Các bệnh thường gặp ở đại trực tràng là vấn đề sức khỏe mà nhiều người đang phải đối mặt. Đại trực tràng là một phần quan trọng của hệ tiêu hóa, có vai trò giữ chất thải và tham gia vào quá trình đào thải chất thải ra khỏi cơ thể. Do vị trí đặc biệt và chức năng quan trọng này, đại trực tràng dễ bị tổn thương và mắc các bệnh lý khác nhau.
Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Bác sĩ Khoa Khám bệnh & Nội khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Hải Phòng.
1. Vai trò của trực tràng trong cơ thể
Trong ổ bụng, trực tràng đóng vai trò là bộ phận nối đại tràng và ống hậu môn.
- Nam giới: Vị trí của trực tràng là sau bàng quang, ống dẫn tinh, túi tinh và tuyến tiền liệt, nằm ở trung tâm của đáy xương chậu.
- Nữ giới: Trực tràng nằm trong khu vực gần tử cung và âm đạo. Phía trước trực tràng là cổ tử cung, thân tử cung và vòm âm đạo. Phía sau trực tràng là phần phúc mạc trực tràng, nối với thành sau của âm đạo.
Sau khi dạ dày đã co bóp và tiêu hóa thức ăn thành dịch lỏng, dịch này sẽ di chuyển qua ruột non trước khi đến đại tràng và cuối cùng là trực tràng. Ruột non sẽ là nơi đầu tiên hấp thu các chất dinh dưỡng.
Đại tràng, với sự trợ giúp của các vi khuẩn, sẽ tiếp tục phân giải dịch lỏng còn lại, tách ra khoáng chất và vitamin để cơ thể có thể hấp thụ tốt nhất các dưỡng chất cần thiết từ thực phẩm. Những chất dư thừa, tức là những chất không tiêu hóa được hoặc không có ích cho cơ thể, sẽ được giữ lại ở đại tràng.
Quá trình đại tiện nhằm đẩy các chất thải ra khỏi cơ thể sẽ diễn ra tại đây. Đầu tiên, đại tràng sẽ hoạt động để đẩy chất thải từ đại tràng xuống trực tràng. Tiếp theo, các dây thần kinh liên kết sẽ truyền thông tin đến vỏ đại não. Vỏ đại não sẽ phản hồi thông tin bằng cách tạo cảm giác muốn đại tiện. Sau đó, trực tràng sẽ hoạt động để đẩy chất thải ra bên ngoài qua ống hậu môn.
2. Các bệnh thường gặp ở đại trực tràng
2.1 Hội chứng ruột kích thích
Hội chứng ruột kích thích, còn được biết đến với các tên gọi khác như viêm đại tràng co thắt, bệnh đại tràng chức năng và viêm đại tràng mãn tính. Đây là tình trạng mà chức năng của đại trực tràng bị ảnh hưởng, gây ra cảm giác khó chịu thường xuyên ở trực tràng.
Hội chứng ruột kích thích là một trong các bệnh thường gặp ở đại trực tràng, hay xuất hiện ở những người làm việc dưới áp lực cao, mệt mỏi, hay lo lắng hoặc ở những người có thói quen sinh hoạt và ăn uống không đều đặn.
Biểu hiện viêm đại tràng co thắt mạn tính thường thấy bao gồm:
- Đi đại tiện nhiều lần trong ngày.
- Đôi khi bị táo bón, đôi khi bị tiêu chảy, phân thường không đều, có thể nát hoặc không thành khuôn.
- Cảm giác đầy hơi, chướng bụng và không thoải mái dọc theo khung đại tràng.
- Đau âm ỉ ở bụng dưới hoặc dọc khung đại tràng, cơn đau thường tăng lên sau khi ăn hoặc trước khi đi vệ sinh.
- Dị ứng với một số loại thực phẩm, gây đau bụng và đi ngoài sau khi ăn một số loại thức ăn như như đồ ăn chua, cay, nhiều dầu mỡ, rượu, bia, cà phê.
- Các biểu hiện viêm đại tràng co thắt thường thấy khác bao gồm chán ăn, ăn không ngon miệng, mệt mỏi, ngủ không ngon và dễ cáu gắt.
