Bài thuốc nam trị trào ngược dạ dày thực quản

Thuốc nam trị trào ngược dạ dày thực quản là một trong những phương pháp được áp dụng để cải thiện tình trạng bệnh tại nhà, giảm các triệu chứng ợ trớ, ợ nóng,... Các bài thuốc này đã được ghi nhận điều trị an toàn và hiệu quả trào ngược dạ dày thực quản, tuy nhiên trước khi sử dụng bệnh nhân cần lưu ý một số vấn đề để tránh gây ra các tác dụng phụ không mong muốn.

Bài viết này được viết dưới sự hướng dẫn chuyên môn của các bác sĩ thuộc khoa Tiêu hoá - Gan Mật - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec.

1. Trào ngược dạ dày thực quản là bệnh gì?

Trước khi tìm hiểu về các bài thuốc nam trị trào ngược dạ dày thực quản, bệnh nhân cần phải hiểu rõ về bệnh lý này để có thể lựa chọn bài thuốc phù hợp với tình trạng bệnh. Bệnh trào ngược dạ dày thực quản hay còn gọi là GERD (Gastroesophageal Reflux Disease), là một bệnh lý đặc trưng bởi các triệu chứng và biến chứng xảy ra ở thực quản do việc trào ngược quá mức của dịch vị từ dạ dày.

Sinh lý học cho thấy, sau bữa ăn, một lượng nhỏ dịch axit từ dạ dày thường trào ngược lên thực quản. Tuy nhiên, khi dịch vị và thức ăn trào ngược lên thực quản với khối lượng lớn và thường xuyên, điều này có thể suy yếu cấu trúc và hoạt động bảo vệ của thực quản như cơ vòng thực quản trên và dưới, cũng như nhu động thực quản. Trong thời gian dài, sự suy yếu này có thể dẫn đến việc phát triển bệnh trào ngược dạ dày thực quản (GERD).

Nguyên nhân của bệnh trào ngược dạ dày thực quản:

• Cơ thắt thực quản có thể giãn ra một cách tạm thời hoặc liên tục.
• Nhu động thực quản bị suy yếu, làm giảm khả năng đẩy các chất bị trào ngược từ dạ dày xuống dưới.
• Các ca phẫu thuật trên thực quản hoặc các cấu trúc lân cận.
• Bệnh nhân bị thoát vị hoành.
• Bệnh nhân mắc các tình trạng làm tăng tiết axit dạ dày, gây ứ đọng thức ăn, tăng áp lực trong dạ dày hoặc ổ bụng, chậm quá trình làm rỗng dạ dày.
• Bệnh nhân bị nhiễm vi khuẩn Helicobacter Pylori - HP.
• Các vấn đề tâm lý bao gồm lo lắng, căng thẳng, stress…
• Sử dụng các loại thuốc như kháng viêm không steroid (NSAIDs), thuốc steroid, chẹn canxi, Aspirin, thuốc Chẹn Beta cho điều trị hen phế quản, Theophylline, Nitrin, một số loại hormone (Progesterone), thuốc kháng cholinergic, thuốc chống trầm cảm ba vòng, thuốc an thần...
• Tiêu thụ rượu bia thường xuyên, các loại đồ uống có gas và hút thuốc lá.
• Người ít hoạt động thể chất hoặc có lối sống thiếu vận động.
• Người bị thừa cân, béo phì.
• Phụ nữ có thai.
• Tính chất di truyền.

2. Các phương pháp chẩn đoán trào ngược dạ dày thực quản

2.1. Triệu chứng lâm sàng

Các triệu chứng ở thực quản như ợ nóng, ợ trớ, khó nuốt và rối loạn giấc ngủ có thể do các rối loạn tiêu hóa gây ra.

Các triệu chứng không liên quan trực tiếp đến thực quản bao gồm ho mãn tính, bệnh hen phế quản, viêm thanh quản và viêm họng tái phát, viêm phổi thùy, viêm phổi do hít phải thức ăn hoặc dịch vị, chứng bào mòn răng và các triệu chứng đau ngực không liên quan đến bệnh tim...

