Bệnh Gút – Triệu chứng, điều trị và cách phòng tránh

Bệnh Gút (Gout) là một bệnh lý xương khớp phổ biến, thường gây ra các cơn đau dữ dội và có nguy cơ xuất hiện các biến chứng ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống. Tuy nhiên, bệnh có thể được kiểm soát nếu nhận biết và điều trị kịp thời. Hãy theo dõi bài viết dưới đây để hiểu rõ các triệu chứng và cách điều trị bệnh Gout hiệu quả, đồng thời có biện pháp phòng ngừa phù hợp.

Bài viết được viết bởi Thạc sĩ, Bác sĩ Trần Thị Tuyết Nhung, Bác sĩ Cơ - Xương - Khớp, Khoa Nội tổng hợp - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City

1. Cơ chế của bệnh Gút

Cùng với các bệnh rối loạn chuyển hóa khác như tiểu đường, rối loạn lipid máu và béo phì, bệnh Gút (Gout) đang ngày càng gia tăng ở các nước phát triển và tại Việt Nam. Tuy nhiên, nếu áp dụng một chế độ dinh dưỡng hợp lý, tuân thủ phác đồ điều trị và theo dõi bệnh chặt chẽ, chúng ta hoàn toàn có thể phòng tránh và kiểm soát căn bệnh này.

Cơ chế bệnh Gút (Gout) là do tăng nồng độ acid uric trong máu (> 420 mmol/l ở nam và > 360 mmol/l ở nữ). Khi nồng độ tăng cao, acid uric sẽ lắng đọng ở các cơ quan và mô trong cơ thể dưới dạng tinh thể urat, gây ra viêm khớp (ở màng hoạt dịch), viêm thận kẽ và sỏi tiết niệu dẫn đến suy thận (ở thận), ảnh hưởng đến sụn khớp, sụn vành tai, mô dưới da (khuỷu tay, mắt cá, gối), thành mạch...  

Sự gia tăng acid uric có thể do nguyên nhân nguyên phát hoặc thứ phát. Nguyên phát thường liên quan đến yếu tố di truyền và cơ địa, khi quá trình tổng hợp purin nội sinh tăng, dẫn đến nồng độ acid uric cao. Ngoài ra, tiêu thụ nhiều thực phẩm giàu purin (gan, lòng, thịt bò, chó, tôm, cua,...) và uống rượu bia cũng là các nguyên nhân chính gây ra bệnh Gút (Gout).

2. Các triệu chứng lâm sàng của bệnh Gút

2.1 Dạng cấp tính

Bệnh Gút khởi phát đột ngột với triệu chứng sưng, đau, nóng, đỏ dữ dội tại khớp bàn ngón chân cái. Các khớp khác như khớp gối, cổ chân, khuỷu tay, cổ tay, bàn ngón tay,... cũng có thể bị đau đột ngột nhưng ít gặp hơn. Cơn đau có thể xuất hiện sau một bữa ăn nhiều đạm, sau chấn thương, phẫu thuật, nhiễm khuẩn, dùng thuốc (như aspirin, lợi tiểu...) hoặc sau điều trị ung thư (hóa chất, xạ trị).  

Cơn đau thường kéo dài từ 5 đến 7 ngày, có thể tự khỏi hoặc cải thiện nhanh hơn khi áp dụng cách điều trị bệnh Gout bằng colchicin hoặc các thuốc giảm đau chống viêm không steroid. Người bệnh Gút có thể sốt nhẹ và mệt mỏi. Xét nghiệm thường cho thấy acid uric trong máu tăng cao nhưng cũng có trường hợp không tăng, dễ khiến bác sĩ lâm sàng bỏ qua bệnh.

2.2 Dạng mạn tính

Khi không được điều trị, tình trạng tăng acid uric kéo dài dẫn đến lắng đọng tại nhiều cơ quan và tổ chức, hình thành các u cục (hạt tophi). Viêm khớp mạn tính dần dần gây biến dạng khớp, sỏi tiết niệu, viêm thận kẽ, suy thận, tăng huyết áp, viêm gân và viêm túi thanh dịch,... Xét nghiệm luôn cho thấy nồng độ acid uric trong máu tăng cao, kèm theo tổn thương xương khớp rõ ràng trên hình ảnh X-quang.

3. Cách điều trị bệnh Gout

3.1. Chế độ dinh dưỡng

Hạn chế thực phẩm giàu purin: tránh nội tạng động vật (tim, gan, lòng bầu dục), hải sản (tôm, cua, cá hồi, cá mòi), các loại đậu, măng tây, cải bó xôi, thịt đỏ (trâu, bò, chó) và thực phẩm chua (hoa quả chua, đồ muối chua).

