Bổ sung vitamin và khoáng chất cho bệnh nhân có hội chứng ruột ngắn

Bài viết bởi Thạc sĩ, Bác sĩ Mai Viễn Phương - Bác sĩ nội soi tiêu hóa - Khoa Khám bệnh & Nội khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Central Park.

Hội chứng ruột ngắn (SBS) là một tình trạng suy giảm khả năng hấp thu có liên quan đến tần suất biến chứng cao và sử dụng nhiều nguồn lực chăm sóc sức khỏe. Vì thế, trong một số trường hợp bác sĩ cần bổ sung vitamin và khoáng chất cho bệnh nhân có hội chứng này.

Hội chứng ruột ngắn (SBS) là một tình trạng suy giảm khả năng hấp thu có liên quan đến tần suất biến chứng cao và sử dụng nhiều nguồn lực chăm sóc sức khỏe. Hội chứng ruột ngắn thường không trở nên rõ ràng về mặt lâm sàng cho đến khi khoảng 3/4 ruột non (SB) được cắt bỏ.

Bệnh nhân bị hội chứng ruột ngắn có nguy cơ bị thiếu hụt nhiều vitamin và khoáng chất, do đó, người bệnh cần theo dõi và bổ sung suốt đời. Các tác giả khuyên nên đánh giá cơ bản về các chất điện giải và mức vi chất dinh dưỡng (ví dụ: vitamin A, D, E, B12, folate, kẽm, selen, các chỉ số sắt bao gồm ferritin và các axit béo thiết yếu) khi khám bệnh ban đầu. Tuy nhiên, những vi chất dinh dưỡng có giá trị huyết thanh bị ảnh hưởng bởi tình trạng viêm hoặc nhiễm trùng (ví dụ, vitamin A, có thể là D, kẽm và ferritin) không nên được kiểm tra cho đến khi những vấn đề đó được khắc phục.

Không có hướng dẫn dựa trên bằng chứng chỉ dẫn vi chất dinh dưỡng nào cần theo dõi hoặc thời điểm tối ưu về tần suất giám sát chúng. Do đó, tần suất giám sát nói chung sẽ phụ thuộc vào sự hiện diện của các thiếu sót hiện có hoặc trước đó. Ở bệnh nhân hội chứng ruột ngắn ổn định có hoặc tắt dinh dưỡng qua đường tĩnh mạch, nên đánh giá nửa năm một lần về vi chất dinh dưỡng và axit béo thiết yếu. Vì các vitamin hòa tan trong nước được hấp thu ở đoạn gần ruột non, nên tình trạng thiếu hụt ở bệnh nhân hội chứng ruột ngắn là không phổ biến. Ngược lại, thiếu hụt vitamin tan trong chất béo và axit béo thiết yếu thường gặp hơn và có thể cần liều lượng lớn để duy trì nồng độ bình thường trong huyết tương. Khi xác định sự thiếu hụt, khuyến cáo bổ sung các chế phẩm dạng nước của vitamin A, D và E với liều lượng bình thường hóa mức huyết tương.

XEM THÊM: Hậu quả của hội chứng ruột ngắn

2.1. Bổ sung kẽm

Bổ sung kẽm và đôi khi là đồng và selen có thể được yêu cầu trong trường hợp người bệnh mất nhiều phân. Bổ sung thường dựa trên nghi ngờ lâm sàng vì nhiều yếu tố làm thay đổi nồng độ trong huyết thanh. Thông thường không cần bổ sung sắt, vì sắt được hấp thu ở đường tiêu hóa trên, một vị trí cắt bỏ không phổ biến ở bệnh nhân hội chứng ruột ngắn. Có thể cần bổ sung sắt nếu uống không đủ sắt hoặc khi bị xuất huyết tiêu hóa mãn tính.

2.2. Bổ sung vitamin B12

Sự hấp thụ vitamin B12 trong thức ăn sẽ bị suy giảm ở những người có hơn 50 đến 60 cm đoạn cuối hồi tràng bị cắt bỏ. Những bệnh nhân này sẽ cần sử dụng vitamin B12 bổ sung suốt đời. Thuốc này thường được dùng bằng cách tiêm hàng tháng, tuy nhiên, một số người có thể sử dụng B12 tổng hợp bằng đường uống. Nếu sử dụng đường uống, nên dùng 1000 mcg / ngày và nên theo dõi 3, 6 và 12 tháng đầu tiên sau khi bắt đầu sử dụng để đảm bảo hiệu quả. Vì sự phát triển quá mức của vi khuẩn không chỉ tranh giành vật chủ để lấy vitamin B12 ăn vào, mà B12 có thể được chuyển hóa một phần thành các chất tương tự không hoạt động cạnh tranh với B12 để liên kết và hấp thụ.

XEM THÊM: Điều trị hội chứng ruột ngắn như thế nào?

