Bài được viết bởi Bác sĩ nội trú Trịnh Ngọc Anh - Khoa Nội tổng hợp - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City
Hoạt động thể lực là một trong các biện pháp điều trị được khuyến cáo với người bệnh đái tháo đường với vai trò then chốt là giúp hỗ trợ kiểm soát đường máu và các biến chứng. Dưới đây là 3 câu hỏi thường gặp nhất về hoạt động thể lực trên người bệnh đái tháo đường.
1. Hoạt động thể lực có lợi ích gì cho người bệnh đái tháo đường?
Bệnh nhân tiểu đường tuýp 2 là những người có quá nhiều glucose trong máu, có thể do cơ thể không sản xuất đủ insulin để chuyển hóa đường, có thể do trong cơ thể insulin hoạt động không hiệu quả (đề kháng insulin).
Trong cả hai trường hợp, hoạt động thể lực đều giúp làm giảm lượng đường trong máu. Khi hoạt động thể lực, các cơ vẫn sử dụng đường mà không cần insulin. Nói cách khác, bất kể khi cơ thể bạn không sản xuất đủ insulin hoặc đề kháng insulin, khi vận động thể lực, các cơ sẽ thu nhận đường theo nhu cầu, và do đó mức đường trong máu sẽ giảm xuống. Trong khi đó, các cơ khi nghỉ ngơi mức sử dụng glucose sẽ gần bằng 0.
Nếu có tình trạng đề kháng insulin, hoạt động thể lực sẽ giúp tăng nhạy cảm insulin hơn, do đó tình trạng đề kháng insulin sẽ giảm đi khi hoạt động thể lực và các tế bào sẽ sử dụng đường hiệu quả hơn.
Hoạt động thể lực có thể giúp các bệnh nhân đái tháo đường tuýp 2 tránh được các biến chứng lâu dài, đặc biệt là biến chứng trên tim mạch. Bệnh nhân đái tháo đường tuýp 2 là đối tượng dễ xảy ra các tình trạng nghẽn mạch, và có thể dẫn đến nhồi máu cơ tim và đột quỵ. Hoạt động thể lực sẽ giúp giữ cho quả tim khỏe mạnh. Thêm vào đó, luyện tập giúp duy trì cholesterol tốt, và giúp cơ thể tránh khỏi các cholesterol xấu – là thành phần hình thành nên mảng xơ vữa gây ra các nghẽn động mạch.
Thêm vào đó, có rất nhiều lợi ích của hoạt động thể lực như:
- Giảm huyết áp
- Kiểm soát cân nặng
- Làm các cơ chắc khỏe
- Tăng cường sức đề kháng
- Tăng cường chất lượng cuộc sống
- Cải thiện cảm xúc
- Ngủ tốt hơn
- Giảm lo âu và stress
2. Người bệnh đái tháo đường luyện tập thể lực cần lưu ý điều gì?
Bạn phải hỏi ý kiến bác sĩ trước khi bắt đầu hoạt động thể lực để có một kế hoạch luyện tập tốt và phù hợp nhất với tình trạng sức khỏe của mình.
Bác sĩ sẽ đánh giá tình trạng tim mạch của bạn, điều này đặc biệt quan trọng nếu bạn có tình trạng xơ vữa mạch hoặc tăng huyết áp, cần theo dõi nhịp tim và huyết áp trước, trong, sau khi luyện tập cũng như phải thận trọng với các bài tập có trở kháng.
Bạn cũng cần phải xem xét các biến chứng khác liên quan đến đái tháo đường như bệnh lý võng mạc hoặc bệnh lý thần kinh. Đối với bệnh lý võng mạc, tập luyện cần đảm bảo an toàn tránh ngã và chấn thương do thị lực giảm. Đối với biến chứng thần kinh, cần hạn chế các bài tập tác động liên tục lên bàn chân nhằm tránh xây xát, gia tăng áp lực có thể dẫn tới loét bàn chân.
Trước khi bắt đầu luyện tập, bạn nên đặt cho mình một mục tiêu cụ thể. Nếu như gần đây bạn không luyện tập thường xuyên, bạn nên bắt đầu chậm và tăng dần về số lượng cũng như cường độ vận động.
Một điều không thể quên là bạn nên kiểm tra đường máu trước và sau khi luyện tập để đảm bảo rằng bạn đang không bị tăng hay hạ đường huyết. Khi đường máu tăng cần phải tránh tình trạng mất nước khi tập luyện bằng cách uống nước, còn khi đường máu thấp phải luôn mang theo người đồ ăn để tránh hạ đường huyết (3-4 viên kẹo, 1 hộp sữa tươi có đường...).
3. Các hình thức luyện tập thể lực ở người bệnh đái tháo đường là gì?
Các hình thức hoạt động thể lực mà bệnh nhân đái tháo đường nên thực hiện bao gồm 3 hình thức là các bài tập aerobic, tập sức mạnh và tập giãn cơ.
