Xơ gan là một bệnh lý mạn tính, trong đó mô sẹo dần thay thế cho các mô gan khỏe mạnh. Bệnh xảy ra do nhiều nguyên nhân khác nhau và thường tiến triển trong một thời gian dài. Mặc dù tổn thương do xơ gan rất khó phục hồi nhưng việc điều trị kịp thời và đúng cách vẫn có thể giúp người bệnh kiểm soát được bệnh.
Bài viết này được viết dưới sự hướng dẫn chuyên môn của bác sĩ Xét nghiệm hóa sinh - Khoa Xét nghiệm - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Hạ Long
1. Cơ chế sinh bệnh xơ gan
Là cơ quan lớn nhất trong cơ thể người, gan đảm nhận nhiều chức năng đặc biệt quan trọng như chuyển hóa hóa sinh, tiêu hóa, khử độc và loại bỏ các sản phẩm chuyển hóa ra khỏi cơ thể. Bên cạnh đó, các hoạt động chức năng như bài tiết, tổng hợp và chuyển hóa đều có sự tham gia của gan.
Khả năng tái tạo và phục hồi là đặc điểm hết sức quan trọng chỉ có ở gan. Cơ quan này có thể tái tạo các tế bào đã bị phá hủy do tổn thương cấp tính hoặc bệnh lý. Tuy nhiên, gan sẽ không thể hồi phục những tổn thương mạn tính, kéo dài hoặc lặp đi lặp lại nhiều lần.
Các tế bào nhu mô (Parenchymal - Tế bào nhu mô chiếm 80% thể tích gan) là nơi diễn ra các hoạt động chuyển hóa của gan. Bên cạnh đó, gan còn chứa các tế bào Kupffer có vai trò như đại thực bào giúp tiêu diệt vi khuẩn, các mảnh vỡ tế bào, chất độc hại và nhiều chất khác.
Hệ thống mạch máu của gan rất phong phú bao gồm động mạch gan và tĩnh mạch cửa. Động mạch gan mang máu giàu oxy từ tim cung cấp 25% lượng máu cho gan. Trong khi đó, tĩnh mạch cửa mang máu giàu chất dinh dưỡng từ hệ thống tiêu hóa lại cung cấp đến 75% lượng máu cho cơ quan này. Ước tính, mỗi phút có khoảng 1500 mL máu chảy qua gan.
Hệ thống bài tiết của gan bắt đầu từ những mao quản mật, bắt nguồn từ khoảng gian bào giữa các tế bào gan. Từ đó, đường mật trong gan dần được hình thành bao gồm ống gan phải và ống gan trái. Hai ống này kết hợp lại tạo thành ống gan chung, đổ vào túi mật để tích trữ các sản phẩm bài tiết của gan trước khi được đưa vào tá tràng.
Tuy nhiên, gan dễ bị bệnh do đảm nhận nhiều chức phận chuyển hóa và là cửa ngõ của các chất vào cơ thể qua bộ máy tiêu hóa. So với bệnh lý của các cơ quan khác, tỷ lệ bệnh lý gan mật thường cao hơn. Chính vì vậy, các xét nghiệm hóa sinh có vai trò quan trọng trong việc chẩn đoán và theo dõi điều trị các bệnh lý của hệ thống này.
Xơ gan là một bệnh lý mà các mô bình thường của nhu mô gan bị thay thế bởi mô sẹo. Việc thay thế này gây cản trở mạch máu đến gan và làm rối loạn các hoạt động của gan.
Ở giai đoạn sớm, xơ gan thường không biểu hiện rõ ràng các triệu chứng lâm sàng. Mặc dù tổn thương gan do xơ gan rất khó phục hồi nhưng việc điều trị đúng cách sẽ giúp ngăn chặn hoặc làm chậm quá trình tiến triển của bệnh. Phương pháp điều trị sẽ phụ thuộc vào nguyên nhân gây bệnh và tình trạng sức khỏe cụ thể của mỗi cá nhân.
Trong trường hợp tổn thương gan nghiêm trọng, người bệnh sẽ phải nhập viện điều trị trong thời gian dài.
2. Nguyên nhân gây xơ gan
Xơ gan xảy ra do nhiều nguyên nhân khác nhau, trong đó các nguyên nhân đã được biết bao gồm:
- Sử dụng rượu quá mức (đồ uống có cồn).
- Nhiễm trùng: Nhiễm virus viêm gan B, viêm gan C và thường kết hợp với virus viêm gan D đứng đầu trong nhóm nguyên nhân do nhiễm trùng. Các bệnh nhiễm khuẩn khác ít gặp hơn bao gồm Brucellose, Echinococcus, Schistosomiasis và Toxoplasmosis.