2.2. Cận lâm sàng

• Nội soi dạ dày tá tràng là một thủ thuật xét nghiệm xâm lấn được sử dụng để kiểm tra niêm mạc thực quản và các biến chứng liên quan đến thực quản do bệnh trào ngược dạ dày thực quản (GERD).
• Chụp X-quang thực quản dạ dày với sử dụng thuốc cản quang là phương pháp hữu ích để phát hiện các tổn thương như viêm loét thực quản, thủng thực quản, và ung thư thực quản.
• Manometry thực quản là một thủ thuật được thực hiện để đo lường áp lực nhu động của thực quản.
• Đo pH trong 24 giờ: Thường ít được áp dụng trong lâm sàng, chủ yếu dùng cho mục đích nghiên cứu.
• Test Bernstein.
• Mô bệnh học thực quản được sử dụng để chẩn đoán chính xác các tổn thương.

3. Thuốc nam trị trào ngược dạ dày thực quản

Trong lâm sàng hiện nay, các loại thuốc đông y dùng để trị trào ngược dạ dày thực quản bao gồm thuốc bắc, đã được ghi nhận là có hiệu quả hỗ trợ điều trị cho tình trạng này. Bên cạnh đó, các bài thuốc nam từ kinh nghiệm dân gian Việt Nam cũng được đánh giá cao về khả năng mang lại hiệu quả điều trị đáng kể cho bệnh nhân.

3.1. Lá đu đủ

Hoạt chất trong lá đu đủ giúp trung hòa lượng axit trong dịch vị dạ dày. Để điều trị bằng lá đu đủ, bệnh nhân có thể làm theo các bước sau:

Nguyên liệu: 1 nắm lá đu đủ, muối và đường cát.

• Lá đu đủ sau khi được rửa sạch với nước muối loãng, sẽ được cho vào nồi và hấp cách thủy cùng một ít đường.
• Chia hỗn hợp thu được từ lá đu đủ thành ba phần đều nhau và sử dụng mỗi phần trước bữa ăn 30 phút, ba lần trong ngày.
• Sử dụng trong 7 ngày liên tiếp.

3.2. Nghệ tươi và mật ong

Nghệ tươi là bài thuốc nam trị trào ngược dạ dày thực quản hiệu quả và phổ biến. Hoạt chất Curcumin có trong nghệ tươi giúp ngăn ngừa viêm loét, bảo vệ niêm mạc dạ dày và kiểm soát tình trạng viêm nhiễm. Để điều trị bằng nghệ tươi, hãy thực hiện theo các bước sau:

Nguyên liệu: 1 củ nghệ tươi và 1 muỗng mật ong.

• Gọt vỏ và rửa sạch củ nghệ, sau đó giã nhỏ hoặc xay nhuyễn.
• Pha nghệ đã giã nhuyễn với khoảng 100ml nước ấm và thêm 1 muỗng mật ong.
• Dùng hỗn hợp pha trước khi ăn 15 – 30 phút. 

3.3. Húng tây

Hoạt chất trong lá húng tây giúp cân bằng lượng axit trong dịch vị dạ dày. Để điều trị bằng lá húng tây, hãy làm theo các bước sau:

Nguyên liệu: Lá húng tây.

• Lá húng tây sau khi rửa sạch, ngâm trong nước muối loãng khoảng 10 phút, rồi vớt ra để cho ráo nước.
• Nhai từ 10 đến 20 lá húng tây trước bữa ăn 15 phút, áp dụng hàng ngày trong ít nhất 2 tuần.

3.4. Tỏi và mật ong

Công dụng của tỏi và mật ong trong việc bảo vệ và ngăn chặn sự tấn công của vi khuẩn gây bệnh ở dạ dày thực quản là rất hiệu quả. Để thực hiện điều trị bằng tỏi và mật ong, bệnh nhân có thể làm theo các bước sau:

Nguyên liệu : 500g tỏi, 300ml mật ong nguyên chất.

