Bướu cổ hay bướu giáp lành tính là căn bệnh xảy ra phổ biến ở phụ nữ với biểu hiện một khối u bất thường ở trước cổ. Vậy bệnh bướu cổ lành tính có nguy hiểm không và cần điều trị như thế nào?
1. Bệnh bướu cổ lành tính là gì?
Bướu cổ là tên gọi thông thường của các khối u xuất phát tại tuyến giáp, theo Y học sẽ có tên gọi là bướu tuyến giáp hoặc bướu giáp. Bướu cổ sẽ bao gồm nhiều loại khác nhau, từ phình giáp lan tỏa hay phình giáp nhân, bướu cổ đa nhân lành tính hoặc đơn nhân lành tính và nghiêm trọng nhất các bướu ác tính (hay ung thư tuyến giáp). Các loại bướu cổ có hoặc không ảnh hưởng đến chức năng của tuyến giáp, như cường giáp, bình giáp hay suy giáp. Nhìn chung, bướu cổ sẽ bao gồm 3 dạng chính là bướu lành tính, bướu ác tính và bướu gây rối loạn chức năng tuyến giáp.
Trong đó, bệnh bướu cổ lành tính là tình trạng các tế bào tuyến giáp phát triển quá mức hoặc không đều, từ đó khiến kích thước tuyến giáp tăng lên và sưng to bất thường. Trong các loại bướu giáp thì bướu lành tính có nguy hiểm không? Theo các chuyên gia, đây là dạng rối loạn tuyến giáp phổ biến và hoàn toàn có thể điều trị bằng thuốc hoặc phẫu thuật
2. Nguyên nhân gây bệnh bướu cổ lành tính
Theo các bác sĩ, bướu cổ đa nhân lành tính hoặc đơn nhân lành tính xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau, trong đó phổ biến là những nguyên nhân sau:
- Thiết hụt iod: Đây là nguyên nhân phổ biến nhất gây ra bệnh bướu cổ lành tính trên toàn thế giới khi ảnh hưởng ít nhất 2.2 tỷ người. Iod là nguyên tố cần thiết cho hoạt động sản xuất các hormon giáp. Nếu không đảm bảo cung cấp đủ iod trong chế độ ăn uống, quá trình sản xuất hormone của tuyến giáp bị suy giảm. Lúc này, cơ thể sẽ tạo phản hồi lên tuyến yên để bải tiết TSH với mục đích kích thích tuyến giáp sản xuất nhiều hormon hơn và từ đó ảnh hưởng đến cấu trúc tuyến giáp;
- Bệnh Graves: Đây là một dạng rối loạn tự miễn, xảy ra khi hệ thống miễn dịch của người bệnh tự sản xuất một loại protein bắt chước hormone TSH và từ đó thúc đẩy tuyến giáp sản xuất ra quá nhiều hormon. Tình trạng này dẫn đến tuyến giáp tăng cả kích thước lẫn chức năng (cường giáp) và gây hình thành bướu cổ;
- Nhân giáp: Sự phát triển không đồng đều của các tế bào tuyến giáp sẽ tạo thành khối u và hầu hết là bướu lành tính. Nguyên nhân hình thành các nhân giáp không rõ ràng nhưng có thể liên quan đến yếu tố di truyền bên cạnh những yếu tố bên ngoài chế độ ăn uống hay môi trường sống;
- Thai kỳ: Trong thời gian mang thai, cơ thể bà bầu sản xuất hormone giải phóng Gonadotropin (GnRH) và có thể kích thích tuyến giáp hoạt động quá mức, to ra và hình thành bướu cổ lành tính;
- Viêm tuyến giáp: Xuất phát từ nhiều nguyên nhân như rối loạn tự miễn, nhiễm vi khuẩn/virus hoặc do tác dụng của một số loại thuốc.
