữa bệnh viêm đại tràng mãn tính, nhưng việc sử dụng chúng cần được cân nhắc kỹ lưỡng và bệnh nhân phải tuân theo hướng dẫn của bác sĩ chuyên khoa. Các loại thuốc này bao gồm:

• Kháng sinh: Có thể được sử dụng như loại thuốc dự phòng hoặc kiểm soát tình trạng nhiễm trùng.
• Thuốc chống tiêu chảy: Loperamide là thuốc được sử dụng phổ biến để điều trị tiêu chảy cấp. Tuy nhiên, cần lưu ý sử dụng Loperamide theo hướng dẫn của bác sĩ để tránh nguy cơ megacolon độc hại, mở rộng đại tràng.
• Thuốc giảm đau: Acetaminophen là loại thuốc giảm đau được bác sĩ khuyên dùng khi bệnh nhân gặp phải những cơn đau nhẹ. Tuy nhiên, cần cẩn thận khi dùng loại thuốc này, không nên lạm dụng vì có thể khiến bệnh trở nên tồi tệ hơn và làm tăng mức độ đau.

5.2 Chữa bệnh viêm đại tràng mãn tính bằng phương pháp Đông y

Đây là một cách chữa bệnh viêm đại tràng mãn tính được nhiều bệnh nhân ưa chuộng vì độ lành tính, kèm theo là các thành phần nguyên liệu từ tự nhiên, dễ dàng tìm kiếm. Tuy nhiên, trước khi áp dụng bất kỳ phương pháp điều trị nào, bệnh nhân cũng cần tham vấn ý kiến của bác sĩ.

Có hai bài thuốc thông thường được sử dụng để chữa bệnh viêm đại tràng mãn tính, gồm:

5.2.1 Lá ổi

Từ xa xưa, lá ổi đã được biết đến với khả năng điều trị các vấn đề về đường tiêu hóa như tiêu chảy, đầy hơi,... Ngày nay, bài thuốc này tiếp tục được lưu truyền và ứng dụng để hỗ trợ trị viêm đại tràng có kèm theo triệu chứng tiêu chảy. Dưới đây là hướng dẫn chi tiết cách thực hiện:

• Rửa sạch một nắm lá ổi non và cho vào 500ml nước.
• Đun sôi nước cho đến khi còn lại 300ml rồi tắt bếp và chắt lấy nước.
• Chia nhỏ nước lá ổi thành nhiều phần để uống trong ngày và đảm bảo uống hết trong vòng 24 giờ.

5.2.2 Nha đam

Nổi tiếng với khả năng thanh nhiệt, giải độc và mát gan, nha đam (lô hội) được nhiều người sử dụng để chữa bệnh viêm đại tràng mãn tính, đặc biệt là ở những người thường xuyên bị táo bón. Nha đam có thể được pha chế thành thức uống với 5 lát nha đam tươi và 500ml mật ong nguyên chất theo hướng dẫn sau:

• Rửa sạch nha đam tươi, gọt vỏ, chần qua nước sôi cho bớt nhựa rồi xay nhuyễn.
• Kết hợp nha đam xay nhuyễn và mật ong nguyên chất để tạo thành hỗn hợp.
• Bảo quản hỗn hợp trong lọ thủy tinh sạch, mỗi lần pha 2 muỗng với nước uống 3 lần/ngày.

6. Bí quyết cải thiện sức khỏe cho bệnh nhân viêm đại tràng

Việc chữa bệnh viêm đại tràng mãn tính đòi hỏi sự kết hợp hài hòa giữa phác đồ điều trị bằng thuốc do bác sĩ kê đơn và những thay đổi tích cực trong lối sống và chế độ sinh hoạt:

6.1 Điều chỉnh chế độ dinh dưỡng khoa học

• Ưu tiên tiêu thụ các loại thực phẩm có lợi cho đại tràng như khoai tây, gạo, cá, hoa quả, nước ép giàu vitamin và rau củ có nhiều chất xơ.
• Duy trì chế độ ăn uống đầy đủ dinh dưỡng với 1g protein và 30-35 kcal/kg cân nặng mỗi ngày, hạn chế chất béo, bổ sung nhiều nước, vitamin và khoáng chất.
• Để phòng ngừa nhiễm khuẩn đường ruột, bệnh nhân nên hạn chế tiêu thụ các loại thực phẩm sống hoặc lên men, bao gồm tiết canh, rau sống, nem chua, gỏi, đồ ăn vỉa hè và đồ ăn ôi thiu.

• Hạn chế tối đa các loại thực phẩm kích thích đường ruột như: đồ chiên rán nhiều dầu mỡ, chất kích thích như rượu bia, cà phê, thuốc lá,...
• Nên ưu tiên lựa chọn thực phẩm mềm và chia nhỏ thành nhiều bữa ăn trong ngày, giúp cơ thể dễ dàng tiêu hóa hơn.
• Uống nhiều nước là biện pháp hàng đầu để tránh mất nước do tiêu chảy.
• Giảm chất xơ khi bị tiêu chảy và tăng chất xơ khi bị táo bón.
• Ưu tiên sử dụng thực phẩm đảm bảo an toàn vệ sinh, có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng.

6.2 Điều chỉnh chế độ sinh hoạt hợp lý

• Giữ tinh thần vui vẻ lạc quan bằng cách kiểm soát căng thẳng, stress, áp lực.
• Duy trì thói quen ngủ đủ giấc mỗi ngày và hạn chế thức khuya lâu dài.
• Tăng cường vận động thể chất giúp bệnh nhân tăng sức đề kháng, hỗ trợ tiêu hóa và ngăn ngừa biến chứng.
• Tuân thủ đúng liều lượng thuốc theo chỉ định của bác sĩ.
• Tuyệt đối không sử dụng thuốc kháng sinh hoặc thuốc giảm đau mà không có chỉ định của bác sĩ.

Tóm lại, viêm đại tràng mãn tính tuy là căn bệnh dai dẳng gây mệt mỏi cho người bệnh, nhưng bệnh nhân hoàn toàn có thể kiểm soát căn bệnh này nếu tuân thủ điều trị y khoa kết hợp chế độ sinh hoạt hợp lý.

Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.