• Bóc vỏ và đập dập tỏi, sau đó cho vào bình thủy tinh và đổ mật ong lên.
• Đậy kín nắp và sử dụng hỗn hợp trên trong 3 tuần.
• Sử dụng liên tục 2 – 3 tép tỏi đã ngâm mật ong trước hoặc sau bữa ăn.

3.5. Hoắc hương

Những hoạt chất trong hoắc hương giúp kích thích hệ tiêu hóa, bảo vệ niêm mạc dạ dày và thực quản khỏi các tác nhân gây hại, qua đó làm giảm các triệu chứng trào ngược dạ dày. Để thực hiện điều trị bằng hoắc hương, bệnh nhân có thể làm theo các bước sau:

Nguyên liệu: 30g hoắc hương, gạo nếp, 1 củ gừng và 1 nắm rau má

• Rửa sạch các thành phần trên xong để ráo.
• Đun sôi tất cả nguyên liệu với 1 lít nước cho đến khi còn 200ml nước.
• Chia lượng thuốc thành 3 phần và uống sau khi ăn 30 phút.
• Sử dụng liên tục ít nhất 2 tuần.

3.6. Lá mơ

Trong lá mơ chứa các hoạt chất có khả năng sát khuẩn, giải độc, trung hòa axit trong dạ dày và hỗ trợ hoạt động của hệ tiêu hóa. Để điều trị bằng lá mơ, người bệnh có thể thực hiện theo các bước sau:

Nguyên liệu: Lá mơ.

• Rửa sạch và để ráo lá, sau đó cho vào cối giã hoặc máy xay sinh tố để xay nhuyễn.
• Lọc phần nước cốt lá mơ.
• Dùng trực tiếp hỗn hợp đã xay nhuyễn hoặc hấp cách thủy trước khi sử dụng.
• Sử dụng 2 lần mỗi ngày.

3.7. Vỏ cam

Vỏ cam hỗ trợ tiêu hóa thức ăn, giúp cải thiện triệu chứng trào ngược dạ dày hiệu quả. Để điều trị bằng vỏ cam, bệnh nhân có thể làm theo các bước sau:

Nguyên liệu: 10g vỏ cam phơi khô, gừng và đường nâu.

• Rửa sạch gừng, thái lát và đun sôi với vỏ cam khô, đường nâu và 500ml nước lọc, đến khi còn khoảng 200ml nước thì tắt bếp.
• Chia thành 3 phần bằng nhau rồi uống 3 lần mỗi ngày.

3.8. Lá trầu

Lá trầu là một trong những bài thuốc nam trị trào ngược dạ dày thực quản được dùng phổ biến. Lá trầu có khả năng điều hòa và cân bằng nồng độ pH, làm lành các tổn thương ở thực quản và ngăn chặn sự phát triển của vi khuẩn gây trào ngược dạ dày thực quản. Để điều trị bằng lá trầu, bệnh nhân có thể thực hiện theo các bước sau:

Nguyên liệu : 10 lá trầu và 1 muỗng muối.

• Rửa sạch lá trầu và ngâm vào nước muối pha loãng.
• Đun lá trầu với 300 ml nước trong 15 phút.
• Lọc phần nước chứa hoạt chất lá trầu tiết.
• Sử dụng sau ăn 1 tiếng.

3.9. Lá khôi tía

Lá khôi tía chứa các chất như Glucosid và Tanin, giúp sát khuẩn, chống viêm và chữa lành các tổn thương trong thành dạ dày thực quản, đồng thời cân bằng hàm lượng axit trong dịch vị dạ dày. Để thực hiện điều trị bằng lá khôi tía, người bệnh có thể làm theo các bước sau:

Nguyên liệu : Lá khôi tía

• Rửa sạch lá khôi tía tươi.
• Sau đó đun sôi cùng với 200 ml và uống thay nước hàng ngày.