Một số yếu tố nguy cơ dẫn đến bệnh bướu cổ lành tính:
- Phụ nữ: Đây là đối tượng dễ hình thành bướu cổ đa nhân lành tính hoặc các bệnh tuyến giáp khác, đặc biệt là sau tuổi 40, thời kỳ mang thai, mãn kinh thì các vấn đề về tuyến giáp sẽ càng dễ xảy ra hơn;
- Tiền sử gia đình: Những người có người thân trong gia đình có bướu cổ hoặc rối loạn tuyến giáp sẽ nguy cơ mắc bệnh cao hơn;
- Thuốc: Một số loại thuốc như Amiodarone, Pacerone, Lithobid... có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh bướu cổ lành tính;
- Tiếp xúc tia xạ: Khả năng hình thành bướu cổ lành tính tăng lên ở bệnh nhân từng xạ trị ở vùng cổ hoặc ngực.
3. Triệu chứng bệnh bướu cổ lành tính
Hầu hết bệnh nhân mắc bướu cổ lành tính đều không biểu hiện triệu chứng nào khác ngoài tình trạng sưng to ở vùng cổ. Mức độ sưng và nghiêm trọng của các triệu chứng của bệnh bướu cổ lành tính còn khác nhau ở từng người bệnh. Trong nhiều trường hợp, kích thước bướu cổ nhỏ đến mức bệnh nhân chỉ phát hiện khi vô tình khám sức khỏe hoặc xét nghiệm vì một bệnh lý khác.
Các triệu chứng của bệnh bướu cổ lành tính còn phụ thuộc vào việc chức năng tuyến giáp có bị ảnh hưởng hay không hoặc kích thước bướu cổ có cản trở hoạt động hô hấp hay không. Một số trường hợp do kích thước hoặc vị trí của bướu cổ lành tính gây cản trở đường thở hoặc dây thanh quản và dẫn đến một số triệu chứng như khó nuốt, ho, khó thở khi gắng sức, khàn tiếng, ngáy...
4. Bướu cổ lành tính có nguy hiểm không?
Trong các loại bướu cổ thì bướu lành tính có nguy hiểm không? Xét về cơ bản thì bướu cổ lành tính sẽ không gây nguy hiểm đến tính mạng người bệnh. Tuy nhiên về mặt y học thì bệnh bướu cổ lành tính cũng cần được chú ý, vì có thể tiến triển thành ác tính hay ung thư.
Như đã nhắc đến ở phần triệu chứng, đa số trường hợp mắc bệnh không biểu hiện bất kỳ triệu chứng nào quá rõ rệt, tuy nhiên một số bệnh nhân có những triệu chứng rất kín đáo như sụt cân, dễ hồi hộp, nhịp tim nhanh, tâm trạng cáu gắt, khó ngủ hoặc lồi mắt... Sau một thời gian khi bướu lành phát triển to hơn thì bệnh nhân mới ghi nhận khối sưng to ở vùng cổ.
Những bệnh nhân đã được xác định mắc bệnh bướu cổ lành tính và khởi phát những triệu chứng bất thường như khó nói, đau khi nuốt hoặc cảm giác nhói ở cổ, khàn tiếng, đau họng... thì nên nhanh chóng thông báo với bác sĩ và thực hiện xét nghiệm cần thiết để tránh bệnh nặng hơn, dẫn đến bướu giáp ác tính.
Nhiều trường hợp chủ quan do suy nghĩ bướu cổ lành tính sẽ không gây nguy hiểm cho cơ thể nên chỉ điều trị ở nhà và uống thuốc mà dẫn đến biến chứng hóa ung thư. Do đó dù là lành tính nhưng vấn đề quan trọng là nếu nghi ngờ mắc bệnh thì nên đến bệnh viện gần nhất để chẩn đoán và điều trị kịp thời. Đặc biệt không nghe theo những lời truyền miệng hay kinh nghiệm dân gian như dán thuốc, đắp lá cây để trị bệnh, vì như vậy vừa làm chậm trễ chẩn đoán vừa làm tăng nguy cơ chuyển từ bướu lành sang bướu ác tính.
