Bị đau dạ dày đã trở thành nỗi ám ảnh của không ít người. Cơn đau âm ỉ, nóng rát ở vùng thượng vị thường xuất hiện bất ngờ, gây ra sự khó chịu và ảnh hưởng lớn đến cuộc sống hàng ngày. Nguyên nhân đau dạ dày rất đa dạng, có thể do vi khuẩn HP, chế độ ăn uống không lành mạnh, stress hoặc sử dụng thuốc giảm đau kéo dài,...
Bài viết này được viết dưới sự hướng dẫn chuyên môn của Thạc sĩ, Bác sĩ Vũ Huy Bình - Khoa Khám bệnh & Nội khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Hải Phòng.
1. Đau dạ dày là gì?
Đau dạ dày là tình trạng bệnh lý xảy ra khi dạ dày bị tổn thương, chủ yếu ở lớp niêm mạc. Nguyên nhân đau dạ dày phổ biến nhất là do viêm loét. Người bị đau dạ dày thường có cảm giác đau âm ỉ, khó chịu, các cơn đau thường xuất hiện khi ăn quá nhiều hoặc khi bụng quá đói.
Ngoài ra, cơn đau cũng có thể xuất hiện khi người bệnh làm việc quá sức, căng thẳng. Khi tâm trạng không ổn định, tình trạng bị đau dạ dày có thể trở nên dữ dội hơn.
Có 3 vị trí thường gặp mà người bị đau dạ dày cần lưu ý:
- Đau vùng thượng vị: Khu vực này nằm giữa rốn và dưới xương ức. Khi bị đau dạ dày, bệnh nhân thường cảm nhận cơn đau dữ dội hoặc âm ỉ kéo dài, có thể lan ra ngực hoặc xuyên ra sau lưng.
- Đau vùng bụng giữa: Đây là vùng quanh rốn, nơi chứa nhiều cơ quan nội tạng, khiến việc phân biệt các bệnh lý ở đây trở nên phức tạp. Cơn đau có thể là quặn thắt hoặc âm ỉ, lan ra vùng bụng phải. Các triệu chứng kèm theo thường là buồn nôn, khó tiêu, ợ chua và đầy bụng.
- Đau vùng bụng dưới bên trái: Bệnh nhân thường cảm thấy bị đau dạ dày khi đói, sau khi ăn thì cơn đau giảm nhưng lại kèm theo cảm giác tức bụng, nóng rát, khó tiêu và đầy hơi.
2. Nguyên nhân đau dạ dày
2.1 Viêm dạ dày
Dịch vị trong dạ dày đóng vai trò quan trọng trong việc tiêu hóa thức ăn và chứa nhiều axit. Tuy nhiên, đôi khi những axit này có thể vượt qua “hàng rào bảo vệ” và gây kích ứng cho niêm mạc dạ dày, dẫn đến đau dạ dày do viêm dạ dày.
Nhiều yếu tố như vi khuẩn, lạm dụng thuốc giảm đau như ibuprofen, tiêu thụ rượu quá mức hoặc căng thẳng có thể góp phần khiến chúng ta bị đau dạ dày. Việc điều trị thường bằng thuốc kháng axit hoặc các loại thuốc kê đơn, nhưng mọi người cần cẩn thận vì tình trạng này có thể gây ra xuất huyết hoặc loét dạ dày.
2.2 Loét dạ dày
Những vết loét hở này xuất hiện trên niêm mạc dạ dày hoặc ở đầu ruột non, dẫn đến bị đau dạ dày. Nguyên nhân loét dạ dày thường gặp nhất là do vi khuẩn, nhưng việc lạm dụng aspirin, ibuprofen và những loại thuốc giảm đau khác cũng có thể là nguyên nhân khiến dạ dày dễ bị loét.
Ngoài ra, những người có thói quen hút thuốc hoặc tiêu thụ rượu bia thường xuyên cũng dễ gặp phải tình trạng loét dạ dày hơn. Dựa vào nguyên nhân đau dạ dày, bệnh có thể được điều trị bằng kháng sinh hoặc các loại thuốc được kê đơn để giảm axit trong dạ dày.