3.10. Chuối xanh

Chuối xanh có tác dụng tăng cường lớp niêm mạc đường tiêu hóa, giảm các tổn thương và kháng viêm ở thực quản. Để điều trị bằng chuối xanh, bệnh nhân có thể làm theo các bước sau:

Nguyên liệu : 2 quả chuối xanh với 1 muỗng muối.

• Gọt vỏ chuối, ngâm trong nước muối loãng, sau đó vớt ra và để ráo.
• Cắt chuối thành lát mỏng, ngâm trong nước muối khoảng 15 phút.
• Ăn chuối ngâm kèm với cơm từ 3 – 4 lần mỗi tuần.

3.11. Lá dạ cẩm

Lá dạ cẩm có tác dụng thanh nhiệt, giảm đau, giải độc và tiêu viêm. Để điều trị bằng lá dạ cẩm, mọi người có thể thực hiện theo các bước sau:

Nguyên liệu: Lá dạ cẩm tươi.

• Rửa sạch lá dạ cẩm, để ráo và cắt nhỏ.
• Đun sôi lá dạ cẩm với 1 lít nước cho đến khi còn 200 ml.
• Uống hỗn dịch sau khi đun sôi 2-3 lần mỗi ngày, 30 phút trước bữa ăn.

3.12. Cam thảo

Cam thảo chứa Deglycyrrhizinated (DGL), giúp kích thích sản xuất chất nhờn và bảo vệ niêm mạc thực quản khỏi tổn thương do axit dạ dày. Để điều trị bằng cam thảo, bệnh nhân có thể làm theo các bước sau:

Nguyên liệu: 5g bột cam thảo.

Hòa bột cam thảo với 100 ml nước lọc và uống 20-30 phút trước bữa ăn, mỗi ngày một lần.

3.13. Nha đam

Nha đam chứa hoạt chất chống oxy hóa, giúp chống viêm và ngăn chặn sự tấn công của các gốc tự do, bảo vệ niêm mạc dạ dày. Để điều trị bằng nha đam, người bệnh có thể làm theo các bước sau:

Nguyên liệu: 5 nhánh nha đam, 5ml mật ong và 1 muỗng muối.

• Gọt vỏ nha đam và ngâm trong nước muối loãng khoảng 10 phút.
• Giã hoặc xay nhuyễn nha đam đã gọt vỏ cùng với mật ong.
• Thêm 500ml nước ấm vào hỗn hợp và bảo quản trong tủ lạnh.
• Sử dụng hỗn hợp trên 2 muỗng mỗi ngày.

3.14. Hạt thì là

Hạt thì là chứa Anetholi, giúp giảm co bóp dạ dày, giảm đau và ngăn ngừa trào ngược dạ dày thực quản. Để điều trị bằng hạt thì là, bệnh nhân có thể làm theo các bước sau:

• Cách 1: Rửa sạch lá thì là với nước muối, sau đó nhai trực tiếp sau bữa trưa và bữa tối.
• Cách 2: Đun sôi 100g hạt thì là với 500ml nước trong 2-5 phút. Uống trước bữa ăn 30 phút, mỗi ngày uống 3 lần.

3.15. Lá ổi

Lá ổi chứa các hoạt chất như Flavonoid, Saponin và Tanin, giúp kháng khuẩn và kháng viêm tại đường tiêu hóa. Để điều trị bằng lá ổi, bệnh nhân có thể thực hiện theo các bước sau:

Nguyên liệu : 50g lá ổi, 200g gạo lứt và 500ml nước lọc.

• Rửa sạch lá ổi và để ráo.
• Cắt nhỏ lá ổi và xào cùng gạo lứt.
• Cho thêm 500ml nước lọc, đun nhỏ lửa đến khi sôi.
• Lọc phần nước cốt và sử dụng khi còn ấm.

