Cẩn trọng với các nốt vôi hóa tuyến vú

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Bác sĩ chuyên khoa I Lê Hồng Liên - Khoa Sản phụ khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Central Park.

Vôi hóa tuyến vú hay gặp ở những phụ nữ trung niên sau tuổi 50. Thông thường các vôi hóa tuyến vú là lành tính. Những vôi hóa tuyến vú có cấu trúc sắp xếp bất thường hay hình dáng dị biệt (dạng chùm, có viền rõ rệt) có thể là dấu hiệu của bệnh ung thư vú. Vì vậy cần hết sức chú ý khi cơ thể xuất hiện các nốt vôi hóa tuyến vú.

Vôi hóa lành tính được nhận định trên phim chụp X-quang điển hình là tròn, to và thô với bờ nhẵn, dễ nhận ra hơn vôi hóa ác tính. Vôi hóa liên quan đến u ác tính (cũng như nhiều loại vôi hóa lành tính) thường rất nhỏ và cần sử dụng kính phóng đại để nhìn thấy rõ hơn.

Khi không thể tìm ra nguyên nhân gây bệnh cụ thể thì mô tả vôi hóa nên có cả hình thái và phân bố của chúng. Không nhất thiết phải luôn báo cáo vôi hóa lành tính hiển nhiên. Tuy nhiên, nên báo cáo chúng nếu bác sĩ đọc phim lo ngại người đọc phim khác có thể diễn giải sai. Vôi hóa mạch máu được ghi chú trong báo cáo kết quả, đặc biệt ở phụ nữ dưới 50 tuổi có dữ liệu gợi ý nguy cơ tiềm tàng của bệnh động mạch vành.

Vôi hóa tuyến vú là một trong số những thay đổi thường gặp ở phụ nữ lớn tuổi, ảnh hưởng đến các chức năng sinh lý mô vú. Tùy thuộc vào hình ảnh và kích thước của các nốt vôi hóa, chúng có thể lành tính hoặc là dấu hiệu sớm của bệnh ung thư vú.

Vôi hóa tuyến vú có thể được định nghĩa là tình trạng lắng đọng các muối canxi trong các mô vú của phụ nữ. Các tổ chức lắng đọng canxi có thể rất nhỏ khiến bản thân bạn không thể cảm nhận được và không gây ra đau đớn. Nhìn chung, vôi hóa tuyến vú thường là lành tính và không có nhiều mối lo ngại phải đặt ra. Tuy nhiên, trong một số trường hợp nhất định, vôi hóa tuyến vú có thể là dấu hiệu sớm của bệnh ung thư vú.

Có 2 loại vôi hóa tuyến vú có thể được phát hiện qua chụp nhũ ảnh:

• Các nốt vôi hóa lớn xuất hiện với những đốm trắng và tròn lớn trên một tuyến vú và được phát tán một cách ngẫu nhiên trong các mô vú. Các nốt vôi hóa lớn là khá phổ biến ở phụ nữ trên tuổi 50, đó là dấu hiệu tự nhiên của sự lão hóa vú;
• Vi vôi hóa hay các nốt vôi hóa nhỏ có kích thước rất nhỏ, xuất hiện với nhiều đốm trắng nhỏ trên nhũ ảnh. Tuy nhiên, nếu chúng xuất hiện thành chùm hoặc không có giới hạn nhất định, các nốt vôi hóa nhỏ có thể là dấu hiệu của bệnh ung thư, cần phải được kiểm tra đầy đủ và chẩn đoán xác định bởi bác sĩ chuyên khoa.

• Vôi hóa tuyến vú có thể được gây ra bởi một chấn thương vú từ trước, dẫn đến làm thiệt hại mô của vú hoặc hoại tử mô mỡ. Trong trường hợp này, lượng canxi lắng đọng tăng lên trong tuyến vú;
• Trong thời kỳ mãn kinh, phụ nữ thường có tình trạng canxi hóa vú do viêm nang lông trên da vú, vôi hóa mạch máu trong các mạch máu của vú và đôi khi có sự dự phần của các chất bài tiết của tế bào và các mảnh vỡ tế bào;
• Các nang vú, trong đó có chứa đầy các túi nhỏ như cục u trong vú và sự hiện diện của u xơ tuyến, hoặc các khối u lành tính, hoặc các nguyên nhân khác gây vôi hóa tuyến vú;
• Các rối loạn liên quan giãn ống tuyến vú có thể làm ngăn chặn hoặc tắc nghẽn tuyến sữa, dẫn đến tăng viêm trong lòng ống và gây vôi hóa. Bệnh viêm vú hoặc nhiễm trùng các mô vú cũng có thể dẫn đến tăng lắng đọng canxi trong các mô vú;
• Các phương pháp điều trị như xạ trị cho bệnh ung thư vú, đôi khi có thể dẫn đến tăng canxi hóa trong vú;

• Các rối loạn như ectasia tuyến vú có thể làm ống dẫn sữa bị tắc hoặc bị thu hẹp, dẫn đến viêm tăng lên trong ống dẫn và gây ra sự vôi hóa. Viêm vú hoặc nhiễm trùng mô vú cũng có thể dẫn đến sự tích tụ canxi trong mô vú.

