Bài viết được tham vấn chuyên môn cùng Thạc sĩ, Bác sĩ Trần Thị Vượng - Bác sĩ Xét nghiệm vi sinh - Khoa Xét nghiệm - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Hải Phòng.
Helicobacter pylori (HP) là một loại vi khuẩn lây nhiễm sống tại hệ thống tiêu hóa. Nhiều người bị HP mà không có triệu chứng nhiễm trùng, nhưng đối với người khác, vi khuẩn này có thể gây ra một loạt các rối loạn tiêu hóa như viêm dạ dày, loét dạ dày và một số loại ung thư dạ dày.
1. Các loại xét nghiệm kiểm tra vi khuẩn HP dạ dày
Xét nghiệm H. pylori được sử dụng để phát hiện vi khuẩn trong đường tiêu hóa, dựa trên kết quả xét nghiệm để chẩn đoán người bệnh có nhiễm trùng hay không và đưa ra biện pháp điều trị chính xác, phù hợp với tình trạng của người bệnh.
Có một số loại xét nghiệm H. pylori khác nhau có thể được thực hiện. Các bảng sau đây tóm tắt các thử nghiệm này:
1.1 Xét nghiệm không nội soi
- Xét nghiệm test nhanh phân kiểm tra vi khuẩn HP dạ dày hay Xét nghiệm kháng nguyên H.pylori:
Nhằm phát hiện sự hiện diện của kháng nguyên của vi khuẩn HP có trong mẫu phân của người bệnh. Xét nghiệm này đơn giản, rẻ tiền, cho kết quả nhanh. Tuy nhiên kết quả có khả năng Dương tính giả do ảnh hưởng nhiễu của các yếu tố trong phân.
- Test thở Ure kiểm tra vi khuẩn HP dạ dày hay xét nghiệm hơi thở ure:
- Bước đầu tiên, nhân viên y tế sẽ lấy mẫu hơi thở của người bệnh bằng cách cho người bệnh thở vào một cái túi.
- Sau đó, người bệnh sẽ được hướng dẫn uống một chất lỏng có chứa urê và sau đó chờ khoảng 15 phút. Trong thời gian này, nếu trong đường tiêu hóa của người bệnh có vi khuẩn HP thì vi khuẩn này sẽ phá vỡ urê thành khí carbon dioxide và sẽ có trong hơi thở của người bệnh.
- Sau đó, người bệnh được thu thập mẫu hơi thở lần thứ hai.
- Cả mẫu ban đầu và mẫu thứ hai đều được gửi đến phòng xét nghiệm. Nếu mẫu hơi thở thứ hai của có mức độ carbon dioxide cao hơn bình thường, thì có nghĩa là người bệnh có nhiễm vi khuẩn HP trong đường tiêu hóa.
- Xét nghiệm máu kiểm tra kháng thể kháng vi khuẩn HP dạ dày:
Xét nghiệm máu để phát hiện cơ thể người bệnh có tạo kháng thể với vi khuẩn HP hay không. Nếu có kháng thể với HP trong máu, điều đó có nghĩa là người bệnh hiện đang bị nhiễm vi khuẩn này hoặc đã bị nhiễm trong quá khứ. Xét nghiệm này dễ thực hiện cho kết quả nhanh, tuy nhiên giá trị chẩn đoán không cao.
1.2 Xét nghiệm có nội soi hay Nội soi kiểm tra vi khuẩn HP
Trong quá trình người bệnh được thực hiện nội soi, bác sĩ sẽ lấy một mẫu mô đường tiêu hóa để thực hiện các xét nghiệm dưới đây. Mặc dù các phương pháp nội soi có độ chính xác cao nhưng ít được thực hiện do mang tính xâm lấn cao.
- Xét nghiệm mô học:
Mô đường tiêu hóa sẽ được gửi đến chuyên khoa giải phẫu bệnh nhuộm và quan sát dưới kính hiển vi để tìm kiếm vi khuẩn HP, đồng thời kiểm tra sự biến đổi về mặt tế bào học, mô bệnh học có bất thường hay không?