2.3 Virus dạ dày
Còn được gọi là ‘Cúm dạ dày’, bệnh này do virus gây nhiễm trùng trong đường ruột. Người bệnh có thể trải qua các triệu chứng như bị đau dạ dày, tiêu chảy, chuột rút, cũng như cảm giác buồn nôn và nôn mửa.
Bệnh có thể lây từ người này sang người khác hoặc qua thực phẩm bị ô nhiễm. Hiện chưa có phương pháp điều trị cụ thể vì virus thường tự khỏi. Tuy nhiên, mọi người nên đi khám bác sĩ nếu có dấu hiệu sốt, nôn mửa, mất nước hoặc nếu nôn mửa và đi ngoài ra máu.
2.4 Bị đau dạ dày do ngộ độc thực phẩm
Ngộ độc thực phẩm cũng là một trong những nguyên nhân đau dạ dày. Việc xử lý thực phẩm không đúng cách có thể dẫn đến sự xuất hiện của vi khuẩn, virus và ký sinh trùng, gây ra ngộ độc thực phẩm. Người bị ngộ độc thường gặp phải các triệu chứng như tiêu chảy, đau bụng, buồn nôn và nôn.
Thông thường, tình trạng này có thể tự khỏi, nhưng nếu bệnh nhân thấy có dấu hiệu mất nước, nôn hoặc tiêu chảy ra máu, tiêu chảy nặng kéo dài hơn 3 ngày, thì việc tìm đến sự trợ giúp của các cơ sở y tế uy tín là điều cần thiết. Những người có hệ miễn dịch yếu hoặc đang mắc bệnh cũng nên được cấp cứu ngay nếu có triệu chứng ngộ độc thực phẩm.
2.5 Viêm túi thừa
Các túi thừa nhỏ ở phần dưới của ruột già có thể bị viêm và sưng lên trong lớp lót của hệ tiêu hóa. Viêm túi thừa là tình trạng thường gặp và ít khi gây ra những vấn đề nghiêm trọng. Tuy nhiên, nếu các túi thừa này bị nhiễm trùng, chúng ta có thể bị đau dạ dày dữ dội, buồn nôn và nhu động ruột bị thay đổi. Bác sĩ sẽ khuyên bệnh nhân nên nghỉ ngơi và thay đổi chế độ ăn uống để giảm nhẹ triệu chứng bị đau dạ dày và có thể sẽ kê thuốc kháng sinh.
2.6 Hội chứng ruột kích thích
Chứng bệnh này chủ yếu ảnh hưởng đến ruột già, hay còn gọi là đại tràng, gây ra các triệu chứng như co thắt, đầy hơi và sự xuất hiện của chất nhầy trong phân. Hội chứng ruột kích thích cũng có thể là nguyên nhân đau dạ dày, đồng thời dẫn đến tiêu chảy hoặc táo bón.
Mặc dù nguyên nhân cụ thể dẫn đến hội chứng ruột kích thích vẫn chưa được làm rõ, nhưng thực phẩm, căng thẳng, hormone và nhiễm trùng có thể là những yếu tố liên quan đến tình trạng này. Bác sĩ sẽ giúp chúng ta kiểm soát triệu chứng thông qua việc điều chỉnh chế độ ăn uống, lối sống và kê đơn một số loại thuốc.
2.7 Không dung nạp Lactose
Lactose là một loại đường có trong sữa và các sản phẩm từ sữa. Khi cơ thể thiếu enzyme lactase, việc phân giải lactose trở nên khó khăn, gây ra các triệu chứng như tiêu chảy, đầy hơi và bị đau dạ dày. Dù không có phương pháp chữa trị dứt điểm, bệnh nhân vẫn có thể kiểm soát nguyên nhân đau dạ dày này bằng cách giảm tiêu thụ sữa hoặc dùng thuốc không cần kê đơn.
