Các xét nghiệm đông máu giúp đánh giá hệ thống đông máu có đang hoạt động bình thường hay không, có vai trò quan trọng trong chẩn đoán nhiều bệnh lý. Tuy nhiên, các yếu tố ảnh hưởng đến xét nghiệm đông máu có thể làm sai lệch kết quả xét nghiệm.
1. Xét nghiệm đông máu gồm những loại nào?
Trong điều kiện bình thường, máu lưu thông trong lòng mạch ở trạng thái lỏng không bị đông nhờ có sự cân bằng giữa hệ thống đông máu và hệ ức chế đông máu. Nếu mạch máu bị tổn thương, hệ thống đông máu sẽ được kích hoạt, tạo ra cục máu đông tại vị trí bị tổn thương, giúp máu ngừng chảy. Sau khi chức năng cầm máu hoàn tất, cục máu đông sẽ tiêu đi, sự lưu thông máu trong lòng mạch sẽ về trạng thái bình thường.
Quá trình cầm máu bao gồm các giai đoạn:
- Cầm máu ban đầu giúp tạo nút cầm máu tạm thời.
- Đông máu huyết tương tạo nút cầm máu vĩnh viễn.
- Tiêu cục máu đông.
Các xét nghiệm đông máu cũng được chia làm 3 nhóm chính tương ứng với 3 giai đoạn trên, bao gồm:
- Các xét nghiệm đánh giá khả năng đông máu ban đầu như: đếm số lượng tiểu cầu, thời gian máu chảy, nghiệm pháp dây thắt, co cục máu đông. Đây là các xét nghiệm được sử dụng rộng rãi, tuy nhiên độ nhạy và đặc hiệu không cao. Các kỹ thuật hiện đại mới được sử dụng giúp đánh giá giai đoạn cầm máu ban đầu chính xác hơn như: đo độ ngưng tập tiểu cầu với chất kích tập và nồng độ khác nhau, đàn hồi đồ cục máu, định lượng yếu tố Von Willebrand,...
- Các xét nghiệm đánh giá giai đoạn cầm máu huyết tương:
- Xét nghiệm đánh giá đường đông máu ngoại sinh: PT (Prothrombin Time), kết quả xét nghiệm PT có thể ở dạng thời gian (bình thường PT từ 11-13 giây) hoặc dạng tỷ số % (bình thường 70-140%).
- Xét nghiệm đánh giá đường đông máu nội sinh: gồm nhiều xét nghiệm như xét nghiệm thời gian Howel, định lượng các yếu tố đông máu VIII, IX, XI, XII, von Willebrand, xét nghiệm APTT,... Trong đó, xét nghiệm APTT ( Active Partial Thromboplastin Time: xét nghiệm thời gian thromboplastin một phần hoạt hóa) được khuyến cáo thực hiện bởi tính nhạy cảm cao và dễ thực hiện.
- Các xét nghiệm đánh giá đường đông máu chung gồm: xét nghiệm TT (Thrombin Time: thời gian thrombin), định lượng fibrinogen
- Các xét nghiệm đánh giá tình trạng tiêu sợi huyết: Định lượng D-Dimer, nghiệm pháp Von-Kaulla, xét nghiệm tan cục máu đông
2. Xét nghiệm đông máu được chỉ định trong các trường hợp nào?
Các xét nghiệm đông máu được thực hiện nhằm xác định hệ thống đông máu hoạt động có bình thường hay không, nếu có bất thường thì bất thường ở giai đoạn nào, mức độ bất thường ra sao. Xét nghiệm đánh giá khả năng đông máu được chỉ định trong các trường hợp:
- Sàng lọc, khảo sát tình trạng đông máu ở những bệnh nhân nghi ngờ có bất thường về đông máu, thường được thực hiện trước phẫu thuật. Các xét nghiệm thường được thực hiện là: đếm số lượng tiểu cầu, PT, APTT, TT hoặc định lượng fibrinogen. Các xét nghiệm này là các xét nghiệm đông máu cơ bản hay còn gọi là xét nghiệm vòng đầu (first line test), kết quả những xét nghiệm này sẽ định hướng cho bác sĩ chỉ định những xét nghiệm tiếp theo nhằm chẩn đoán chính xác tình trạng rối loạn đông máu của người bệnh.