Xét nghiệm urease nhanh:
H. pylori sản xuất urease, đây là một loại enzyme cho phép vi khuẩn này tồn tại trong môi trường axit của dạ dày. Mô hoặc mảnh sinh thiết dạ dày vùng tổn thương sẽ được đưa vào môi trường phản ứng (ống phản ứng có Ure). Nếu vi khuẩn có trong mô sinh thiết sẽ tiết ra enzyme Urease phân hủy Ure trong ống phản ứng thành ammoniac và làm thay đổi pH môi trường. Chất chỉ thị màu sẽ cho biết phản ứng xảy ra, từ đó đánh giá được sự có mặt của vi khuẩn H.pylori.
- Nuôi cấy:
Các vi khuẩn được nuôi cấy trong môi trường dinh dưỡng, tuy nhiên kết quả có thể mất vài tuần mới có. Đồng thời, với xét nghiệm này bác sĩ điều trị có thể đánh giá luôn loại kháng sinh nào có khả năng điều trị thành công cao nhất cho người bệnh.
- PCR (phản ứng chuỗi polymerase):
Các đoạn ADN của HP được khuếch đại và được sử dụng để phát hiện vi khuẩn.
Xét nghiệm phân và xét nghiệm hơi thở ure được khuyến cáo dùng để chẩn đoán nhiễm HP và để đánh giá hiệu quả điều trị. Những xét nghiệm này được thực hiện thường xuyên nhất do kỹ thuật thực hiện và cho kết quả nhanh và không xâm lấn. Xét nghiệm hơi thở ure thường không được khuyến cáo sử dụng cho trẻ nhỏ mà nên ưu tiên xét nghiệm phân.
2. Khi nào xét nghiệm kiểm tra vi khuẩn HP dạ dày được thực hiện?
Các xét nghiệm được thực hiện khi người bệnh bị đau ở đường tiêu hóa và các dấu hiệu và triệu chứng khác của loét, bao gồm:
- Đau bụng
- Giảm cân không giải thích được
- Khó tiêu
- Cảm giác no nhanh hoặc đầy hơi
- Buồn nôn
- Ợ
Một số người có thể có các dấu hiệu và triệu chứng nghiêm trọng hơn và cần được điều trị cấp cứu như đau bụng dữ dội, đột ngột, dai dẳng, phân có máu hoặc có màu đen, hoặc nôn ra máu hoặc nôn giống như bã cà phê.
Xét nghiệm HP cũng có thể được thực hiện sau khoảng 4 đến 6 tuần khi người bệnh đã hoàn thành lộ trình điều trị để xác định người bệnh đã hết nhiễm trùng chưa. Tuy nhiên, một bài kiểm tra tiếp theo không được thực hiện trên mỗi người.
3. Kết quả xét nghiệm đọc như thế nào?
Xét nghiệm dương tính là khi có kháng nguyên trong phân của người bệnh, xét nghiệm hơi thở hoặc sinh thiết cho thấy các dấu hiệu và triệu chứng do các vi khuẩn này. Người bệnh sẽ được điều trị bằng cách kết hợp thuốc kháng sinh và các loại thuốc khác để tiêu diệt vi khuẩn và điều trị cơn đau và loét.
Kết quả xét nghiệm âm tính có nghĩa là người bệnh không bị nhiễm H. pylori và các dấu hiệu và triệu chứng hiện tại có thể là do một nguyên nhân khác. Tuy nhiên, nếu các triệu chứng vẫn tồn tại, người bệnh sẽ cần thực hiện các xét nghiệm chuyên sâu hơn để tìm nguyên nhân, ví dụ sinh thiết mô.
Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec là một trong những bệnh viện không những đảm bảo chất lượng chuyên môn với đội ngũ y bác sĩ, hệ thống trang thiết bị công nghệ hiện đại mà còn nổi bật với dịch vụ khám, tư vấn và chữa bệnh toàn diện, chuyên nghiệp; không gian khám chữa bệnh văn minh, lịch sự, an toàn và tiệt trùng tối đa. Khách hàng khi chọn thực hiện các xét nghiệm tại đây có thể hoàn toàn yên tâm về độ chính xác của kết quả xét nghiệm.
Bài viết tham khảo nguồn: labtestsonline.org, medlineplus.gov
