Thuốc tránh thai khẩn cấp thường được dùng để “chữa cháy” cho chị em khi đã lỡ quan hệ không an toàn hoặc không sử dụng bất kỳ biện pháp tránh thai nào. Tuy nhiên, không phải ai cũng hiểu rõ về các tác hại khi dùng thuốc tránh thai khẩn cấp và cách bảo vệ bản thân trước những biến chứng lâu dài của loại thuốc đặc biệt này.
1. Thuốc tránh thai khẩn cấp hoạt động như thế nào?
Thuốc tránh thai khẩn cấp là loại thuốc dùng cho nữ giới sau khi quan hệ tình dục không an toàn, trong thuốc có chứa hàm lượng cao các hormone sinh dục progesterone. Thuốc tránh thai khẩn cấp hoạt động tương tự như thuốc tránh thai hàng ngày, chỉ khác ở hàm lượng progestin (một dạng progesterone), vì vậy thuốc cho tác dụng nhanh chóng hơn so với các loại dùng hàng ngày.
Khi sử dụng, các hormone sinh dục nữ progesteron với hàm lượng cao có trong thuốc sẽ làm ức chế quá trình rụng trứng, gây cản trở sự di chuyển của tinh trùng. Nếu tại thời điểm uống thuốc trứng đã được thụ tinh, thuốc tránh thai sẽ cho tác dụng ức chế việc làm dày lớp nội mạc tử cung và ngăn cản sự làm tổ của trứng sau khi đã thụ tinh.
Trên thị trường hiện nay có rất nhiều loại thuốc tránh thai khẩn cấp của nhiều hãng dược phẩm sản xuất, nhưng phổ biến nhất là 2 loại: loại thuốc có chứa levonorgestrel (một dạng progesteron tổng hợp) và loại thuốc có chứa cả progesterone và estrogen.
Thuốc chứa hormon sinh dục levonorgestrel cho tác dụng ức chế buồng trứng tạm thời không cho hiện tượng rụng trứng xảy ra, giúp tránh thai hiệu quả. Thuốc chứa progesterone cho tác dụng làm biến đổi niêm dịch ở cổ tử cung, khiến lớp dịch này trở nên đặc dính, ngăn cản tinh trùng đi xuyên qua để gặp trứng. Thuốc tránh thai có chứa cả progesterone và estrogen sẽ làm thay đổi hình thái của màng trong tử cung, không cho trứng đã thụ tinh đến làm tổ, giúp tránh thai khẩn cấp.
Thuốc nên uống càng sớm càng tốt sau khi quan hệ. Uống càng sớm thì hiệu lực của thuốc sẽ càng cao, tốt nhất nên sử dụng viên tránh thai khẩn cấp trong vòng 72 giờ sau quan hệ không dùng biện pháp tránh thai hoặc xảy ra tình trạng bao cao su bị rách...
2. Nên sử dụng hạn chế đối với thuốc tránh thai khẩn cấp
Chỉ sử dụng thuốc tránh thai khẩn cấp trong trường hợp sau:
- Nữ giới quan hệ tình dục không thực hiện bất kỳ biện pháp an toàn nào;
- Nữ giới quên sử dụng thuốc tránh thai hàng ngày từ 2 ngày và có quan hệ tình dục không an toàn;
- Nữ giới bị cưỡng bức;
- Bao cao su quá hạn sử dụng, bị rách, thủng...
3. Tác hại của thuốc ngừa thai khẩn cấp
Thuốc tránh thai cấp tốc có tác hại gì? Thuốc tránh thai khẩn cấp có thể gây ra tình trạng buồn nôn, nôn ói, đau bụng râm ran, chướng hơi... Đây là dấu hiệu thường gặp nhưng khiến nhiều chị em lo lắng. Tuy nhiên trong trường hợp nôn ói ngay sau khi uống thuốc, khi đó chị em cần sử dụng bổ sung thêm 1 liều thuốc khác để đảm bảo hiệu quả ngừa thai. Trường hợp nôn xảy ra sau 2 giờ uống thuốc thì người dùng không cần sử dụng thêm liều bổ sung. Để khắc phục hoặc cải thiện triệu chứng khó chịu này, chị em nên uống thuốc ngừa thai khẩn cấp ngay sau khi ăn.
