Vì sao vắc-xin có thành phần ho gà vô bào ít gây phản ứng phụ?

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi BS.Nguyễn Hải Hà - Trưởng Đơn nguyên vắc xin – Khoa Ngoại trú Nhi - Trung tâm Nhi - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City

Ho gà là 1 trong 6 bệnh truyền nhiễm nguy hiểm hàng đầu đối với trẻ nhỏ, nó không chỉ dễ lây nhiễm, đặc biệt trong những tháng đầu đời của trẻ mà còn rất dễ gây biến chứng, để lại hậu quả vô cùng nặng nề, thậm chí cả tử vong. Do đó cách phòng bệnh tốt nhất là tiêm vắc-xin cho trẻ.

Hiện nay, trên thị trường, các vắc-xin có chứa thành phần ho gà tiêm cho trẻ nhỏ như vắc xin 6 trong 1 hay vắc xin 5 trong 1 được chia làm 2 loại: vắc-xin ho gà vô bào và vắc-xin ho gà toàn tế bào. Trong đó, vắc-xin ho gà vô bào được đánh giá ít gây phản ứng phụ hơn.

Vắc-xin ho gà toàn tế bào là vắc-xin tinh chế từ vi khuẩn ho gà sau khi được nuôi cấy tăng sinh trong môi trường và làm chết bằng nhiệt độ.

Vắc-xin ho gà vô bào là vắc-xin tinh chế chỉ chứa thành phần kháng nguyên đặc hiệu sau khi đã loại bỏ những thành phần kháng nguyên không cần thiết khác của vi khuẩn.

Đây là lý do giải thích tại sao vắc-xin ho gà toàn tế bào gây phản ứng tại chỗ như sưng đỏ, đau tại vị trí tiêm và gây sốt nhiều hơn vắc-xin ho gà vô bào, còn vắc-xin ho gà vô bào thì ít gây phản ứng phụ hơn. Tuy vậy, ưu điểm quan trọng của vắc-xin ho gà toàn tế bào là kích thích cơ thể sinh kháng thể mạnh hơn, kéo dài hơn và có hiệu quả bảo vệ cao. Ngoài ra, vắc-xin thành phần ho gà toàn tế bào còn có giá thành thấp hơn nhiều so với loại có thành phần ho gà vô bào.

Kháng thể chống ho gà có thể giảm dần theo thời gian, do đó để bảo vệ cơ thể tối ưu cần phải tiêm nhắc lại vắc-xin chứa thành phần ho gà cho trẻ em, trẻ tiền học đường (4-6 tuổi), trẻ vị thành niên, người lớn- người già.

Từ khi các loại vắc-xin 5 trong 1, vắc xin 6 trong 1 được sử dụng để tiêm phòng bệnh cho trẻ nhỏ thì số ca tử vong do các bệnh bạch hầu, ho gà, uốn ván, viêm gan B và viêm phổi, viêm màng não do vi khuẩn HiB gây nên giảm hàng trăm, hàng nghìn lần. Cả 2 loại vắc-xin 5 trong 1 hay 6 trong 1 đều có tác dụng phòng ngừa từ 5-6 bệnh nguy hiểm đã kể trên, trong đó:

• Vắc-xin 6 trong 1 tiêm cho trẻ từ 2 tháng đến dưới 24 tháng tuổi, ngừa đủ 6 bệnh nguy hiểm ở trẻ, bao gồm: bạch hầu, ho gà, uốn ván, bại liệt, viêm gan B, viêm phổi/ viêm màng não do HiB và thành phần kháng nguyên ho gà của vắc-xin đều là ho gà vô bào.
• Vắc-xin 5 trong 1: Có 2 loại. Vắc-xin 5 trong 1 của chương trình tiêm chủng dịch vụ là vắc-xin Pentaxim của Pháp giúp phòng 5 bệnh là bạch hầu, ho gà, uốn ván, bại liệt, viêm phổi/ viêm màng não do Hemophilus Influenza tysp B (HiB), thành phần ho gà là kháng nguyên ho gà vô bào. Trẻ được tiêm vắc-xin 5 trong 1 loại này cần phải tiêm thêm vắc-xin phòng viêm gan B. Vắc-xin 5 trong 1 của Chương trình tiêm chủng mở rộng là Combe Five (của Ấn Độ) hoặc Quinvaxem (của Hàn Quốc) phòng ngừa 5 bệnh truyền nhiễm gồm: bạch hầu, ho gà, uốn ván, viêm màng não mủ/viêm phổi do vi khuẩn HiB và viêm gan B. Trong đó, thành phần kháng nguyên ho gà là ho gà toàn tế bào. Nếu trẻ tiêm vắc-xin này thì cần uống / tiêm bổ sung mũi vắc-xin phòng bệnh bại liệt.

