Một số loại thuốc nhuận tràng tự nhiên có tác dụng tương tự như các loại thuốc không kê đơn trong việc ngăn ngừa táo bón hiệu quả. Các loại thuốc này có khả năng tác động tích cực đến hệ tiêu hóa, cụ thể là làm giảm tình trạng táo bón và kích thích nhu động ruột hoạt động trơn tru hơn. Cùng tìm hiểu thông tin chi tiết trong bài viết này nhé.
Bài viết này được tham vấn chuyên môn cùng Thạc sĩ, Bác sĩ Mai Viễn Phương - Trưởng đơn nguyên Nội soi tiêu hóa - Khoa Khám bệnh & Nội khoa - BV ĐKQT Vinmec Central Park.
1. Các loại thuốc nhuận tràng tự nhiên
1.1 Hạt chia
Chất xơ được biết đến là một trong những phương điều trị tự nhiên cơ bản nhất và thường được sử dụng nhất trong điều trị chống lại chứng táo bón.
Trong 1 ounce (28 gam) hạt chia, có khoảng 11 gam chất xơ, chủ yếu là chất xơ không hòa tan. Tuy nhiên, hạt chia cũng chứa một lượng nhỏ (khoảng 3%) chất xơ hòa tan. Loại chất xơ hòa tan này có thể hấp thụ nước và tạo thành dạng gel, giúp phân mềm hơn, giảm táo bón.
1.2 Quả mọng
Do hàm lượng chất xơ tương đối cao nên hầu hết các loại quả mọng đều là một lựa chọn tuyệt vời như một loại thuốc nhuận tràng tự nhiên nhẹ.
Quả mọng chứa hai loại chất xơ: hòa tan và không hòa tan. Chất xơ hòa tan có trong các quả mọng giúp hấp thụ nước trong ruột và làm mềm phân. Trong khi đó, chất xơ không hòa tan di chuyển qua cơ thể và không hấp thụ nước khiến cho khối lượng phân gia tăng và làm cho việc đi đại tiện dễ dàng hơn.
1.3 Các loại đậu
Đậu, đậu xanh, đậu lăng, đậu Hà Lan và đậu phộng là những loại đậu thuộc họ thực vật ăn được rất giàu chất xơ được bác sĩ khuyến khích ăn đều đặn.
Ví dụ, một cốc (198 gam) đậu lăng luộc chứa 15,6 gam chất xơ trong khi 1 cốc (164 gam) đậu gà cung cấp 12,5 gam chất xơ.
Khi ăn các loại đậu, cơ thể sản xuất nhiều axit butyric, một loại axit béo chuỗi ngắn có tác dụng như thuốc nhuận tràng tự nhiên.
Các nghiên cứu cho thấy, bằng cách tăng cường chuyển động của đường tiêu hóa, axit butyric có khả năng hỗ trợ điều trị táo bón. Bên cạnh đó, axit butyric còn có tác dụng chống viêm, giảm tình trạng viêm ruột trong các rối loạn tiêu hóa như bệnh Crohn hoặc viêm ruột.
1.4 Hạt lanh
Hạt lanh rất giàu dưỡng chất với hàm lượng protein và axit béo omega-3 cao là một thực phẩm bổ sung lành mạnh cho bất kỳ chế độ ăn kiêng nào. Hơn nữa, hạt lanh còn là một phương pháp điều trị hiệu quả cho cả táo bón và tiêu chảy nhờ đặc tính nhuận tràng tự nhiên.
Một muỗng canh (10 gam) hạt lanh chứa khoảng 2 gam chất xơ không hòa tan và 1 gam chất xơ hòa tan. Khi ăn hạt lanh đều đặn, hỗn hợp chất xơ này giúp thức ăn di chuyển nhanh hơn trong ruột và làm tăng khối lượng phân, giúp việc đi tiêu trở nên dễ dàng hơn.
1.5 Kefir
Kefir là một loại sữa lên men chứa probiotics. Loại vi khuẩn đường ruột có lợi này đem lại nhiều lợi ích cho sức khỏe, bao gồm cải thiện hệ miễn dịch và tăng cường sức khỏe hệ tiêu hóa.
Độ đặc của phân được cải thiện đều đặn và tốc độ vận chuyển của ruột tăng lên khi tiêu thụ men vi sinh thông qua thực phẩm hoặc chất bổ sung. Theo nhiều chuyên gia, khi tiêu thụ 500ml sữa lên men Kefir có thể giúp gia tăng tần suất đi đại tiện, cải thiện độ đặc và giảm việc lệ thuộc vào thuốc nhuận tràng.
1.6 Dầu thầu dầu
Axit ricinoleic là một loại axit béo không bão hòa được giải phóng sau khi tiêu thụ dầu thầu dầu – sản phẩm được sản xuất từ hạt thầu dầu và được biết đến như một loại thuốc nhuận tràng tự nhiên lâu đời.