Mặc dù có nhiều nguyên nhân gây vôi hóa tuyến vú là lành tính và không gây ra mối quan tâm, nhưng tốt nhất là nên đến bệnh viện để kiểm tra. Trong một số trường hợp, nếu hình ảnh của vôi hóa tuyến vú không phải là quá rõ ràng hoặc nhiều nguyên nhân rất khó để xác định, bác sĩ sẽ đề nghị thực hiện thêm một số xét nghiệm bổ sung để làm rõ chẩn đoán.

Các xét nghiệm bổ sung có thể bao gồm chụp X-quang vú với phóng đại của vùng vôi hóa tuyến vú, hoặc thậm chí sinh thiết để xác định bản chất của những tổ chức lắng đọng canxi, các hình ảnh được sử dụng để so sánh các mô hình lắng đọng canxi trong các mô vú.

• Nếu vôi hóa tuyến vú là lành tính: Chúng là vô hại và không cần điều trị. Bạn nên làm kiểm tra 6 tháng sau đó để xác định xem những tổ chức lắng đọng canxi đã thay đổi về hình ảnh hay là ổn định. Nếu không có gì thay đổi, bác sĩ sẽ khuyên bạn chụp nhũ ảnh hàng năm để theo dõi những nốt vôi hóa tuyến vú liên tục. Bên cạnh đó, bạn cũng cần lưu lại các hồ sơ khám vú trước đó để so sánh và xác định mức độ phát triển về kích thước, số lượng vôi hóa tuyến vú;
• Nếu vôi hóa tuyến vú “có thể lành tính”: Nghĩa là có nguy cơ rất thấp bị ung thư. Tuy nhiên bạn nên làm một kiểm tra khác sau 6 tháng để xác định xem các chất lắng đọng có thay đổi trong hình dạng không hay ổn định. Nếu không có gì thay đổi, bác sĩ thường khuyên chụp X-quang hàng năm để theo dõi;
• Nếu vôi hóa tuyến vú “đáng ngờ”: Có thể lành tính nhưng cũng có thể là dấu hiệu ung thư. Vì vậy với loại vôi hóa vú này, bác sĩ sẽ yêu cầu bạn làm sinh thiết để hiểu rõ hơn về chúng. Nếu kết quả xét nghiệm cho thấy dấu hiệu của bệnh ung thư, bệnh nhân sẽ được khuyến cáo điều trị với bức xạ, hóa trị liệu hoặc thậm chí phẫu thuật loại bỏ vú.

Các phương pháp lấy mẫu sinh thiết được chỉ định:

• • Lấy mẫu bằng thủ thuật: Bác sĩ sẽ dựa vào kết quả chụp nhũ và siêu âm để thực hiện thủ thuật này và đánh dấu nó. Sau đó, một mảnh nhỏ của các mô vú được cắt bỏ từ khu vực đó dưới can thiệp của gây mê toàn thân trong phòng mổ của bệnh viện. Cuối cùng, mẫu sinh thiết được gửi để kiểm tra trong phòng xét nghiệm giải phẫu bệnh;
  • Sinh thiết lõi kim: Thủ thuật này cũng được thường xuyên thực hiện. Các bác sĩ phẫu thuật cắt bỏ các miếng nhỏ mô bằng một kim nhỏ và rỗng với sự giúp đỡ của một thiết bị máy tính hướng dẫn. Bệnh nhân được gây tê tại chỗ và không cần phẫu thuật, sau đó mẫu mô cắt bỏ được gửi đến phòng xét nghiệm giải phẫu bệnh để kiểm tra.
  • Sinh thiết vú bằng kim có hút chân không hỗ trợ dưới định vị Stereotactic: Kỹ thuật này sử dụng kim sinh thiết có kích thước lớn từ 12 G trở lên, kết hợp với lực hút chân không nên giúp lấy được nhiều bệnh phẩm hơn, từ đó khả năng thành công cao hơn. Bên cạnh đó, kỹ thuật này cũng ít xâm lấn hơn so với phương pháp sinh thiết mở: Vị trí rạch da không cần khâu phục hồi, không cần chăm sóc đặc biệt, người bệnh có thể trở lại cuộc sống sinh hoạt bình thường ngay ngày hôm sau. Ngoài ra, việc đặt marker đánh dấu vị trí can thiệp được tiến hành ngay trong thủ thuật giúp việc quản lý tổn thương sau khi có kết quả xét nghiệm được thuận lợi hơn. Đây là kỹ thuật hiện đại nhất hiện nay, đang được Vinmec Times City (Hà Nội) và rất ít bệnh viện tại Việt Nam triển khai.