- Bệnh nhân có các triệu chứng lâm sàng hoặc tiền sử có liên quan đến rối loạn đông máu: bác sĩ chỉ định xét nghiệm dựa vào đặc điểm lâm sàng cụ thể của từng người bệnh, tiền sử bệnh của bệnh nhân và gia đình và kết quả của những xét nghiệm vòng đầu.
- Bệnh nhân điều trị bằng thuốc chống đông: xét nghiệm đông máu khi bệnh nhân điều trị bằng thuốc chống đông nhằm đánh giá hiệu quả điều trị và điều chỉnh thuốc nếu cần thiết, nhằm mục đích đạt hiệu quả chống đông nhưng không gây chảy máu. Tùy thuộc vào loại thuốc chống đông bệnh nhân đang sử dụng mà sẽ được chỉ định xét nghiệm phù hợp. Ví dụ như bệnh nhân đang điều trị bằng thuốc chống kết tập tiểu cầu sẽ được thực hiện xét nghiệm đo độ ngưng tập tiểu cầu, xét nghiệm thời gian máu chảy, PFA,...Điều trị bằng Heparin tiêu chuẩn thực hiện xét nghiệm APTT, điều trị bằng Heparin phân tử trọng lượng thấp thực hiện xét nghiệm ACT, định lượng anti Xa,...
3. Các yếu tố ảnh hưởng đến xét nghiệm đông máu
Cũng như các xét nghiệm khác, kết quả xét nghiệm đông máu có thể bị ảnh hưởng dẫn đến sai sót do nhiều yếu tố như:
3.1. Các yếu tố về máy móc và kỹ thuật thực hiện
Kết quả xét nghiệm đông máu có thể có sai số nếu kỹ thuật viên thực hiện không đúng quy trình lấy máu, lượng mẫu máu lấy không đủ, không xử lý mẫu đúng cách hoặc để mẫu lưu quá lâu trước khi xét nghiệm. Bên cạnh đó, mỗi loại xét nghiệm đông máu đều phải thực hiện theo một quy trình riêng biệt gắn với các loại máy xét nghiệm nhất định, nếu kỹ thuật viên không thực hiện chuẩn xác các thao tác trong quy trình, kết quả có thể sai lệch.
Hóa chất sử dụng không đảm bảo chất lượng, hóa chất hết hạn hoặc được dùng với tỷ lệ không phù hợp, máy xét nghiệm khi chạy gặp các sự cố về bơm, nghẽn kim hút, ống dây bị hở, buồng đo, dòng điện không ổn định,... cũng có thể gây ảnh hưởng đến kết quả xét nghiệm đông máu.
3.2. Các yếu tố đến từ người bệnh
Bệnh nhân đang mang thai hoặc sử dụng thuốc tránh thai có thể gây tăng một số yếu tố đông máu, đặc biệt là yếu tố VIII và IX.
Bệnh nhân đang trong tình trạng viêm nhiễm hoặc căng thẳng, bệnh nhân mắc các bệnh lý như Triglyceride cao, viêm tụy cấp, viêm gan có thể gây ảnh hưởng đến nhiều yếu tố đông máu, từ đó làm sai lệch kết quả xét nghiệm.
Một số loại thuốc hoặc thực phẩm bổ sung người bệnh đang sử dụng có thể làm thay đổi kết quả xét nghiệm.
Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec là một trong những bệnh viện không những đảm bảo chất lượng chuyên môn với đội ngũ y bác sĩ, hệ thống trang thiết bị công nghệ hiện đại mà còn nổi bật với dịch vụ khám, tư vấn và chữa bệnh toàn diện, chuyên nghiệp; không gian khám chữa bệnh văn minh, lịch sự, an toàn và tiệt trùng tối đa. Khách hàng khi chọn thực hiện các xét nghiệm tại đây có thể hoàn toàn yên tâm về độ chính xác của kết quả xét nghiệm.
Khách hàng có thể trực tiếp đến hệ thống Y tế Vinmec trên toàn quốc để thăm khám hoặc liên hệ hotline tại đây để được hỗ trợ.