3.16. Hoa cúc

Hoa cúc có tác dụng trung hòa axit dạ dày, giảm co thắt đường tiêu hóa, giúp giảm các triệu chứng của bệnh trào ngược dạ dày thực quản. Đồng thời, hoa cúc còn giúp giảm bớt căng thẳng, an thần và cải thiện tình trạng mất ngủ. Để điều trị bằng hoa cúc, bệnh nhân có thể thực hiện bài thuốc nam trị trào ngược dạ dày thực quản này theo các bước sau:

Nguyên liệu : 5 – 6 bông hoa cúc loại nhỏ.

• Rửa sạch và sấy khô (hoặc phơi khô).
• Pha nước trà nóng và ngâm hoa cúc trong 5 phút trước khi sử dụng
• Sử dụng trước khi ngủ 30 đến 60 phút, khi nước còn ấm.

4. Các phương pháp điều trị trào ngược dạ dày thực quản khác

4.1. Điều trị trào ngược dạ dày thực quản bằng thuốc tây y

• Thuốc ức chế bơm Proton (PPI).
• Thuốc trung hòa Acid và Alginate.
• Thuốc kháng thụ thể Histamin H2.
• Thuốc tác dụng trên chức năng vận động thực quản (Prokinetics).

4.2. Điều trị ngoại khoa

Các phương pháp như nội soi can thiệp khâu cơ thắt dưới thực quản, phẫu thuật tạo hình theo phương pháp Nissen hoặc sử dụng thiết bị từ tính để thắt cơ vòng thực quản được áp dụng khi bệnh nhân không muốn dùng thuốc lâu dài hoặc không đáp ứng với điều trị nội khoa.

4.3. Điều trị không dùng thuốc

Hiện nay, bên cạnh việc sử dụng dược phẩm hoặc các thủ thuật xâm lấn, các phương pháp điều trị không dùng thuốc cũng được xem là một biện pháp hỗ trợ hiệu quả trong việc giảm trào ngược dạ dày thực quản.

Thay đổi chế độ ăn:

• Duy trì cân nặng ở mức phù hợp.
• Hạn chế các món ăn hoặc trái cây có vị chua, thức ăn nhiều dầu mỡ, chất béo...
• Kiêng dùng các thức uống có gas, bia rượu, cà phê ...
• Chia thành nhiều bữa nhỏ trong ngày.
• Không ăn quá nhiều trong một bữa ăn.
• Không nằm ngay sau khi ăn.

Thay đổi lối sống:

• Kê cao đầu khi ngủ hoặc dùng các loại gối chống trào ngược khi nằm.
• Không mặc quần áo quá chật.
• Hạn chế sử dụng thuốc lá.
• Tập các bài tập Yoga, ngồi thiền, nghe nhạc thư giãn...
• Thực hiện các bài tập thể dục nhẹ nhàng.
• Tránh lo âu, suy nghĩ tiêu cực, lo lắng, căng thẳng, Stress...

5. Lưu ý khi dùng thuốc nam trị trào ngược dạ dày

Mặc dù, việc dùng thuốc nam trị trào ngược dạ dày thực quản đã được ghi nhận mang lại hiệu quả. Tuy nhiên, bệnh nhân cần lưu ý một số điều sau để tránh gây ra phản ứng không mong muốn:

• Tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng bất kỳ loại thuốc nam nào để điều trị trào ngược dạ dày.
• Tuân thủ các biện pháp điều trị bằng thuốc hoặc can thiệp xâm lấn khi bác sĩ yêu cầu.
• Không tự ý ngưng thuốc hoặc phác đồ điều trị khi chưa có chỉ định của bác sĩ.

Hiện nay, có nhiều phương pháp từ đông y đến tây y được áp dụng để điều trị trào ngược dạ dày thực quản. Trong số đó, việc sử dụng các bài thuốc nam trị trào ngược dạ dày thực quản cũng cho thấy hiệu quả trong quá trình điều trị bệnh lý. Tuy nhiên, để đảm bảo an toàn và hiệu quả, bệnh nhân và người nhà nên tham khảo ý kiến của bác sĩ chuyên khoa trước khi sử dụng bất kỳ liệu pháp nào. 

Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.