Bệnh ung thư có lây không?

Bài viết bởi Bác sĩ chuyên khoa I Lê Thị Nhã Hiền - Khoa Khám bệnh & Nội khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Nha Trang

1. Bệnh ung thư có lây không?

Theo các kết quả nghiên cứu, virus u nhú (HPV) gây bệnh ung thư cổ tử cung ở phụ nữ, mụn cóc sinh dục và ung thư hậu môn ở nam giới. Ngoài ra, các nguyên nhân từ môi trường như khói thuốc lá và tiếp xúc với bức xạ cũng có thể gây bệnh ung thư ở người. Tuy nhiên, cho đến hiện tại vẫn không có bất kỳ minh chứng rõ ràng nào về bệnh ung thư lây truyền tự nhiên từ người sang người thông qua tiếp xúc.

Đối với động vật, một số nghiên cứu đã được thực hiện và chỉ ra rằng, bệnh ung thư có thể truyền nhiễm ở chó. Đó là bệnh lây truyền qua đường tình dục được gọi là khối u hoa liễu truyền ở chó (canine transmissible venereal tumor- CT VT) hay bệnh u mặt quỷ Tasmania. Những bệnh ung thư này có thể gây ra vết loét lớn trong miệng và xung quanh hàm của chó. Khi chúng cắn những con vật khác, những tế bào ung thư lây truyền qua vết thương và gây bệnh. Ở cả bệnh Tasmania và CTVT, khối u đã tiến hóa trong các quần thể động vật thực sự lai cận huyết. Thiếu sự đa dạng và do đó, bệnh ung thư về mặt di truyền rất giống với các loài động vật mà nó truyền sang.

2. Tại sao sự thiếu đa dạng lại giúp ung thư lây truyền ở động vật?

Bệnh ung thư được truyền sang những con vật giống nhau về mặt di truyền và cả khối u. Hệ thống miễn dịch không "nhìn thấy" nó và không tạo ra phản ứng miễn dịch. Sau đó, ung thư có thể phát triển cho đến khi giết chết con vật.

Theo thời gian, căn bệnh khối u trên khuôn mặt của quỷ dữ đã gặp phải những động vật khác biệt về mặt di truyền với nó. Nhưng ung thư đã tìm ra cách để điều chỉnh giảm (hoặc sản xuất ít hơn) các phân tử bề mặt tế bào, những phân tử này được coi là lá cờ đỏ đối với hệ thống miễn dịch ở những động vật khác nhau về mặt di truyền. Những lá cờ này là 1 phần của phức hợp tương hợp mô chính (một tập hợp các phân tử được gắn vào các tế bào để điều chỉnh các tương tác với các tế bào miễn dịch) - chúng là các phân tử MHC. Nếu không có các phân tử miễn dịch đặc biệt đó, ung thư có thể bay theo radar của hệ thống miễn dịch và truyền từ động vật sang động vật

3. Hệ thống miễn dịch theo dõi những tế bào lạ nào?

Ung thư chỉ là do đột biến trong tế bào. Hệ thống miễn dịch của người vẫn luôn tuần tra và tìm kiếm những tế bào ung thư đó. Nếu hệ thống miễn dịch của con người nhìn thấy 1 tế bào là ung thư, nó sẽ giết nó. Chính vì thế, ung thư có thể phát sinh thường xuyên, nhưng con người lại không thực sự biết về chúng.

4. Tại sao ung thư không truyền nhiễm và phát triển ở con người?

Ung thư không truyền nhiễm và phát triển ở con người có thể là do sự đa dạng di truyền. Trong một quần thể có rất nhiều sự đa dạng về gen, tất cả mọi người đều có những phiên bản rất khác nhau. Vì vậy, nếu một tế bào xâm nhập vào cơ thể và có một tổ hợp cờ khác, hệ thống miễn dịch sẽ tiêu diệt nó.

Sở dĩ khi cần ghép tạng thì phải tìm đến những người thân trong gia đình là vì họ có nhiều khả năng chia sẻ các dấu hiệu giống nhau (khiến cơ quan được cấy ghép có nhiều khả năng được hệ miễn dịch dung nạp hơn). Tuy nhiên, sẽ có một số thay đổi trong sự kết hợp của các cờ bề mặt tế bào này mà chúng có, đó là lý do tại sao những người nhận ghép tạng thường được cho dùng thuốc ức chế miễn dịch.