2.8 Viêm vùng chậu
Viêm vùng chậu, hay viêm cơ quan sinh sản, thường xảy ra ở nữ giới và thường liên quan đến các bệnh lây truyền qua tình dục như nhiễm khuẩn chlamydia hoặc lậu. Ngoài triệu chứng bị đau dạ dày, người bệnh có thể trải qua các dấu hiệu như sốt, tiết dịch bất thường, cảm thấy đau hoặc chảy máu khi quan hệ. Nếu được phát hiện sớm, tình trạng bị đau dạ dày có thể được điều trị bằng kháng sinh. Tuy nhiên, nếu không được điều trị kịp thời, sức khỏe sinh sản của phụ nữ có thể bị ảnh hưởng nghiêm trọng.
2.9 Dị ứng thực phẩm
Hiện tượng này diễn ra khi cơ thể nhầm lẫn về một loại thực phẩm, cho rằng chúng có thể gây hại và tìm cách chống lại. Bên cạnh bị đau dạ dày, người bệnh còn có thể gặp các triệu chứng khác như ngứa ngáy và sưng tấy ở miệng, cổ họng.
Dị ứng thực phẩm có thể dẫn đến sốc phản vệ trong những trường hợp nghiêm trọng, có thể gây tử vong nếu không được điều trị kịp thời bằng epinephrine. Một số loại thực phẩm như hải sản, hạt, trứng, đậu phộng và sữa là những tác nhân gây dị ứng thường gặp.
2.10 Do thói quen ăn uống
Phần lớn nguyên nhân đau dạ dày là do những thói quen ăn uống thiếu khoa học. Những người thường xuyên bỏ bữa, ăn quá khuya hoặc quá no, ưa thích đồ ăn cay nóng, chiên rán hoặc có thói quen ăn uống trong khi làm việc khác đều có nguy cơ cao mắc phải căn bệnh này và bị đau dạ dày.
Thực phẩm bẩn, ôi thiu, rượu bia, thuốc lá và các chất kích thích cũng là những nguyên nhân đau dạ dày, khiến cơn đau dạ dày dễ bùng phát. Chúng ta có thể thấy rõ rằng, chính những thói quen xấu trong ăn uống đã và đang tàn phá sức khỏe tiêu hóa của nhiều người. Vì vậy, để bảo vệ dạ dày, việc xây dựng một chế độ ăn uống khoa học, lành mạnh là vô cùng cần thiết.
2.11 Bị đau dạ dày do viêm ruột thừa
Ruột thừa là một cơ quan có hình dáng giống như ngón tay, nằm ở vị trí đầu đại tràng, cụ thể là ở phía dưới bên phải của bụng. Tác dụng của ruột thừa vẫn chưa được các bác sĩ xác định rõ ràng, vì vậy khi ruột thừa bị viêm, bệnh nhân thường được chỉ định phẫu thuật cắt bỏ.
Nếu ruột thừa bị vỡ, điều này có thể dẫn đến việc vi khuẩn lan vào ổ bụng. Triệu chứng điển hình của viêm ruột thừa là cơn đau bắt đầu từ vùng rốn và sau đó lan xuống bên phải. Nếu bệnh nhân nhận thấy dấu hiệu viêm ruột thừa, hãy đến bệnh viện ngay lập tức.
2.12 Nguyên nhân đau dạ dày do sỏi mật
Sỏi mật được hình thành từ dịch tiêu hóa và gây đau khi sỏi mật làm tắc nghẽn các ống dẫn giữa gan, tuyến tụy, túi mật và ruột non. Triệu chứng thường gặp nhất là đau bụng tương tự như bị đau dạ dày, nếu cơn đau trở nên nghiêm trọng hoặc kéo dài hơn vài giờ, thì người bệnh cần được cấp cứu ở cơ sở y tế gần nhất.
Có khả năng người bệnh sẽ cảm thấy buồn nôn, nôn, bị sốt, nước tiểu có màu vàng giống như trà, và phân có màu sáng. Dù một số viên sỏi có thể tự di chuyển hoặc tan biến, bác sĩ có thể sẽ cần can thiệp phẫu thuật nếu tình hình không khả quan.
2.13 Thoát vị bẹn
Thoát vị xảy ra khi một phần của ruột rời khỏi vùng bụng và sa xuống bẹn. Đoạn ruột này có khả năng bị xoắn hoặc dịch chuyển, gây thiếu máu nuôi dưỡng và dẫn đến bị đau dạ dày nghiêm trọng. Phẫu thuật là phương pháp cần thiết để giải quyết vấn đề này kịp thời.