Axit ricinoleic có trong dầu thầu dầu kích hoạt một thụ thể trong đường ruột, giúp ruột co bóp và tạo ra nhu động ruột. Một số nghiên cứu cho thấy, dầu thầu dầu có thể giúp giảm táo bón bằng cách làm mềm phân, giảm căng thẳng khi đi vệ sinh và giảm cảm giác chưa đi hết phân.
1.7 Các loại rau màu xanh lá
Rau bina, cải xoăn và bắp cải là những loại rau xanh có tác dụng cải thiện, ngăn ngừa tình trạng táo bón thường xuyên theo nhiều cách khác nhau. Các loại rau xanh này dù rất giàu dinh dưỡng, cung cấp một lượng lớn vitamin, khoáng chất và chất xơ nhưng lại tương đối ít calo.
Ví dụ, mỗi cốc (67 gam) cải xoăn cung cấp 1,3 gam chất xơ giúp tăng cường độ khả năng đi đại tiện đều đặn mà chỉ có khoảng 33 calo.
Magiê thành phần chính trong nhiều loại thuốc nhuận tràng cũng có rất nhiều trong các loại rau xanh. Chất này có tác dụng hút nước vào ruột hỗ trợ quá trình thải phân. Theo một số nghiên cứu, táo bón có thể liên quan đến lượng magiê thấp. Do đó để duy trì đều đặn, mọi người cần đảm bảo đầy đủ lượng magiê.
1.8 Senna
Senna là một loại thảo mộc chiết xuất từ cây Senna alexandrina được dùng như một thuốc nhuận tràng tự nhiên.
Nhiều sản phẩm không kê đơn phổ biến như Ex-Lax, Senna-Lax và Senokot có chứa senna - một loại thảo dược có tác dụng giảm táo bón nhờ hàm lượng sennoside thực vật.
1.9 Táo
Táo là loại quả giàu chất xơ, với mỗi cốc (125 gam) táo chứa khoảng 3 gam chất xơ. Táo cũng có nhiều pectin - một loại chất xơ hòa tan, hoạt động như thuốc nhuận tràng tự nhiên giúp cải thiện tiêu hóa.
1.10 Dầu ô liu
Một số nghiên cứu cho thấy rằng tiêu thụ dầu ô liu có thể giúp cải thiện tình trạng táo bón. Dầu ô liu hoạt động như một chất nhuận tràng, bôi trơn bên trong trực tràng để giúp phân di chuyển dễ dàng hơn và kích thích ruột non tăng tốc độ vận chuyển thức ăn.
Các nhà nghiên cứu đã phát hiện ra rằng, khi kết hợp công thức làm sạch ruột truyền thống cùng dầu ô liu thì hiệu quả cao hơn so với khi kết hợp dầu ô liu với các loại thuốc nhuận tràng khác như magie hydroxit.
1.11 Đại hoàng
Sennoside A là một hợp chất có trong đại hoàng mang lại tác dụng nhuận tràng mạnh mẽ.
Một loại protein điều chỉnh hàm lượng nước trong phân, AQP3 đã bị giảm đi nhờ tác động của sennoside A. Nhờ đó, quá trình hấp thụ nước được tăng cường, khiến phân mềm và dễ đi tiêu hơn dẫn đến tác dụng nhuận tràng.
Mỗi cốc (122 gam) đại hoàng cung cấp 2,2 gam chất xơ, hỗ trợ quá trình tiêu hóa diễn ra đều đặn.
1.12 Nha đam
Táo bón thường được điều trị bằng mủ lô hội - một loại gel chiết xuất từ lớp lót bên trong lá cây lô hội.
Nhờ các hợp chất glycoside anthraquinone có tác dụng hút nước vào ruột, kích thích chuyển động của đường tiêu hóa nên lô hội có tác dụng nhuận tràng.
Một chế phẩm được tạo ra từ cây hoàng liên, mã đề và lô hội đã được nghiên cứu và chứng minh hiệu quả trong việc làm mềm phân và tăng tần suất đi tiêu.
1.13 Oat Bran
Với hàm lượng chất xơ hòa tan và không hòa tan cao, cám yến mạch được sản xuất từ các lớp bên ngoài của hạt yến mạch trở thành một lựa chọn tốt như một loại thuốc nhuận tràng tự nhiên.
1.14 Prunes
Hiện nay, mận khô được biết đến rộng rãi như một trong những loại thuốc nhuận tràng tự nhiên phổ biến nhất.
Với mỗi khẩu phần 1 ounce (28 gram), mận khô cung cấp đến 2 gram chất xơ. Ngoài ra, mận khô còn chứa một loại đường cồn có tên là sorbitol.
Sorbitol có khả năng hấp thụ kém và hoạt động như một chất thẩm thấu giúp đưa nước vào ruột, từ đó kích thích nhu động ruột.
