Lưu ý khi chăm sóc bệnh nhân viêm phổi thở máy

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Bác sĩ Trần Thị Diễm Trang - Bác sĩ Nội hô hấp - Khoa Khám bệnh & Nội khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Central Park.

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Thạc sĩ, Bác sĩ Nguyễn Huy Nhật - Khoa Khám bệnh & Nội khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Đà Nẵng.

Viêm phổi liên quan đến thở máy (Ventilator Associated Pneumonia – VAP) là một biến chứng thường gặp tại các khoa hồi sức, viêm phổi xuất hiện sau 48 giờ kể từ khi bệnh nhân được đặt ống nội khí quản và thông khí nhân tạo.

Các yếu tố nguy cơ viêm phổi liên quan thở máy có thể được phân thành những nhóm sau:

1.1 Yếu tố nội tại của bệnh nhân

• Tuổi.
• Tình trạng dinh dưỡng.
• Bệnh lý cơ bản quá nặng.
• Bệnh phổi mạn tính.
• Chấn thương đầu nặng.
• Phẫu thuật ngực hoặc bụng trên.
• Dùng thuốc ức chế miễn dịch kéo dài.
• Loét do stress với chảy máu đại thể.

1.2 Các yếu tố thuộc bệnh viện

• Điều trị Bacbiturate kéo dài.
• Điều trị ức chế axit dạ dày.
• Điều trị kháng sinh kéo dài.
• Thông khí nhân tạo kéo dài.
• Hút đờm thường xuyên.
• Tình trạng chống nhiễm khuẩn của bệnh viện không đáp ứng tiêu chuẩn.

1.3 Các thiết bị dụng cụ sử dụng trong điều trị

• Đặt lại nội khí quản hay bệnh nhân tự rút ống nội khí quản.
• Nội soi phế quản.
• Đặt ống thông dạ dày: Ống thông làm gia tăng vi sinh vật ký sinh ở vùng mũi, hầu, gây trào ngược dịch dạ dày, vi khuẩn từ dạ dày theo đường ống đến đường hô hấp trên.

Các yếu tố làm gia tăng mức độ hít sặc (aspiration) vào đường hô hấp như: Suy giảm tri giác, dùng thuốc an thần, thuốc giãn cơ liên tục, tư thế nằm ngửa.

2.1. Viêm phổi do hít phải

• Ưu tiên sử dụng thông khí nhân tạo không xâm nhập nếu không có chống chỉ định
• Rút ngắn thời gian thông khí nhân tạo
• Hút đờm dưới thanh môn
• Đặt người bệnh ở tư thế nằm nghiêng đầu cao (semirecumbent) 30- 45 độ nếu không có chống chỉ định
• Dùng ống hút đờm vô khuẩn cho mỗi lần hút hoặc hệ thống hút đờm kín nếu có điều kiện. Mỗi ống hút chỉ đưa vào đường thở 1 lần. Dùng nước vô khuẩn để làm sạch chất tiết của ống hút đờm trong quá trình hút. Không nên bơm nước vào trước khi hút. Thay dây nối từ ống hút đến máy hút hàng ngày hoặc khi dùng cho người bệnh khác. Thay bình hút mỗi 4 giờ và thay khi dùng cho người bệnh khác trừ khi dùng trong thời gian ngắn (ví dụ người bệnh hậu phẫu)
• Tránh tình trạng tự rút ống
• Duy trì áp lực bóng chèn (cuff) tối ưu
• Tránh tình trạng căng giãn dạ dày quá mức
• Tránh thay đường ống dây thở không cần thiết
• Tránh ứ đọng nước đường thở
• Tránh vận chuyển bệnh nhân khi không cần thiết

2.2 Viêm phổi do các vi khuẩn cư trú gây bệnh

• Rửa tay thường quy đúng kỹ thuật: Nhân viên y tế chăm sóc người bệnh cần tuân thủ theo 5 thời điểm vệ sinh tay của Tổ chức Y tế thế giới: Sau khi tiếp xúc với niêm mạc, chất tiết đường hô hấp hoặc nh ng vật dụng bị dính chất tiết đường hô hấp dù có mang găng hoặc không, trước và sau khi tiếp xúc với người bệnh có đặt nội khí quản hoặc mở khí quản, trước và sau khi tiếp xúc với bất kỳ dụng cụ hô hấp nào được dùng cho người bệnh.
• Tập huấn và đảm bảo đủ số lượng nhân viên, đặc biệt là điều dưỡng chú ý công tác chăm sóc vệ sinh răng miệng: Vệ sinh răng miệng bằng dung dịch sát khuẩn, dùng Chlorhexidine 0,12%. Nếu sử dụng bàn chải, chăm sóc răng miệng ngày 2 lần; nếu chỉ dùng gạc,chăm sóc răng miệng mỗi 2 - 4 giờ.
• Tránh dùng thuốc chống loét dạ dày do stress khi chưa cần thiết
• Dự phòng loét dạ dày bằng sucralfate
• Đặt nội khí quản đường miệng
• Tránh sử dụng kháng sinh nếu không cần thiết
• Sử dụng kháng sinh ngắn ngày nhất nếu có thể

Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec là một trong những bệnh viện không những đảm bảo chất lượng chuyên môn với đội ngũ y bác sĩ, hệ thống trang thiết bị công nghệ hiện đại mà còn nổi bật với dịch vụ khám, tư vấn và chữa bệnh toàn diện, chuyên nghiệp; không gian khám chữa bệnh văn minh, lịch sự, an toàn và tiệt trùng tối đa.