2.14 Táo bón
Tăng cường hoạt động thể chất, duy trì thói quen uống nước đầy đủ và bổ sung thực phẩm giàu chất xơ như ngũ cốc nguyên hạt hay mận khô có thể giúp cải thiện tình trạng táo bón. Nhưng nếu một người chỉ đi đại tiện dưới ba lần trong một tuần, cảm thấy khó khăn khi ngoài và đi ngoài phân cứng, người đó nên lưu ý rằng đây có thể là triệu chứng của một vấn đề sức khỏe nghiêm trọng cần đi khám bác sĩ sớm.
2.15 Viêm tụy
Cơ quan tuyến tụy giữ vai trò thiết yếu trong việc xử lý đường glucose và tiêu hóa thức ăn. Khi bị viêm, người bệnh có thể trải qua các triệu chứng như buồn nôn, nôn và bị đau dạ dày, và cơn đau có xu hướng gia tăng sau khi ăn.
Những trường hợp nhẹ thường tự khỏi, nhưng nếu nặng hơn, bệnh có thể gây ra nguy hiểm. Bác sĩ thường khuyên bệnh nhân ngừng ăn trong vòng 1 đến 2 ngày và sử dụng thuốc giảm đau. Nếu tình hình không cải thiện, người bệnh có thể cần phải vào bệnh viện để nhận được sự chăm sóc dinh dưỡng và truyền nước.
2.16 Do yếu tố tâm lý
Căng thẳng và áp lực cũng là những nguyên nhân đau dạ dày chính. Khi căng thẳng, dạ dày co bóp mạnh mẽ và tiết ra quá nhiều dịch vị, gây mất cân bằng axit. Điều này làm tổn thương lớp niêm mạc bảo vệ, tạo điều kiện cho viêm loét hình thành. Do đó, những người thường xuyên trải qua trạng thái căng thẳng có nguy cơ bị đau dạ dày cao hơn so với người bình thường.
3. Bị đau dạ dày điều trị như thế nào?
Nguyên nhân đau dạ dày khá đa dạng và quá trình điều trị thường kéo dài để bệnh nhân có thể hồi phục hoàn toàn. Do đó, khi xuất hiện các dấu hiệu bất thường ở hệ tiêu hóa, mọi người nên đến ngay cơ sở y tế để được thăm khám và điều trị kịp thời.
Tình trạng bị đau dạ dày chịu ảnh hưởng lớn bởi thói quen ăn uống và sinh hoạt hàng ngày. Để việc điều trị đạt hiệu quả, mọi người cần xây dựng và duy trì lối sống khoa học, bao gồm:
- Ăn nhiều rau xanh, trái cây và các thực phẩm tốt cho dạ dày.
- Hạn chế tiêu thụ đồ cay nóng và các thực phẩm không đảm bảo vệ sinh để giảm tình trạng bị đau dạ dày.
- Tránh sử dụng các loại đồ uống có ga và cồn.
- Tập thể dục thường xuyên để tăng cường sức đề kháng.
- Tránh thức khuya và hạn chế căng thẳng.
Bị đau dạ dày là một hiện tượng thường gặp và có thể cảnh báo một vấn đề sức khỏe nghiêm trọng hơn. Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, tình trạng này có thể gây ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe và hiệu suất công việc của bệnh nhân. Do đó, việc chú ý đến những dấu hiệu sớm và xác định nguyên nhân khiến một người bị đau dạ dày là rất quan trọng để đạt được hiệu quả điều trị.
Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec không chỉ nổi bật với chất lượng chuyên môn cao nhờ đội ngũ bác sĩ dày dạn kinh nghiệm và trang thiết bị công nghệ tiên tiến, mà còn được biết đến với dịch vụ khám bệnh, tư vấn và điều trị toàn diện, chuyên nghiệp. Hơn nữa, môi trường khám chữa bệnh tại đây rất văn minh, lịch sự, an toàn và được tiệt trùng kỹ lưỡng.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
Bài viết tham khảo nguồn: Webmd.com