2.2 Bệnh polyp đại trực tràng
Polyp đại tràng là thuật ngữ y học nhằm chỉ các tổ chức tân sinh hình thành từ sự tăng sinh mô quá mức và phát triển thành khối u bên trong lòng đại tràng. Dù thực tế cho thấy phần lớn khối u này là lành tính, nhưng trong một số trường hợp, polyp đại tràng cũng có thể là ác tính hoặc phát triển thành ác tính nếu không phát hiện sớm và điều trị kịp thời, đúng cách.
Nguyên nhân chủ yếu gây ra polyp đại trực tràng - một trong các bệnh thường gặp ở đại trực tràng - thường liên quan đến yếu tố di truyền hoặc chế độ ăn uống. Những người tiêu thụ nhiều chất béo, ăn nhiều thịt đỏ hoặc ít ăn chất xơ có nguy cơ mắc bệnh cao hơn. Thêm vào đó, nguy cơ mắc bệnh cũng gia tăng ở những người hút thuốc lá hoặc thừa cân.
Bệnh polyp đại trực tràng có nguy cơ phát triển thành các khối u, khiến căn bệnh này trở thành một vấn đề nghiêm trọng. Việc phát hiện và xử lý polyp qua nội soi là rất quan trọng để ngăn ngừa ung thư đại trực tràng. Để cải thiện tình trạng bệnh, bệnh nhân nên điều chỉnh lối sống, bao gồm việc ăn uống ít chất béo và bổ sung các loại trái cây, rau củ. Thêm vào đó, mọi người cần duy trì cân nặng hợp lý và tránh xa các chất kích thích như thuốc lá và rượu bia.
2.3 Ung thư đại tràng
Ung thư đại tràng, còn được biết đến với tên gọi ung thư ruột già, là một căn bệnh ung thư thường gặp không chỉ tại Việt Nam mà trên toàn cầu. Đây là một loại ung thư đường tiêu hóa có tiên lượng tốt nếu được chẩn đoán khi bệnh còn ở giai đoạn sớm hoặc khi có tổn thương tiền ung thư. Ung thư đại tràng có thể xuất hiện ở mọi vị trí của đại tràng, bao gồm đại tràng sigma, đại tràng xuống, đại tràng ngang, đại tràng lên và manh tràng.
Các nguyên nhân ung thư đại tràng - một trong các bệnh thường gặp ở đại trực tràng, bao gồm:
- Polyp đại tràng: Polyp đại tràng là một trong những nguyên nhân quan trọng dẫn đến ung thư đại tràng. Tỷ lệ ung thư sẽ cao hơn khi số lượng polyp gia tăng.
- Bệnh đại tràng mãn tính: Ung thư đại tràng có thể hình thành từ tổn thương liên quan đến các bệnh lý như viêm loét đại tràng mãn tính.
- Chế độ ăn ít chất xơ, nhiều mỡ và đạm động vật: Chế độ ăn này sẽ làm thay đổi hệ vi khuẩn yếm khí trong đại tràng và chuyển đổi acid mật, cholesterol thành các chất có khả năng gây ung thư.
Những triệu chứng hay gặp của ung thư đại tràng bao gồm: Đau bụng, rối loạn tiêu hóa, máu trong phân, sụt cân, thiếu máu và sốt.
2.4 Rối loạn tiêu hóa gồm táo bón và tiêu chảy
Do chế độ ăn thiếu chất xơ, uống ít nước, lười vận động và các thói quen xấu (như nhịn đại tiện), phân trong cơ thể bị vón cục, trở nên cứng và khó di chuyển, dẫn đến táo bón. Táo bón biểu hiện qua việc giảm tần suất đi ngoài và cảm giác khó khăn khi đi đại tiện. Nếu tình trạng này kéo dài thì có thể gây ra nhiều vấn đề sức khỏe nghiêm trọng khác.
Tiêu chảy do rối loạn tiêu hóa sẽ biểu hiện bằng việc đi ngoài ra phân lỏng nhiều lần. Bệnh thường xuất hiện do vi khuẩn, virus xâm nhập vào đường tiêu hóa hoặc do ăn uống không hợp vệ sinh. Nếu không được điều trị kịp thời, tiêu chảy kéo dài có thể gây ra các biến chứng nguy hiểm như mất nước, rối loạn điện giải, suy dinh dưỡng, thậm chí đe dọa tính mạng.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