1.15 Quả kiwi
Nhờ hàm lượng chất xơ cao, quả kiwi đã được chứng minh là có tác dụng nhuận tràng hiệu quả, giúp giảm tình trạng táo bón. Lượng chất xơ trong một cốc (177 gam) kiwi lên tới 5,3 gam, chiếm 21% lượng khuyến nghị mỗi ngày.
Chất xơ không hòa tan và hòa tan cùng với pectin có trong quả kiwi đã được chứng minh là có tác dụng nhuận tràng tự nhiên. Cơ chế hoạt động của chất là tăng cường chuyển động của đường tiêu hóa, từ đó kích thích nhu động ruột.
1.16 Magie Citrate
So với các dạng magie khác như magie oxit, magie citrate là một loại thuốc nhuận tràng tự nhiên được chứng minh là dễ hấp thụ hơn vào cơ thể. Magie citrate hoạt động bằng cách tăng lượng nước trong ruột, giúp thúc đẩy chuyển động ruột và cải thiện việc đi tiêu.
Magie citrate khi kết hợp với các thuốc nhuận tràng khác đã được chứng minh hiệu quả tương đương với các chế độ làm sạch ruột truyền thống trước khi thực hiện các thủ thuật y tế.
1.17 Cà phê
Ở một số người, cà phê có khả năng tăng cường nhu cầu đi đại tiện. Loại thực uống này kích thích hoạt động của các cơ trong ruột kết, dẫn đến tác dụng nhuận tràng tự nhiên.
Cơ chế này chủ yếu liên quan đến gastrin – một hormone được giải phóng sau khi ăn có chức năng tiết ra axit dịch vị, hỗ trợ quá trình tiêu hóa thức ăn trong dạ dày. Không chỉ vậy, hormone này còn được chứng minh giúp làm tăng chuyển động của các cơ ruột, tốc độ vận chuyển của ruột và kích thích nhu động ruột.
Thực tế, các nghiên cứu cho thấy cà phê chứa caffein có thể kích thích hệ tiêu hóa mạnh mẽ, thậm chí hiệu quả hơn một bữa ăn và tác dụng này mạnh hơn đến 60% so với nước.
1.18 Psyllium
Psyllium là một loại chất xơ được chiết xuất từ vỏ và hạt cây Plantago ovata có tác dụng nhuận tràng. Mặc dù chứa cả chất xơ hòa tan và không hòa tan nhưng chính hàm lượng chất xơ hòa tan cao mới là yếu tố khiến psyllium đặc biệt hiệu quả trong việc giảm táo bón.
Thậm chí, psyllium còn được chứng minh là hiệu quả hơn một số loại thuốc nhuận tràng theo toa.
1.19 Nước
Nước cần thiết để duy trì lượng nước cũng như duy trì sự đều đặn và ngăn ngừa táo bón.
Một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng, uống đủ nước không chỉ giúp giảm táo bón bằng cách cải thiện độ đặc của phân, giúp đi ngoài dễ hơn mà còn tăng cường hiệu quả của các loại thuốc nhuận tràng tự nhiên như chất xơ.
1.20 Sản phẩm thay thế đường
Một số loại chất thay thế đường khi tiêu thụ quá mức có thể gây nhuận tràng. Nguyên nhân là do các loại chất này khi đi qua ruột hầu như không được hấp thụ, đồng thời hút nước vào ruột và tăng tốc độ vận chuyển trong ruột.
Rượu đường đặc biệt đúng trong quá trình này do chất này được hấp thụ kém trong đường tiêu hóa.
Trong việc điều trị táo bón mãn tính, lactitol là một loại rượu đường có nguồn gốc từ sữa đã được chứng minh là có hiệu quả. Bên cạnh đó, xylitol là một loại rượu đường phổ biến với khả năng giúp nhuận tràng.
Erythritol khi được tiêu thụ với lượng lớn cũng có khả năng gây nhuận tràng theo cách tương tự bằng cách đưa một lượng lớn nước vào ruột để thúc đẩy nhu động ruột.
2. Một số lưu ý khi sử dụng thuốc nhuận tràng
Nhìn chung, nhiều loại thuốc nhuận tràng tự nhiên có khả năng tăng tần suất đi ngoài và cải thiện độ đặc của phân, từ đó giúp người bệnh đi ngoài đều đặn.
Bên cạnh việc sử dụng các loại thuốc nhuận tràng tự nhiên, người bệnh cũng cần chú ý đến cung cấp đủ nước cho cơ thể, ăn uống lành mạnh và dành thời gian tập thể dục đều đặn. Các bước này sẽ giúp hệ tiêu hóa luôn khỏe mạnh và phòng tránh tình trạng táo bón.
Hy vọng thông tin trên đã cung cấp cho bạn thêm lựa chọn với 20 loại thuốc nhuận tràng tự nhiên. Chúc mọi người luôn có chế độ ăn khoa học và nâng cao năng suất làm việc cải thiện cuộc sống.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