Chính vì giúp phòng ngừa các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm cho trẻ, nên cả vắc-xin 5 trong 1 hay vắc-xin 6 trong 1 cần được tiêm cho trẻ từ 2 tháng tuổi. Trẻ cần tiêm liệu trình cơ bản với 3 mũi tiêm, mỗi mũi cách nhau tối thiểu 28 ngày. Cụ thể, 3 mũi tiêm đầu tiên nên được tiêm ở các mốc khi trẻ lần lượt: 2,3,4 tháng. Mũi thứ tư có thể tiêm nhắc lại khi trẻ 16-18 tháng ( thường là 18 tháng).

Trong Chương trình tiêm chủng mở rộng quốc gia chỉ áp dụng tiêm miễn phí vắc-xin 5 trong 1 có chứa thành phần ho gà toàn tế bào. Nếu trẻ có nhu cầu tiêm các mũi vắc-xin có chứa thành phần kháng nguyên ho gà vô bào, cần đến tại các trung tâm, cơ sở tiêm dịch vụ và mất phí.

Hiện nay, tại Vinmec có các loại vắc-xin dạng phối hợp có thành phần ho gà vô bào như 3 trong 1, 4 trong 1, 5 trong 1, 6 trong 1, có thể chỉ định cho trẻ em và người lớn, người già từ liều cơ bản cho đến liều nhắc lại phù hợp theo từng độ tuổi. Dịch vụ tiêm chủng tại Vinmec có các ưu điểm sau:

• Trước khi tiêm phòng, tất cả trẻ được khám sàng lọc trước tiêm với các bác sĩ chuyên khoa nhi – vắc-xin để giúp trẻ đảm bảo sức khỏe tốt nhất khi tiêm chủng. Bác sĩ sẽ tư vấn cho gia đình các loại vắc-xin phòng bệnh phù hợp với từng lứa tuổi theo khuyến cáo mới nhất của Bộ Y tế & Tổ chức Y tế thế giới cũng như cách theo dõi phản ứng sau tiêm vắc-xin.
• Đội ngũ bác sĩ và điều dưỡng nhi giàu kinh nghiệm, chuyên nghiệp, hiểu tâm lý trẻ giúp gia đình yên tâm trong quá trình tiêm chủng.
• 100% trẻ tiêm chủng được theo dõi và đánh giá lại sức khỏe trước khi ra về.
• Phòng theo dõi sau tiêm chủng được trang bị đầy đủ các phương tiện cấp cứu; đội ngũ bác sĩ - điều dưỡng được đào tạo về xử trí cấp cứu phản vệ nhằm đảm bảo xử lý kịp thời, đúng phác đồ khi có sự cố xảy ra. Ngoài ra, hệ thống Bệnh viện Vinmec luôn luôn có ekip cấp cứu sẵn sàng phối hợp với phòng tiêm chủng để xử trí các trường hợp sốc phản vệ, suy hô hấp – ngừng tuần hoàn để đảm bảo cho trẻ được tiêm chủng an toàn nhất.
• Vắc-xin được nhập khẩu và bảo quản tại hệ thống kho lạnh hiện đại, với dây chuyền bảo quản lạnh (Cold chain) đạt tiêu chuẩn GSP, với tủ lạnh chứa vắc-xin tại mỗi phòng tiêm là tủ lạnh chuyên dụng vẫn có thể đảm bảo nhiệt độ +2 độ C đến +8 độ C khi mất điện trong vòng 24 giờ, nhằm giữ vắc-xin trong điều kiện tốt nhất để đảm bảo chất lượng.
• Phòng tiêm chủng thoáng mát, có khu chơi, giúp trẻ có cảm giác thoải mái như đang dạo chơi và có tâm lý tốt trước và sau khi tiêm chủng.
• Hiện Vinmec đang xây dựng phần mềm có thể kiểm tra lịch sử tiêm của trẻ hoặc đặt lịch nhắc để cha mẹ không quên lịch tiêm chủng của con qua máy tính, điện thoại một cách thuận tiện.

Nguồn tham khảo: cdc.gov