5. Bệnh ung thư có thể truyền từ người sang người trong trường hợp nào?

Người mẹ có thể truyền ung thư cho thai nhi (ví dụ, melanom đã được truyền từ mẹ sang thai nhi). Ngoài ra, trong quá trình ghép tạng, nếu người hiến tạng bị ung thư thì có thể lây truyền ung thư theo cách đó.

Trên thực tế, một người nào đó thậm chí có thể không nhận ra rằng họ có một khối u ác tính nhỏ di căn và lây lan đến một cơ quan. Khi họ cấy ghép cơ quan đó, người nhận cũng sẽ phát triển khối u ác tính.

6. Có thể bị ung thư khi truyền máu không?

Điều đó có thể xảy ra nếu có tế bào ung thư máu trong quá trình truyền máu. Nhưng thông thường, các tế bào ung thư sẽ trông lạ lẫm với tế bào của cơ thể, vì vậy rất có khả năng hệ thống miễn dịch sẽ phản ứng lại.

Tuy nhiên, nếu căn bệnh ung thư đó có thể vô hình đối với hệ thống miễn dịch (bởi vì nó tương tự về mặt di truyền với tế bào cơ thể hoặc ung thư đã được sửa đổi hoặc phát triển theo một cách nào đó để hệ thống miễn dịch không chú ý) thì bệnh ung thư có thể phát triển ở người nhận máu.

Trong trường hợp của những người ghép tạng, đang được ức chế miễn dịch để giúp cơ thể chấp nhận cơ quan mới, được truyền máu, thì ung thư sẽ có nhiều khả năng xảy ra hơn.

7. Tiêm tế bào ung thư cho ai đó có làm họ bị ung thư không?

Đã có trường hợp bác sĩ phẫu thuật bị vết cắt trong quá trình phẫu thuật và phát triển thành ung thư tại vị trí vết cắt. Trong trường hợp này, có lẽ các tế bào ung thư đã tìm ra cách cấy vào da của bác sĩ phẫu thuật và bắt đầu phát triển.

Tuy nhiên, cơ thể không thể mắc bệnh ung thư một cách dễ dàng. Những trường hợp này rất hiếm. Đã có những trường hợp trong y văn, bệnh ung thư đã cố tình lây truyền giữa người với người, nhưng đó là một tình huống mà họ là họ hàng gần của nhau. Nếu không, hệ thống miễn dịch sẽ tiêu diệt tế bào lạ.

8. Tiếp xúc với vật có khả năng ung thư thì có nguy cơ lây bệnh không?

Có thể có khả năng này xảy ra, ví dụ, virus có thể gây ung thư. Nếu bạn có thể chắc chắn rằng một người đã nhiễm virus gây ung thư thì người đó có thể phát triển thành ung thư. Điều này cũng đúng với bức xạ, amiăng hoặc các chất gây ung thư khác.

Hiện nay, sàng lọc ung thư sớm được coi là biện pháp hoàn hảo trong việc phát hiện và điều trị kịp thời các loại ung thư. Giảm chi phí điều trị và nhất là giảm tỷ lệ tử vong ở người bệnh. Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec luôn triển khai và giới thiệu tới khách hàng Gói Sàng lọc ung thư sớm tại Vinmec - An tâm sống khỏe giúp xét nghiệm gen, chẩn đoán hình ảnh, xét nghiệm các chất chỉ điểm sinh học phát hiện khối u sớm.

Lựa chọn Gói sàng lọc ung thư sớm tại Vinmec - An tâm tại Vinmec, khách hàng sẽ được:

• Chỉ một lần xét nghiệm gen có thể đánh giá về nguy cơ mắc của 16 loại ung thư phổ biến ở cả nam và nữ (Ung thư phổi, ung thư đại trực tràng, ung thư vú, ung thư tuyến tụy, ung thư cổ tử cung, ung thư dạ dày, ung thư tiền liệt tuyến,....)
• Phát hiện sớm các dấu hiệu manh nha của ung thư thông qua chẩn đoán hình ảnh, nội soi và siêu âm.
• Thao tác khám đơn giản, cẩn thận và chính xác.
• Đội ngũ chuyên gia được đào tạo bài bản nghề, đặc biệt là về ung thư, đủ khả năng làm chủ các ca khám chữa ung thư.

Với hệ thống cơ sở vật chất, thiết bị y tế tiên tiến, hiện đại và đội ngũ bác sĩ có chuyên môn sâu, kinh nghiệm dày dặn sẽ giúp quá trình thăm khám và điều trị của người bệnh tại Vinmec trở nên nhanh chóng với hiệu quả cao, tiết kiệm chi phí và thời gian.

Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.

Nguồn tham khảo: Marissa Fessenden- Scientific American