Ngoài ra, tác hại của thuốc tránh thai khẩn cấp thường gặp khác như: Nhức đầu, chóng mặt, căng tức ngực, đau ngực... Tuy nhiên các triệu chứng này hầu hết là bình thường, sau khi thuốc hết tác dụng thì những khó chịu này cũng sẽ biến mất.
Khoảng 50% trường hợp sử dụng loại thuốc tránh thai này gặp phải tình trạng xuất huyết âm đạo không liên quan chu kỳ kinh nguyệt. Tác dụng phụ này xảy ra do thuốc chứa progestin hoặc estrogen, khi đưa vào cơ thể khiến nồng độ các hormone này tăng cao và gây chảy máu âm đạo. Thông thường sau chu kỳ kinh nguyệt tiếp theo hiện tượng này cũng sẽ không còn, do đó đa số chị em sử dụng và gặp phải tác hại của thuốc tránh thai khẩn cấp này không cần quá lo lắng. Tuy nhiên, hiện tượng xuất huyết âm đạo bất thường ở một số ít trường hợp uống thuốc tránh thai khẩn cấp có thể gây nhầm lẫn với biểu hiện của một số tình trạng bất thường như sẩy thai hoặc thai ngoài tử cung. Do đó, nếu có bất kỳ nghi ngờ nào thì chị em cần đi khám chuyên khoa ngay để được xử trí kịp thời.
Chu kỳ kinh nguyệt bình thường sẽ diễn ra đúng ngày hoặc có thể thay đổi sớm hoặc muộn hơn kỳ kinh cũ không quá 7 ngày. Trường hợp chị em bị trễ kinh quá lâu nên sử dụng một số biện pháp thử thai (như que thử, xét nghiệm máu...) vì vẫn có khả năng mang thai dù đã uống thuốc ngừa thai khẩn cấp. Một số khác sử dụng thuốc cấp tốc gặp phải tình trạng rong kinh, rối loạn kinh nguyệt, thay đổi tính chất khí hư, tâm trạng thất thường hoặc bị lãnh cảm... Các biểu hiện này mặc dù không phải là tác hại khi dùng thuốc tránh thai khẩn cấp nhưng nếu chúng vẫn kéo dài, không thuyên giảm sau vài ngày uống thuốc thì người dùng cần phải đi gặp bác sĩ để được chẩn đoán chính xác.
Ngoài những tác hại ngắn hạn nêu trên, một số tác hại của thuốc ngừa thai khẩn cấp có thể kéo dài nếu quá lạm dụng hoặc do cơ thể không dung nạp thuốc, bao gồm: Tăng cân, rối loạn huyết áp, trầm cảm, rối loạn hô hấp... Một số ít phụ nữ dùng thuốc có thể dẫn đến bệnh lý u nang buồng trứng, tuy nhiên tỷ lệ không cao.
Thuốc tránh thai khẩn cấp được các bác sĩ đánh giá là biện pháp ngừa thai an toàn, hiệu quả khi sử dụng đúng chỉ định và đúng cách. Tuy nhiên bên cạnh tác hại của thuốc tránh thai khẩn cấp thì trong quá trình sử dụng chị em hoàn toàn có thể gặp phải một số tác dụng phụ như sau:
- Chu kỳ kinh nguyệt thay đổi, chậm có kinh, rối loạn kỳ kinh, không hoặc bị hành kinh nhiều lần trong tháng, rong kinh;
- Ảnh hưởng đến tâm trạng, cảm xúc, hay bồn chồn, lo lắng, bứt rứt trong người.
