Nhiệt lưỡi là một bệnh lý thường gặp, đặc trưng bởi vết loét nhỏ (đường kính dưới 1cm) và nông. Bệnh thường lành tính, tự giới hạn nhưng gây đau rát, khó chịu, ảnh hưởng đến sinh hoạt của người bệnh. Vậy cách chữa nhiệt lưỡi hiệu quả nhanh là gì?
1. Nhiệt lưỡi là gì?
Nhiệt lưỡi là tình trạng loét niêm mạc miệng thường gặp, đặc trưng bởi các vết loét gây đau đớn và thường tái phát. Các vết loét thường có hình tròn, lành tính, không lây và có thể xuất hiện dưới dạng đơn lẻ hoặc từng đám. Trong hầu hết các trường hợp, mỗi đợt bị nhiệt lưỡi thường kéo dài từ 7 đến 10 ngày.
Nhiệt lưỡi xảy ra do kết quả của rối loạn chức năng miễn dịch qua trung gian tế bào T và sự phá hủy biểu mô niêm mạc qua trung gian bạch cầu trung tính và tế bào mast. Tổn thương có thể gây ra do thay đổi các chất chuyển hóa trung gian của tế bào, như tăng interferon gamma, các yếu tố hoại tử và phân tử kết dính giữa các tế bào biểu mô. Quá trình viêm này tạo ra một màng giả chứa dịch tiết dạng sợi, vi khuẩn, tế bào viêm và tế bào niêm mạc bị hoại tử.
Nhiệt miệng xảy ra trên niêm mạc miệng không sừng hóa như dọc theo bề mặt môi hoặc miệng, khẩu cái mềm, sàn miệng, mặt bụng hoặc bên của lưỡi, hạch amidan, nướu răng ở hàm trên và hàm dưới. Ngược lại, các vết loét do virus Herpes simplex (HSV) liên quan đến các bề mặt niêm mạc bị sừng hóa như lợi và mặt lưng của lưỡi, môi và khẩu cái cứng.
2. Nguyên nhân nhiệt lưỡi
Nguyên nhân bị nhiệt lưỡi chưa được giải thích rõ ràng, đa số là vô căn và đa yếu tố, có khả năng liên quan đến việc kích hoạt hệ thống miễn dịch qua trung gian tế bào. Nhiệt lưỡi không phải là một bệnh nhiễm trùng cấp tính, do đó không lây truyền từ người này sang người khác.
Một số yếu tố có thể khiến bạn dễ bị nhiệt lưỡi bao gồm:
- Chấn thương tại chỗ (cắn vào lưỡi).
- Căng thẳng về cảm xúc hoặc sinh lý.
- Vấn đề về kinh nguyệt
- Dị ứng: Natri lauryl sulfat có trong kem đánh răng và các sản phẩm vệ sinh răng miệng; một số thực phẩm như quế, pho mát, cam quýt, sung hoặc dứa...
- Tiếp xúc với độc tố (nitrat trong nước uống).
- Các tình trạng bệnh lý gây kém hấp thu như: bệnh đường ruột, bệnh Celiac cũng có thể là nguyên nhân liên quan.
- Có tới 20% trường hợp bị nhiệt lưỡi có liên quan đến thiếu hụt vi chất (sắt, folate, vitamin B6 và B12); vitamin D; kẽm hoặc thiamine...
- Những thay đổi trong hệ vi sinh vật miệng có thể khiến bạn bị nhiệt lưỡi.
- Nhiệt lưỡi ít xảy ra hơn ở những người thường xuyên vệ sinh răng miệng sạch sẽ. Nhiều nghiên cứu cho thấy nhiệt lưỡi ít gặp hơn ở những người hút thuốc lá, tuy nhiên, những người này sẽ có nguy cơ mắc các bệnh lý răng miệng nặng nề hơn như ung thư vòm họng.
Tuỳ nguyên nhân bị nhiệt lưỡi chưa được xác định rõ ràng nhưng có nhiều cách chữa nhiệt lưỡi hiệu quả nhằm làm dịu cơn đau do các vết loét gây ra.
3. Triệu chứng nhiệt lưỡi
Khi bị nhiệt lưỡi bạn có thể nhận thấy dấu hiệu khó chịu như nóng rát 1 hoặc 2 ngày trước khi bắt đầu loét.
Các triệu chứng khi bị nhiệt lưỡi thông thường bao gồm:
- Một hoặc nhiều vết loét đau tại lưỡi. Các vết loét của bệnh nhiệt lưỡi là những tổn thương hoại tử trung tâm bao quanh bởi dịch tiết màu xám, dạng sợi và ngoài cùng là một quầng ban đỏ.
- Cảm giác bỏng rát hoặc ngứa ran.