- Xơ gan do bệnh lý di truyền hiếm gặp: Bệnh thiết huyết tố di truyền (Xét nghiệm có sắt huyết thanh tăng, ferritine và transferritine máu tăng), bệnh Wilson, xơ gan đồng (đồng huyết thanh tăng), thiếu antitrypsin, porphyrin niệu, tăng galactose máu, bệnh Gaucher, fructose niệu.
- Xơ gan do rối loạn miễn dịch: Xơ gan mật nguyên phát, viêm gan tự miễn.
- Xơ gan cơ học (Xơ gan mật thứ phát - hậu quả của tắc nghẽn đường mật chính mạn tính do hẹp cơ oddi, do sỏi); tắt mạch máu như tắt tĩnh mạch trên gan trong hội chứng Budd-chiari, suy tim phải lâu ngày, viêm màng ngoài tim co thắt.
- Một số loại thuốc như Méthotrexate, maleate de perhexilene, methyl dopa, thuốc ngừa thai, oxyphenisatin, izoniazide là nguyên nhân gây ra xơ gan.
- Bệnh viêm ruột mạn tính, đái đường, sarcoidosis là những nguyên nhân khác đã được đề cập nhưng chưa được chứng minh.
Tuy nhiên, nguyên nhân của một số trường hợp xơ gan vẫn chưa được tìm ra.
3. Các giai đoạn của xơ gan
- Giai đoạn 1: Khi các tế bào gan bị viêm, gan sẽ tự chữa lành bằng cách hình thành sẹo (quá trình xơ hóa). Do gan chưa bị xơ hóa nhiều nên giai đoạn này thường không có biểu hiện lâm sàng, người bệnh thường chỉ cảm thấy mệt mỏi. Tuy nhiên, nếu được điều trị đúng cách, gan vẫn có khả năng phục hồi trở lại như bình thường.
- Giai đoạn 2: Các mô xơ hóa xuất hiện nhiều hơn đi kèm với biểu hiện tăng áp lực tĩnh mạch cửa. Ở giai đoạn này, cơ hội khỏi bệnh sẽ tăng lên khi loại bỏ được nguyên nhân.
- Giai đoạn 3: Các mô xơ hóa rất nhiều. Bên cạnh hiện tượng cổ trướng (có dịch tự do trong ổ bụng) và tuần hoàn bàng hệ, người bệnh còn có nhiều triệu chứng khác như: chán ăn, sụt cân, mệt mỏi, vàng da, vàng mắt, thiếu máu, phù (phù mắt cá chân, phù chân), ngứa và đường huyết tăng giảm không ổn định. Ghép gan thường được đề xuất để chữa khỏi bệnh vì gan không thể trở lại như bình thường trong giai đoạn này.
- Giai đoạn 4: Xơ hóa hoàn toàn các mô gan. Các triệu chứng đã xuất hiện từ giai đoạn 3 ngày càng trở nên nghiêm trọng hơn, kèm theo đó là những dấu hiệu mới như buồn ngủ, bàn tay son, sốt, viêm phúc mạc, suy thận, xuất huyết tiêu hóa, bệnh não gan… Đây được xem là giai đoạn cuối cùng và ghép gan vẫn được đề xuất để điều trị bệnh.
Hiện nay, nhằm nâng cao chất lượng dịch vụ và mang đến nhiều tiện ích hơn cho người bệnh, Vinmec đã triển khai Gói Sàng lọc Gan Mật. Gói này giúp chẩn đoán bệnh xơ gan cũng như các bệnh lý gan mật khác cho tất cả khách hàng. Vinmec là địa chỉ uy tín và tin cậy hàng đầu trong lĩnh vực sàng lọc và điều trị các bệnh liên quan đến gan mật, với những ưu điểm nổi bật sau đây:
- Sở hữu cơ sở vật chất hiện đại với các thiết bị máy móc tiên tiến hàng đầu thế giới, mang đến chất lượng hình ảnh vượt trội và kết quả xét nghiệm chính xác, nhanh chóng, hỗ trợ tối đa cho việc chẩn đoán và điều trị bệnh.
- Đội ngũ chuyên gia y tế hàng đầu đến từ các bệnh viện lớn trên toàn quốc, giúp tăng cường hiệu quả và rút ngắn thời gian điều trị.
- Dịch vụ khám, tư vấn chuyên nghiệp, toàn diện, không gian khám.
Nếu Quý khách cần tư vấn hoặc khám chữa bệnh tại các Bệnh viện Vinmec trong hệ thống Y tế trên toàn quốc, vui lòng đặt lịch hẹn trên trang web để được phục vụ tốt nhất.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