3.1 Tập aerobic
Luyện tập aerobic là các bài tập thể lực mức trung bình bao gồm: đi bộ, chạy bộ, bơi lội, đạp xe, chơi tennis, nhảy...
Thời gian nên tập aerobic là ít nhất 30 phút/ngày và cố gắng tất cả các ngày trong tuần. Nếu bạn cảm thấy 30 phút cho 1 lần tập là quá khó, bạn có thể chia nhỏ bài tập, mỗi lần 10 phút, sao cho mục tiêu đạt được cuối ngày ít nhất là 30 phút.
Cố gắng duy trì được mỗi lần tập 20-30 phút liên tục, sau đó tăng dần thời gian tập mỗi ngày lên 60 phút, thậm chí 90 phút.
Bạn cũng có thể kéo dài thời gian tập luyện của mình một cách sáng tạo để tránh nhàm chán bằng cách đi bộ đến chỗ ăn trưa, hoặc cùng gia đình tham gia một hoạt động sau bữa ăn tối. Bạn nên nhớ rằng dắt chó đi dạo cũng là một hình thức luyện tập. Bạn có thể leo cầu thang thay vì đi thang máy.
Bạn nên tìm mọi cách để luyện tập mà khiến bạn cảm thấy thoải mái và thích thú nhất vì nếu bạn không cảm thấy vui vẻ, bạn sẽ không làm được, thậm chí ngay cả khi bạn biết luyện tập là tốt cho sức khỏe nhưng bạn cũng không có động lực để thực hiện. Bạn có thể tham gia một lớp tập, hoặc tìm những người bạn để có thể cùng đi bộ, cùng chạy, cùng tập luyện, sẽ giúp bạn vui vẻ và tăng thêm động lực cho việc luyện tập.
3.2 Bài tập sức mạnh
Là các bài tập kháng lực bao gồm: nâng, kéo hay đẩy. Một khi bạn đã thực hiện được bài tập aerobic hàng ngày, bạn có thể thêm một vài các bài tập về kháng trở.
Các bài tập về sức mạnh giúp cơ của bạn trở nên chắc khỏe, giúp dự phòng ngã và tăng cường phối hợp động tác. Những bài tập này nếu được thêm vào với hoạt động đi bộ hoặc đi bộ nhanh có thể làm tăng sức khỏe của xương. Thay thế mỡ bằng cơ đặc biệt hiệu quả ở bệnh nhân đái tháo đường tuýp 2 bởi vì cơ sử dụng nhiều đường hơn, do đó khi bạn càng sử dụng nhiều cơ, lượng đường được tiêu thụ càng tăng và sẽ giúp giảm đường trong máu.
Tập tạ là một trong những bài tập sức mạnh được sử dụng nhiều nhất, hoặc bạn có thể sử dụng chính trọng lượng cơ thể mình để tập bằng các động tác chống đẩy hay tập duỗi thẳng (plank).
Mỗi bài tập sức mạnh nên kéo dài 20-30 phút/lần và 2-3 lần/tuần
3.3 Bài tập giãn cơ
Là các bài tập có tác dụng kéo giãn cơ nhằm giúp thư giãn cơ bắp sau buổi tập cũng như thúc đẩy lưu thông máu để đưa oxy vào cơ bắp nhiều hơn (ví dụ: cúi gập người, ép 2 gối vào bụng...)
Với các bài tập giãn cơ, bạn có thể cải thiện khả năng làm việc của cơ và tăng phạm vi chuyển động khớp tốt hơn. Hãy kéo giãn cơ trước và sau khi luyện tập (đặc biệt là sau khi luyện tập) để làm giảm đau cơ và giúp cơ thư giãn.
Bài tập giãn cơ nên được thực hiện mỗi ngày sau khi tập, mỗi lần chỉ cần dành khoảng 10-15 phút là được.
Hãy tạo động lực và hứng thú để có thể duy trì hoạt động thể lực hàng ngày. Vì vận động không chỉ giúp cải thiện đường máu mà còn góp phần làm giảm các biến chứng mạn tính của đái tháo đường. Hoạt động thể lực sẽ làm gia tăng chất lượng cuộc sống của bệnh nhân đái tháo đường về cả thể chất và tinh thần.
Bệnh nhân bị đái tháo đường có thể đến Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec để được thăm khám và điều trị. Tại đây có đội ngũ bác sĩ chuyên môn nội tiết được đào tạo bài bản, giàu chuyên môn và kinh nghiệm trong chẩn đoán, điều trị các bệnh lý mãn tính liên quan đến tình trạng rối loạn chức năng của hệ thống nội tiết và các hormon; hệ thống trang thiết bị tại Vinmec hiện đại, đạt chuẩn quốc tế; chất lượng dịch vụ chuyên nghiệp, cho hiệu quả chẩn đoán và điều trị cao.
Để được tư vấn chi tiết, quý khách vui lòng đến trực tiếp hệ thống y tế Vinmec hoặc đăng ký khám trực tuyến TẠI ĐÂY.