2.3. Vitamin D

Bệnh nhân hội chứng ruột ngắn cần nuôi dưỡng tĩnh mạch có nguy cơ thiếu vitamin D đặc biệt cao. Nhiều yếu tố góp phần, bao gồm:

• Tiếp xúc với ánh sáng mặt trời không đủ do bệnh mãn tính
• Khả năng hấp thụ hoặc dung nạp thực phẩm giàu vitamin D có thể kém
• Vitamin D trong chế độ ăn uống có thể bị hấp thu kém;
• Bệnh kèm theo và thuốc có thể cản trở chuyển hóa vitamin D;

Ngoài ra, tình trạng vitamin D kém trước khi phát triển hội chứng ruột ngắn. Hơn nữa, việc duy trì vitamin D là rất khó khăn ở nhiều bệnh nhân bị hội chứng ruột ngắn, một phần do dung dịch dinh dưỡng qua đường tĩnh mạch chỉ chứa 200 IU mỗi ngày như một phần của chế phẩm đa sinh tố có sẵn. Vitamin D huyết thanh (như 25-OH vitamin D) và PTH nguyên vẹn với quét mật độ xương cơ bản nên được thực hiện trên tất cả bệnh nhân này.

Vitamin D là một trong số ít các chất bổ sung mà bệnh nhân hội chứng ruột ngắn có thể cần, ngoài việc bổ sung nhiều vitamin/ khoáng chất. Nhiều người sử dụng 50.000 IU mỗi tuần, tuy nhiên, một số bệnh nhân có thể làm tốt hơn với việc dùng thuốc hàng ngày, nếu việc dùng thuốc hàng tuần không đạt được hiệu quả. Cuối cùng, vitamin D dạng lỏng có thể hoạt động khi không có tác dụng nào khác, nhưng một số công ty bảo hiểm có thể cần biện minh rằng các hình thức khác không hiệu quả. Cuối cùng, ánh sáng mặt trời chiếu trực tiếp vào tay và chân, hoặc tiếp xúc với tia UV có kiểm soát bằng đèn Sperti.

XEM THÊM: Vai trò của Somatropin trong hội chứng ruột ngắn

Mặc dù, có nhiều khuyến cáo về việc bổ sung vi chất dinh dưỡng xuất hiện trong các tài liệu y khoa, nhưng có rất ít bằng chứng để hướng dẫn bác sĩ lâm sàng. Do đó, các bác sĩ không có nhiều quy trình và chú ý khi xác định cách tiếp cận của họ. Cho đến khi có bằng chứng tốt hơn, trước tiên hãy khuyến khích bệnh nhân ăn các thực phẩm bổ dưỡng, sau đó bổ sung thuốc bổ sung vitamin tổng hợp và khoáng chất điều trị. Dạng nhai, nghiền hoặc lỏng có thể cải thiện khả dụng sinh học của nó, nên tránh bổ sung nhiều vitamin và khoáng chất riêng lẻ bất cứ khi nào có thể.

Người ta phải xem xét không chỉ tác động thẩm thấu mà các tác nhân này có thể có đối với lượng phân và chất lỏng cần thiết để hấp thụ chúng, chưa kể đến chi phí tuyệt đối của tất cả các chất bổ sung này và thời gian trong một ngày để dùng tất cả. Vì những lý do này, các tác giả khuyên nên thực hiện định kỳ "tổng số viên thuốc" và sau đó hỏi "điều này có hợp lý không và bệnh nhân cũng có thời gian để sống?"

Liệu pháp dinh dưỡng là trung tâm để quản lý thành công bệnh nhân hội chứng ruột ngắn. Giáo dục liên tục và quan trọng ở mức độ mà bệnh nhân / người chăm sóc có thể hiểu ngay từ đầu là điều cần thiết và phải dành đủ thời gian cho mục đích này. Khi ruột thích nghi và cải thiện sự hấp thụ, có thể các biện pháp can thiệp chế độ ăn uống có thể được giải phóng. Theo dõi suốt đời là cần thiết ở tất cả bệnh nhân hội chứng ruột ngắn và các mục tiêu quản lý thường thay đổi theo thời gian.

Tài liệu tham khảo

1. John K. DiBaise, Carol Rees Parrish, Short Bowel Syndrome in Adults – Part 1 Physiological Alterations and Clinical Consequences, Nutrition issues in gastroenterology, series #132, Practical gastroenterology • august 2014.
2. 1. O’Keefe SJ, Buchman AL, Fishbein TM, Jeejeebhoy KN, Jeppesen PB, Shaffer J. Short bowel syndrome and intestinal failure: consensus definitions and overview. Clin Gastroenterol Hepatol. 2006 Jan;4:6-10.
3. Dabney A, Thompson J, DiBaise J, et al. Short bowel syndrome after trauma. Am J Surg 2004;188:792-795. 3. Amiot A, Messing B, Corcos O, Panis Y, Joly F. Determinants of home parenteral nutrition dependency and survival of 268 patients with non-malignant short bowel syndrome. Clin Nutr 2013;32:368-374.
4. Thompson JS, DiBaise JK, Iyer KR, et al. Postoperative short bowel syndrome. J Am Coll Surg 2005;201:85-89