• Người bệnh Gút không uống rượu, bia.
• Tránh sử dụng các loại thuốc lợi tiểu và corticoid.
• Uống nhiều nước, khoảng 2 lít mỗi ngày, ưu tiên nước khoáng kiềm cũng là cách điều trị bệnh Gout.
• Tăng cường rau xanh, cà rốt, bắp cải và đậu phụ trong chế độ dinh dưỡng.
• Có thể dùng sữa, trứng và thịt trắng (thịt gia cầm bỏ da, cá đồng).
• Người bệnh Gút nên tránh đi giày quá chật. 

Nói chung, duy trì chế độ ăn giảm năng lượng là một cách điều trị bệnh Gout hiệu quả. Vì bệnh gút thường đi kèm với các rối loạn chuyển hóa khác.

3.2. Cách điều trị bệnh Gout bằng thuốc

• Thuốc chống viêm: Colchicin (có thể gây tiêu chảy), các loại thuốc chống viêm không steroid khác (như Voltaren, Piroxicam, Meloxicam, Etoricoxib...) được sử dụng khi không có tiền sử loét dạ dày - tá tràng. Thuốc Corticoid chỉ dùng theo chỉ định của bác sĩ.
• Thuốc giảm acid uric: Cách điều trị bệnh Gout này thường sử dụng thuốc ức chế sản xuất acid uric như Allopurinol (Zyloric) và Febuxostat (hiện có ở Việt Nam dưới dạng kết hợp với tam thất và cao đan sâm với tên Forgout), lưu ý thuốc này dễ gây dị ứng. Thuốc tăng đào thải acid uric qua thận như Probenecid cũng có thể được sử dụng. Các thuốc này chỉ nên dùng khi người bị bệnh Gút đã hết viêm khớp cấp.
• Các thuốc kiềm hóa máu và nước tiểu giúp tăng đào thải acid uric bao gồm dung dịch Natri bicarbonat, Foncitril...

Người bị bệnh Gút thường ngừng điều trị ngay sau khi hết cơn cấp, khiến nồng độ acid uric trong máu tăng cao và bệnh dần tiến triển thành mạn tính, gây biến chứng nghiêm trọng ở khớp, thận và các cơ quan khác. Do đó, để phòng ngừa và kiểm soát bệnh hiệu quả, người bị bệnh Gút cần tuân thủ chế độ dinh dưỡng hợp lý, tuân thủ lịch khám định kỳ và tuân thủ phác đồ điều trị kéo dài.

4. Một số hình ảnh khớp viêm và hạt tophi trong bệnh Gú

5. Các cách phòng ngừa

Hãy thực hiện một số biện pháp sau để phòng ngừa bệnh Gút:

• Hạn chế đồ uống có cồn và nước trái cây chứa fructose. Thay vào đó, uống nhiều nước tinh khiết và các đồ uống không cồn khác.
• Tránh tiêu thụ các loại thịt đỏ, nội tạng như gan và hải sản vì trong các loại thực phẩm này chứa nhiều purin.
• Thường xuyên tập thể dục và duy trì cân nặng ở mức hợp lý để giảm nguy cơ bệnh Gút.

Tóm lại, việc hiểu rõ triệu chứng của bệnh Gút, tuân thủ cách điều trị bệnh gout và áp dụng các biện pháp phòng tránh phù hợp rất quan trọng. Điều này không chỉ giúp bệnh nhân ngăn chặn các đợt bệnh Gút cấp mà còn giảm thiểu nguy cơ biến chứng lâu dài.

Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.

Tài liệu tham khảo :

GS-TS Trần Ngọc Ân. Bệnh Gút. Bệnh thấp khớp. Nhà xuất bản Y học 1998, 278-296.

PGS-TS Võ Tam. Bệnh Gút. Phác đồ chẩn đoán và điều trị các bệnh cơ xương khớp thường gặp. 2012, 117-123.

Michael A Becker, MD. Clinical manifestations and diagnosis of gout, Treatement of acute gout, Prevention of recurrent gout. Upto date thg 1 25,2011.

Terkeltaub RA. Clinical practice. Gout. N Engl J Med 2003; 349: 1647.

Colcrys(colchicin USP) Medication Guide. Revision 02, September 2009. Mutual Pharmaceutical Company, Inc. Philadenphia, PA 19124 USA. (Approved by the U.S. Food and Drug Administration).