5. Những ảnh hưởng của bệnh bướu cổ lành tính
Sau khi được giải đáp vấn đề bướu cổ lành tính có nguy hiểm không, bệnh nhân cần tìm hiểu thêm những ảnh hưởng đến sức khỏe của bệnh lý này. Bướu cổ đa nhân lành tính nếu kích thước phát triển to ra sẽ gây nuốt vướng hoặc nuốt khó, khó thở (do chèn ép vào đường hô hấp) hoặc mất thẩm mỹ do bướu lồi ra ở trước cổ.
Trường hợp bướu giáp lành tính hóa ác sẽ gây xâm lấn các cơ quan xung quanh, đặc biệt là chèn ép vào dây thần kinh quặt ngược thanh quản sẽ gây khàn tiếng, hoặc di căn đến các cơ quan khác như gan, phổi, xương, hệ thần kinh...
Khi bướu cổ lành tính gây rối loạn chức năng tuyến giáp, như suy giáp hay cường giáp, sẽ tạo ra nhiều ảnh hưởng đến sức khỏe như gây mệt mỏi, kiệt sức, sụt hoặc tăng cân nhanh chóng, hồi hộp ở ngực, tim nhanh, mất ngủ, rụng tóc, run tay hoặc nóng tính.
6. Điều trị bệnh bướu cổ lành tính
Bướu cổ lành tính có nguy hiểm không? Câu trả lời là không. Nhìn chung, những phương pháp điều trị bướu cổ phổ biến nhất bao gồm: nội khoa, phẫu thuật hoặc chỉ theo dõi tình trạng bệnh.
- Nội khoa: Tùy theo từng nguyên nhân và tình trạng bệnh mà có bệnh bướu cổ lành tính sẽ được điều trị bằng các loại thuốc khác nhau như thuốc bổ sung hormon giáp, thuốc ức chế thụ thể Beta giao cảm, thuốc bổ sung iod, thuốc kháng giáp, kháng sinh hoặc kháng viêm corticosteroid...;
- Phẫu thuật: Tùy kích thước và tình trạng của bướu cổ lành tính mà bác sĩ sẽ lựa chọn một trong các các phương pháp cắt thùy, cắt giáp toàn phần, cắt giáp gần trọn hoặc cắt eo giáp;
- Theo dõi: Khi bướu thuộc dạng lành tính, kích thước nhỏ và không ảnh hưởng nhiều đến sức khỏe thì bệnh nhân có thể không cần phải điều trị mà chỉ theo dõi, tái khám định kỳ. Tuy nhiên, bệnh nhân cần đi khám ngay nếu có bất kỳ thay đổi bất thường trong cơ thể.
7. Dự phòng bệnh bướu cổ lành tính
Hầu hết các trường hợp mắc bệnh bướu cổ lành tính đều có thể phòng ngừa bằng chế độ ăn đầy đủ iod. Cụ thể, người bệnh cần xây dựng chế độ ăn đa dạng, đầy đủ các loại cá biển, nước mắm hoặc muối iod... và đồng thời tránh một số thực phẩm như bắp cải, cải thảo, cần tây...
Người dân nên thực hiện lối sống lành mạnh, hạn chế thức khuya, hạn chế hoặc không sử dụng rượu, bia, thuốc lá và nên duy trì tập thể dục ít nhất 30 phút mỗi ngày. Việc nâng cao sức khỏe tổng thể vừa phòng tránh được bướu cổ lành tính lẫn nhiều bệnh mãn tính khác như đái tháo đường, tăng huyết áp...
Hi vọng những thông tin trong bài viết trên đã giúp bạn giải đáp câu hỏi: “Bướu cổ lành tính có nguy hiểm không?” Nếu có bất kỳ thắc mắc nào, bạn có thể liên hệ với bác sĩ Vinmec để được thăm khám và hỗ trợ điều trị.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