- Nhiệt lưỡi thường không kèm sốt, phát ban, nhức đầu hoặc nổi hạch. Nếu có các triệu chứng trên, cần tìm nguyên nhân khác.
Các chẩn đoán phân biệt bao gồm:
- Viêm da tiếp xúc
- Ung thư lưỡi
- Nhiễm Herpes simplex
- Tổn thương do thuốc gây ra
- Lupus ban đỏ hệ thống
- Bệnh lichen phẳng.
4. Khi bị nhiệt lưỡi phải làm sao?
Đa phần các trường hợp bị nhiệt lưỡi mức độ nhẹ, bệnh sẽ tự lành sau 7 – 14 ngày và không để lại sẹo.
Mục tiêu của điều trị là giảm đau và ngăn ngừa tái phát. Có nhiều cách chữa nhiệt lưỡi nhanh và hiệu quả, bao gồm:
- Súc miệng bằng nước muối sinh lý hoặc các loại dung dịch nước súc miệng có chứa Hydrogen peroxide, Chlorhexidine hoặc Dexamethasone.
- Thuốc gây tê tại chỗ như Benzocain.
- Thuốc kháng viêm tại chỗ, chẳng hạn như Fluocinonide, Beclomethasone hoặc Hydrocortisone hemisuccinate. Các chất chống viêm tại chỗ là một trong những cách điều trị hiệu quả nhất, giúp làm giảm nhanh các triệu chứng, lành các vết loét nhanh hơn và giảm tỷ lệ tái phát. Có thể sử dụng thuốc kháng viêm không steroid hoặc Acetaminophen đường uống hay đường tĩnh mạch để giảm đau khi cần.
- Thuốc kháng sinh tại chỗ hoặc toàn thân là phương pháp theo kinh nghiệm và được sử dụng vì có giả thuyết cho rằng một số tác nhân lây nhiễm chưa được phát hiện có thể gây ra nhiệt lưỡi. Tetracyclin và Minocyclin là những thuốc thường được sử dụng nhất, có thể giúp giảm đau và giảm thời gian loét.
- Nếu bạn bị lở loét do thiếu hụt dinh dưỡng, bạn cần bổ sung vitamin hoặc vi chất thiếu hụt (sắt, folic, vitamin B6, vitamin B12, kẽm,...).
- Đối với các vết loét nặng, bác sĩ có thể đề nghị thủ thuật cắt đốt vết loét. Thủ thuật này có thể khử trùng vết loét giúp giảm đau và tăng tốc độ lành vết loét.
- Chườm túi đá hoặc đá viên lên vùng bị ảnh hưởng
- Một số loại thức ăn cần tránh khi bị nhiệt lưỡi bao gồm: Trái cây chứa nhiều acid (cam, quýt, bưởi...); cà phê, các loại thực phẩm cay nóng có thể gây đau và lâu lành vết loét; các thức ăn quá cứng.
5. Phòng ngừa nhiệt lưỡi
Một số cách phòng ngừa bị nhiệt lưỡi tại nhà bao gồm:
- Thực hành vệ sinh răng miệng tốt.
- Nghỉ ngơi điều độ, tránh các căng thẳng về cảm xúc. Thử các kỹ thuật giảm căng thẳng, chẳng hạn như thiền định.
- Tránh chấn thương tại chỗ.
- Tránh sử dụng các sản phẩm vệ sinh răng miệng có chứa chất gây dị ứng nếu đã biết.
- Tránh các loại thực phẩm dị ứng khiến bạn bị nhiệt lưỡi.
- Cân nhắc dùng thực phẩm chức năng bổ sung sắt, kẽm hoặc vitamin B1, B2, B6, B12 hoặc C nếu bạn đã được xác định thiếu hụt vitamin hoặc khoáng chất.
- Những người được chẩn đoán mắc bệnh Celiac nên chọn chế độ ăn không có gluten.
Khi bị nhiệt lưỡi, bạn cần đến gặp bác sĩ ngay khi:
- Vết loét bắt đầu lan rộng.
- Vết loét có kích thước lớn bất thường.
- Bị nhiệt lưỡi kéo dài hơn 2 tuần.
- Vết loét gây cản trở việc ăn, uống hoặc các thói quen hàng ngày khác.
- Có kèm theo sốt cao.
Nhiệt lưỡi rất phổ biến, căn nguyên chưa rõ ràng. Các vết loét tuy lành tính nhưng thường tái phát, gây khó chịu cho người bệnh, cản trở sinh hoạt trong 1-3 tuần. Có nhiều cách chữa nhiệt lưỡi hiệu quả tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng và kinh nghiệm cá nhân. Khi vết loét chậm lành hoặc nếu có các triệu chứng toàn thân liên quan (ví dụ: viêm màng bồ đào, viêm khớp, sốt, nổi hạch), cần loại trừ các tình trạng nghiêm trọng khác đi kèm.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