Những tác dụng phụ này thường xuất hiện trong quá trình sử dụng thuốc tránh thai khẩn cấp. Nhưng chị em cũng không cần quá lo lắng vì chúng sẽ biến mất sau khoảng 1 - 2 ngày.
Tuy nhiên, cần lưu ý là nếu chị em sử dụng thuốc tránh thai cấp tốc quá nhiều, uống sai cách và dùng thuốc không đảm bảo chất lượng có thể gây nên những biến chứng nguy hiểm. Một số trường hợp do lạm dụng thuốc ngừa thai khẩn cấp, đặc biệt là ở những đối tượng không được sử dụng vì các chống chỉ định, có thể dẫn đến một số bệnh lý nguy hiểm như:
- Tắc ống dẫn trứng, teo niêm mạc tử cung, ức chế hoàn toàn quá trình rụng trứng dẫn đến vô sinh;
- Một số trường hợp gặp biến chứng nguy hiểm như ung thư cổ tử cung do dùng thuốc quá nhiều;
- Tăng nguy cơ mang thai ngoài tử cung khi dùng quá liều lượng hoặc lạm dụng;
- Ảnh hưởng đến chức năng tim mạch, gan, thận...;
- Giảm ham muốn tình dục, lãnh cảm, suy giảm hưng phấn khi quan hệ và ảnh hưởng đến tình cảm gia đình;
- Thuốc tránh thai khẩn cấp vẫn là một loại thuốc nội tiết nên việc nồng độ hormone có thể gây ra các bệnh lý về da như mụn trứng cá, nám, tàn nhang, sạm da...
Do đó để hạn chế các tác hại của thuốc tránh thai khẩn cấp, chị em cần phải tuân thủ hướng dẫn sử dụng và chỉ nên sử dụng trong trường hợp thật cần thiết. Nếu trong quá trình sử dụng và gặp các triệu chứng bất thường thì nên đi khám phụ khoa càng sớm càng tốt để hạn chế tối đa những nguy hại đến sức khỏe tổng thể, đặc biệt là khả năng sinh sản.
4. Lưu ý đặc biệt khi sử dụng thuốc ngừa thai khẩn cấp
Mặc dù thuốc ngừa thai cấp tốc có hiệu quả tránh thai khá cao, nhưng khả năng mang thai ngoài ý muốn vẫn có thể xảy ra. Do đó cần sử dụng thuốc đúng thời gian và lắng nghe những biểu hiện của cơ thể, đặc biệt là quan tâm đến chu kỳ kinh nguyệt. Ngoài ra, biện pháp ngừa thai bằng thuốc khẩn cấp không nên sử dụng quá thường xuyên vì hiệu quả ngừa thai sẽ giảm theo số lần sử dụng.
Hàm lượng nội tiết tố trong loại thuốc này cao gấp 4 lần so với thuốc ngừa thai hằng ngày, nên chỉ áp dụng cho phụ nữ hoàn toàn khỏe mạnh và tốt nhất không sử dụng quá 2 lần/tháng.
Thuốc tránh thai khẩn cấp mặc dù có hiệu quả ưu việt nhưng vì các tác hại của nó không nhỏ, đặc biệt là ảnh hưởng đến khả năng sinh sản, do đó chị em nên hạn chế, tránh lạm dụng phương pháp này mà hãy áp dụng các phương pháp an toàn hơn như bao cao su, vòng tránh thai, dùng thuốc tránh thai hằng ngày...
Trong trường hợp cần phải dùng thuốc, người sử dụng cần đọc kỹ hướng dẫn sử dụng thuốc, nắm rõ thành phần để tránh trường hợp dị ứng, đồng thời tuân thủ liều lượng và thời gian dùng thuốc.
Do tác hại của thuốc tránh thai khẩn cấp có thể ảnh hưởng đến thai kỳ nên khi dự định có thai và muốn bảo đảm an toàn cho sự phát triển của thai nhi, chị em cần tuyệt đối không được sử dụng loại thuốc này.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
